د کابل په لوېدیځ کې یوې سرچینې چې نه یې غوښتل نوم یې یاد شي، سلاموطندار ته ویلي چې ۲۲ ورځې وړاندې د دیارلسمې امنیتي حوزې اړوند په اتفاق ښارګوټي کې د یوې کورنۍ اته ماشومان د لوږې له کبله مړه شوي دي.
د سرچینې په خبره، د یادو ماشومانو پلار څه موده مخکې د سرطان ناروغي له امله مړ شوی او ورپسې یې مور هم د ناچارۍ او ستړي ژوند له کبله خپل ژوند له لاسه ورکړی و.
د لوګر یوشمېر اوسېدونکي او سوداګر وایي، د اسلامي امارت له راتګ او دغه ولایت کې د بانکونو له تړلو وروسته د زرګونو کسانو، په ځانکړې توګه د سوداګرو کاروبار خراب شوی او له ګڼو ستونزو سره مخامخ دي.
دوی د اسلامي امارت له مسوولانو غواړي چې ژرترژره د بانکونو فعالیت ته د پخوا په شان اجازه ورکړي، څو سوداګر او عام خلک خپلو پانګو ته لاسرسی پيدا او خپلې چارې پر مخ یوسي.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې دېبر لاینز وایي، د افغانستان د اقتصاد پاشلو څخه د مخنیوي لپاره اړتیا ده چې د افغان ولس د ښځو او نارینه وو په ګډون د حقونو ملاتړی او پراخبنسټه حکومت جوړ شي. د ویناپاڼې پر بنسټ، په دغو لیدنو کې د افغانستان د بشري او اقتصادي ناورین د خرابوالي او د بشري حقونو د اندېښنو په اړه خبرې شوې دي.
عبدالمجید چې ۲۳ کاله عمر لري، له سهار نه تر ماښامه کار کوي، څو د هرات ښار کثافات ټول او د اوبو کانالونه پاک کړي. هغه تر دې وړاندې په دولت کې دنده لرله، خو اوس یې له لاسه ورکړې او د ملګرو ملتونو په پروګرام کې کار کوي.
نوموړی چې د خپلې اووه کسیزې کورنۍ سرپرست دی، له نړیوالو سازمانونو غواړي چې نور ورته پروګرامونه هم پیل کړي.
د ګردېزـ کابل لويه لاره چې شاوخوا سل کيلومتره اوږدوالی لري او سړک یې هم څو کاله وړاندې په بنسټیز ډول جوړ شوی، خو له پنځوسو زیات پلونه او پلچکونه یې د حکومت او طالبانو ترمنځ جګړه کې په ماینونو الوځول شوي چې اوس ترې موټرچلوونکي او مسافر شکایت کوي.
لوږې او بېوزلۍ د فراه ولایت په لرې پرتو سیمو کې لسګونه کورنۍ اړ کړي چې د دغه ولایت مرکز ته را کډه شي او د یوې مړۍ ډوډۍ موندلو لپاره هره دروازه وټکوي.
د فراه یو اوسېدونکی عبدالقادر د دغو کورنیو له ډلې د یوې هغې غړی دی چې د بېوزلۍ او ناچارۍ له کبله سختې شپې او ورځې تېروي. دغه کورنۍ بیړنیو بشردوستانه مرستو ته اړتیا لري. هغه وايي، څلور بچیان لري او هرې مرستندویې ادارې ته چې ورغلی، څه یې لاس ته نه دي ورغلي.
په ننګرهار کې د وادې پراختیا کرنیز شرکت په ثمرخېلو سیمه کې پر نږدې ۴۴ جرېبه ځمکه د ماهیانو روزنې او ساتنې حوضونه جوړ کړي چې ۲۱ یې د ساتنې، ۱۷ د نرسرۍ او څلور نور حوضونه د قرنطین لپاره دي.
په هرات ښار کې یو میوه پلورونکی غلامنبي وايي چې ښار زموږ خپل کور دی او ټول مسوولان او خلک یې د ساتلو مسوولیت لري.
