نن سهار د هرات ښار شمال لوري ته د کمرکلاغ سیمې د اوبلنو ګازو په شرکت کې د یوه ټانکر خالي کولو پر مهال اورلګېدنې شوې چې له کبله یې د ګازو دوو شرکتونو ته مالي زیان اوښتی دی.
هرات کې د ګازو واردوونکو اتحادیې رییس ظاهرشاه توخي وايي، په یاده اورلګېدنه کې د ګازو له ۱۵ تر ۲۰ خالي ټانکرونه، د دوو شرکتونو تاسیسات او د ګازو یوه زېرمه له منځه تللې ده.
له یوې اوونۍ راهیسې د هغو باروړونکو موټرو مالکانو چې د اسلامکلا ګمرک کې د اورلګېدنې له کبله سوځېدلي وو او تاوان یې نه ده ورکړل شوی، د هرات–اسلامکلا او هرات–تورغونډۍ لویې لارې د ټرافیکو پر مخ تړلي او له خوراکي توکو او تېلو سلګونه ډک موټر په ګمرک او له پولې هغې غاړې ته ولاړ دي.
په تېرو دوو کلونو کې د افغانستان د اوبو پر بندونو د طالبانو په ۱۱۸ بریدونو کې لږترلږه ۸۰ امنیتي ځواکونه وژل شوي او ۸۲ نور ټپیان شوي دي.
په ملي امنیت شورا کې د یوې سرچینې له لوري سلاموطندار ته د رسېدلیو معلوماتو له مخې، په یادو بندونو کې د شاه و عروس، په پکتیا کې د مچلغو، په هرات کې د سلما او پاشدان، په هلمند کې د کجکي او ګرشک او په فاریاب کې د هندرې بندونه شامل دي.
په دې وروستیو کې په هېواد کې په ځانګړي توګه هرات ولایت کې غیر قانوني تجارت د ودې په حال کې دی، هغه سوداګري چې په هېواد کې د هوا د ککړتیا د ډېرېدو لامل کېدای شي. د موټر جوړوونکيو د ویناوو پر بنسټ، په هرات کې موټر پلورونکي او د موټرو مالکان په دې وروستیو کې د موټرو د سلنسر توکو د ایستلو او پاکستان او ایران ته قاچاق له بل هر وخت ډېر شوی دی.
د ولسي جرګې یو شمېر غړو خپله نننۍ عمومي غونډه کې پر مالیې وزارت نیوکې وکړې چې ګڼ شمېر دولتي ادارو ته یې ویلي، ۱۴۰۰ مالي کال کې پر هغو پراختیایي پروژو چې د بوديجې سند کې شاملې هم دي، د دغه وزارت له اجازې پرته کار پیل نهکړي.
د يادې جرګې غړي مامور احمدزي وویل، د روان کال د حمل میاشتې په لسمه نېټه مالیې…
د هغو باروړونکو موټرو مالکان چې د هرات د اسلامکلا ګمرک په اورلګېدنه کې یې موټر سوځېدلي، د حکومت له لوري ورته د رسېدلي زیان پر نه جبران نیوکې کوي او وايي، سره له دې چې له اورلګېدنې ۵۰ ورځې او هرات ته د حکومت را لیږل شوي پلاوي د راپور له پای ته رسېدو یوه میاشت تېرېږي، خو تر اوسه د باروړونکو موټرو مالکانو ته یوه افغانۍ هم نه ده ورکړل شوې.
د برښنا خدمتونو د تنظیم ادارې مسوولان وايي چې په بدخشان کې د شورابک برښنا بند چارې بشپړې شوي او ډېر ژر به ګټې اخیستنې ته وسپارل شي. د دوی په وینا، د دغه بند له پرانېستې وروسته به د دغه ولایت له ۱۵ زره ډېرو کورنیو ته برښنا ورسېږي.
د برښنا خدمتونو د تنظیم ادارې ویاند احمدسیر نېکزاد سلاموطندار ته ویلي چې د بدخشان شورابک بند له شپږکلن کار وروسته د ۴۵ میلیونه یورو په مالي لګښت د فیکا په نوم د یوه ترکي شرکت له لوري جوړ شوی دی.
