د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې یا اوچا پرون پر خپلې اېکسپاڼې لیکلي چې افغانستان په سوېلي اسیا کې د کورنیو بېځایه شویو له اړخه لومړی او په نړۍ کې دویم هېواد دی.
د دغه راپور په یوه برخه کې لیکل شوي چې اوس د هرو اوو افغانانو له ډلې یو یې په کور دننه بېځایه شوی او په ټول هېواد کې یې شمېر ۶،۳ میلیونه کسانو ته رسېږي.
پروان کې یو کروندګر قدیر وايي، په دغه ولایت کې کرنه او باغداري د وچکالۍ له کبله ډېره زیانمنه شوې ده. د هغه په وینا: «که وچکالي دوام ومومي، خلک له لوږې سره مخامخ کېږي او د کروندو له لارې ښه عاید نهشي ترلاسه کولای.» د کابل اوسېدونکی راشد هم وايي چې ځمکه یې د دوامدارې وچکالۍ له امله یو ځل هم حاصل نه ورکوي.
د اوبو او برښنا وزارت په یوه خبرپاڼه کې لیکلي چې ټاکل شوې د روانې میاشتې له اووهمې تر نهمې سېلابونه راشي او د افغانستان په ځینو سیندیزو حوزو کې د اوبو کچه هم لوړه شي. دغه وزارت نن پر خپلې اېکسپاڼې لیکلي چې ښايي د هېواد په یوشمېر ولایتونو کې سختې واورې او بارانونه وشي چې له کبله به یې د هریرود، هلمند، شمال، کابل او آمو په سیندیزو حوزو کې سېلابونه هم راشي.
د کلیو د بیارغونې او پراختیا وزارت مسوولانو د چهارشنبې په ورځ د حکومت د اطلاعاتو او رسنیو مرکز کې د یوې خبري غونډې پر مهال د هغو پروژو په اړه معلومات ورکړل چې په دې وروستیو کې د دغه وزارت لهخوا د هېواد په یوشمېر ولایتونو کې پیل شوې دي.
په زابل کې یوشمېر کروندګر او بڼوال وايي، اقلیمي بدلونونو تر بل هر وخته د دغه ولایت کرنه او مالداري له سختو ننګونو سره مخامخ کړې ده. د دوی په وینا، د اوږدمهالې وچکالۍ او د هوا بېوخته بدلون له کبله يې شنه باغونه او پټي له یوې مخې وچ شوي دي.
د سره صلیب نړیوال فدراسیون او د سرې میاشتې ټولنې د لیندۍ په پنځمه، د یکشنبې ورځ د ۲۰۲۳ لومړنیو شپږو میاشتو پر مهال د افغانستان وضعیت په اړه یو راپور خپور کړی چې پهکې د افغانانو د ماتېدونکي روغتیايي، اقتصادي او خوړو په اړه خبرداری ورکړل شوی دی.
د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت مسوولان په هېواد کې د وچکالۍ او اوبو کچې ټيټېدو په اړه د خلکو له شکایتونو وروسته وايي، په دولسو ولایتونو کې به د اوبو مهارولو په موخه د ۴۵۰ میلیونه افغانیو په ارزښت د اوبو چېکډیمونه جوړ کړي چې په خبره یې، په دې سره به په یادو ولایتونو کې د وچکالۍ ستونزې راکمې شي.
د سپټمبر اوومه او د وږي شپاړلسمه، د پاکې هوا نړیواله ورځ ده. خو افغانان د دې ورځې له را رسېدو سره سم په ښار کې له ککړې هوا شکایت کوي او وايي، مسوولان ورته لازمه پاملرنه نه کوي او له خلکو یې د پاکې هوا د تنفس کولو حق اخیستی دی.