هغه چې تازه د خپلې هټۍ مالیه د هرات ښاروالي ته ورکړې، د دغې ادارې له مسوولانو غواړي چې را ټولې شوې پیسې پر ښاري خدمتونو ولګوي.
د غور د تولک ولسوالي یوه ۵۴ کلنه اوسېدونکې رخشانه چې د بېوزلۍ له امله د دغه ولایت مرکز ته لېږدول شوې وايي، بېوزلۍ او ناچارۍ اړ کړې چې خپلې شپږ او څلور کلنې لمسیانې وپلوري.
هغه وايي، له څلورو میاشتو ډېره موده کېږي چې له خپلې مېنې بېځایه شوې او په دې موده کې یې یوازې یو ځل مرسته ترلاسه کړې ده.
د سوېل ختيځ زون پکتيا، خوست او پکتيکا کې ډېرو هغو طبعي تفريحي سيمو ته چې پخوا د جګړو او ناامنیو له امله ورتګ ستونزمن وو، اوس د کورنیو سیلانیانو په ځانګړې توګه د ځوانانو تګ راتګ ورته زیات شوی دی.
په هرات کې د هرېوا په نوم د یوه خصوصي شرکت مسووله او سوداګره صفیه محیطي چې شپږ کاله وړاندې یې دغه خدماتي مرکز جوړ کړی، وایي چې په تېر کې یې کارونه ښه وو او لسګونه ښځې ورسره په کار بوختې وې. د مېرمن محیطي په وینا، د اسلامي امارت په راتلو سره یې پېرېدونکي له لاسه ورکړي او په خراب اقتصادي وضعیت کې دي.
د ننګرهار په یوولسو ولسوالیو کې پر نږدې ۶۵ زره هېکټاره ځمکې طبیعي ځنګلونه چې میوهلرونکي او نامیوه لرونکي بوټي لري، اباد دي. د ننګرهار د کرنې، اوبو لګونې او مالدارۍ ریاست د ځنګلونو د ساتنې په برخه کې قومي تړې مهمې بولي او وايي، هڅه کوي چې د حکومت ترڅنګ، ولسونه هم خپله ونډه واخلي.
د اسلامي امارت د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت نن په یوه خبرپاڼه کې د پاکستان له نړیوال هوايي شرکت (پيآیاې) او کامایر نه غوښتي چې د کابل-اسلاماباد ترمنځ د ټکټونو بیې دې را کمې کړي.
د دغه وزارت خبرپاڼه لیکي، یاد شرکتونه باید د خپلو ټکټونو بیې له هغو معیارونو سره برابرې کړي چې د اسلامي امارت له واکمنېدو مخکې ورته ټاکل شوي وو.
د تېر حکومت له سقوط او د اسلامي امارت په راتګ سره ګڼشمېر هېوادوال په دې هڅه کې دي چې له هرې ممکنې لارې له هېواده ووځي او نورو هېوادونو ته پناه یوسي. خو داسې شکایتونه هم شته چې کمېشنکاران د زیاتو پیسو په بدل غوښتونکو ته ویزې او ټکټونه برابروي. د ایران د ویزې یوه غوښتونکي چې نه غواړي هویت یې په ډاګه شي، سلاموطندار ته ویلي چې د کمېشنکارانو له لاسه یې ویزه نه ده ترلاسه کړې او اوس یې لپاره کندهار ته ځي.
یوشمېر هېوادوال وایي چې په هېواد کې د وړو په ګډون د لومړنیو خوراکي توکو بیې دوه برابره شوي او خلک یې د پېرلو وس نه لري چې اړوند چارواکي یې باید مخه ونیسي.
د هېواد په ګڼو ولایتونو کې د لومړنیو توکو د بیو لوړېدو له امله د خلکو اندېښنې ډېرې شوې دي. شاهولي چې د بادغیس ولایت اصلي اوسېدونکی او د مخکیني حکومت کارکوونکی دی، د لومړنیو توکو د بیو لوړېدو له امله شکایت لري. هغه چې د ۲۰کسیزې کورنۍ یوازینی ډوډۍ راوړنکی دی، وایي چې په را روان ژمي کې د خوړو او ځان تودېدو لپاره څه نه لري.