هرات کې د زعفرانو یوشمېر کروندګر او سوداګر هېواد ته د ایراني زعفرانو پر وارداتو او د نړۍ هېوادونو ته یې د افغانستان په نوم صادراتو نیوکې کوي او وايي، افغانستان ته د ایراني زعفرانو واردات د افغاني هغو د بیې ټیټوالي لامل شوي دي.
د ځمکني ټرانسپورټ اتحادیې د هېواد لویو لارو کې د امنیت نهموجوديت او دغو لارو کې د ټرافیکو له لوري د اخاذیو څخه شکایت کوي او خبرداری ورکوي، که ستونزو ته یې رسېدنه ونهشي، مدني اعتراضونه به پیل کړي.
د يادې اتحادیې د انسجام شورا مشر طلا محمد اتمانزي کابل کې یوې غونډه کې وویل، دې وروستیو کې تر بل هر وخت زیات د هېواد لویو لارو کې ناامنۍ او په بېلابېلو نومونو اخاذۍ زیاتې شوي دي.
د هرات سیمهییز مسوولان وايي، روان کال کې به بارانونه کم وي او وچکالي به ډېره وي. د ياد ولايت د کرنې ریاست سرپرست او مسلکي مرستیال بشیر احمد احمدي وايي، هرات کې په ۱۳۹۸ کال کې له ۲۰۰ ملي مټرو ډېر باران وورېد؛ خو په ۱۳۹۹ کال ژمي کې د دغه باران کچه ۶۹ ملي مټره وه.
ولسمشر محمد اشرف غني نن نيمروز ولايت کې د کمال خان بند پرانیسته وکړه. د ياد بند پرانيستل په داسې حال کې کېږي چې د وري مياشتې څلورمه نېټه د اوبو د مديريت ملي ورځ نومول شوې ده. د کمالخان بند پرانيستلو کې له جمهور رييس غني سره د نوموړي مرستيالان او يو شمېر لوړپوړي چارواکي هم شامل وو.
د تخار سلګونو اوسېدونکو نن د دغه ولایت په مرکز تالقان ښار کې «د بدلون لپاره د خلکو خوځښت» په نوم لاریون وکړ او له حکومت څخه یې وغوښتل چې د کوکچه او تنګي ورسج برښنا بندونه او د تخار هوايي ډګر ورغوي.
د بغلان یوشمېر صرافانو نن د دغه ولایت په مرکز پلخمري ښار کې د ناامنیو او وسلهوالو غلاوو د ډېروالي پر وړاندې لاریون وکړ.
دغه لاریون له هغه وروسته کېږي چې ناپېژنده وسلهوالو غلو پرون هغه مهال یو صراف ټپي او نږدې څلورنیم میلیونه افغانۍ یې ترې یووړې چې غوښتل یې بانک ته یې یوسي.
نږدې درې میاشتې کېږي چې د بغلان په مرکز پلخمري ښار کې د نساجي برښنا بند د دستګاه د اوبو زېرمه کولو کاسې په خرابېدو سره د دغه ولایت د برښنا د تولید دویم بند دوه توربینونه له کاره لوېدلې دي.
د بغلان د برښنا رییس عبدالاول پناه وايي، د دغو توربینونو په خرابېدو سره د دغه ولایت د برښنا دویمې دستګاه په تولید کې ۶ مېګاواټه کموالی راغلی دی.
د کابل والي محمدیعقوب حیدري د کورنیو چارو وزارت د نشهيي توکو پر وړاندې د مبارزې معینیت پر کمکارۍ د نیوکې ترڅنګ وايي، په یاده اداره کې فساد پر نشهيي توکو د خلکو اخته کېدو د ډېروالي لامل شوی دی.
مدیحه امیري ۲۶ کاله عمر لري او د بلخ پوهنتون په انجینرۍ څانګه کې یې زدهکړې کړي وایي، دا چې په خپله تحصیلي برخه کې یې ورته د کار زمینه نه وه برابره، د ۳۰ زرو افغانیو په پانګې اچونې سره یې د خیاطۍ کار خونه جوړه کړې ده.
د یادې کارخونې د کار کوونکيو له لوري ټولې ګڼدل شوې جامې په نوي او ځانګړې بڼه تولید او بازار ته وړاندې کېږي. د مدیحې په دې کار خونه کې اوس ۲۰ ښځینه کار کوونکې په کار بوختې دي.