په هرات کې د کرنې، مالدارۍ او اوبو لګولو ریاست له لوري د عشر ټولولو لړۍ پیل شوې، خو د دغه ولایت د بېلابېلو ولسوالیو یوشمېر کروندګر وايي چې د تېر کال سړې هوا او د اوبو نشتوالي له امله يې په کرنیزو حاصلاتو کې کموالی راغلی او نهشي کولای چې پوره عشر ورکړي.
جوزجان د هېواد په شمال کې د هغو ولایتونو له ډلې یو دی چې ډېری اوسېدونکي یې د کرنې او بزګرۍ له لارې د ژوند اړتیاوې پوره کوي. خو د اوبو کموالی، د موسمي بارانونو نه اورېدل، پرلهپسې وچکالۍ، د بوټو افتونه او د هوا تودوخه هغه ستونزې دي چې سږ کال یې د دغه ولایت کروندګرو ته سخت زیانونه اړولي دي.
فاریاب کې یوشمېر کروندګر وايي چې د تېر ژمي پر مهال د ورښتونو کمښت له امله دغه ولایت کې وچکالي ډېره شوې او کښتونه یې د لهمنځه تلو ګواښ سره مخ دي.
د فاریاب یوه کروندګر حمیدالله سلاموطندار ته وايي چې ژوند یې پر کرنه او مالدارۍ ولاړ دی او سږکال یې د وچکالۍ په دلیل حاصلات سوځېدلي چې سخت یې اندېښمن کړي دي.
وچکالۍ په کندهار کې د نورو زیانونو تر څنګ، د کبانو روزنې صنعت هم زیانمن کړی او په تېرو څو کلونو کې د ۵۴۸ فارمونو په تړل کېدو سره د کبانو د روزنې فارمونو شمېر له ۱۷۰۰ څخه ۱۱۵۲ ته را ښکته شوی دی.
خو اوس د «DI – AVCI» په نوم يوې موسسې په کندهار کې د کبانو د روزنې فارمونو زیاتولو هڅې پیل کړې دي.
د روزګان زیاتره سیمې چې پسرلي کې په طبیعي ډول زرغونېږي، د دغه ولایت د اوسېدونکو لپاره د چکر مناسب ځایونه بلل کېږي.
خو د روزګان یوشمېر اوسېدونکي وايي، په دې وروستیو کې وچکالۍ د چکر او مېلو دغه طبیعي ځايونه په بشپړ ډول له منځه وړي دي. دوی غوښتنه کوي چې د چکر د یادو ځايونو د بیارغونې او زرغونتیا لپاره دې کوچني چېکډیمونه جوړ شي.
د افغانستان شمال او شمال ختیځ د زیاتو اوبو او ښې هوا له امله د مالدارۍ لپاره غوره سیمه ګڼل کېږي، خو د تخار ولایت مالداران په دې وروستیو کې له ننګونو سره مخامخ شوي چې له کبله یې دغه دودیز کسب مخ پر ځوړ روان دی.
افغانستان کې د بېوزلي کچې پراخېدو په اړه د مرسته رسوونکو بنسټونو د رپوټونو خپرېدو په دوام، افغانستان کې د ملګروملتونو د سیاسي استازولي یا یوناما مرستیال رامز الاکبروف یوې غونډې ته ویلي، د تېرو ۱۸ میاشتو پر مهال دغه هېواد کې ۷۰۰ زره کسانو دندې له لاسه ورکړي او د یاد هېواد ناخالص کورني تولیدات هم ۳۵ سلنه کم شوي دي.
حاجي غلامرحیم د هلمند ولایت د موسیکلا ولسوالي د کلاب کارېز اوسېدونکی دی. هغه وايي چې د تېرو جګړو او وچکالیو له کبله یې ګڼشمېر باغونه زیامن یا له منځه تللي دي. په همدې حال کې د هلمند د نوزاد ولسوالي اوسېدونکی محمد بیا وايي، د له منځه تللو باغونو د بېرته زرغونولو په موخه ورسره چا همکاري نهده کړې.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
