د ایران پوله کې د افغان مېرمنو کیسې؛ «اخاذي، سپکاوی او ترهګر یې بللو»

د اسراییل او ایران ترمنځ له نښتو وروسته، له ایرانه د افغان کډوالو جبري اېستل لړۍ چټکه شوې او تېرو شاوخوا دوو اونیو کې تر ۴ سوه زره ډېر افغانان هېواد ته راګرځول شوي.

سلام‌وطندار دغه راپور کې له ایرانه راستنو شویو ۲۰ ښځو سره مرکې کړي چې ۱۴ هغو ویلي، د اخراج پرمهال ورسره تاوتریخوالی شوی دی.

د مېرمنو د میراث حق؛ «کرایه کور کې یم او پلارګنۍ مې حق نه‌راکوي»

د کابل یوه څنډه کې ۲۷کلنه ګلالۍ د خپل ژوند کړاوونه شریکوي: «زه اوس په کرایه کور کې ژوند کوم. که خپلې کورنۍ زما لپاره د پلار میراث راکړی وای، نو کولای مې شوای چې کور وپلورم او ځانته یو ښایسته ژوند جوړ کړم. اوس زه په کرایه کور کې یم او پیسې هم نه‌لرم، خو کورنۍ مې نه مني چې زه ترې برخه واخلم.»

د کمپیوټر او موبایل ترمیم برخه کې د امنې د بریالیتوب کیسه

په داسې ټولنه کې چې د ښځو ونډه تر ډېره لاسي صنایعو او خیاطي پورې محدود ده، د کلي یوه ځوانه نجلۍ د ټکنالوژۍ برخه کې د ښځو وړتیا ښودلو لپاره لستوڼي بډوهلي دي.

هغې  د نورو په پرتله یوه بله لاره غوره کړې او د کارموندلو  پر ځای نورو ته د کار  برابرولو په لټه کې ده.

په وطن او غربت کې د افغان کډوالو د یوشان کړاونو کیسې

سلام‌وطندار په دې اړه یاد راپور کې له ۳۸ ځوانانو سره مرکې کړې چې له ډلې یې، ۲۷ د کارموندلو لپاره، څلور یې اروپا ته د رسېدو، پنځه د ناامنیو او دوه هم د زده‌کړو دوام لپاره ایران ته تللي دي.

ایران ته تللي افغان ځوانان د بېلابېلو ستونزو سربېره، د یاد هېواد او اسراییلو ترمنځ د جګړې له امله اوس هېواد ته له جبري راستنېدو سره مخ دي.

افغانستان کې د ښځو ترمنځ د خپګان کچې څېړل

د روغتیا نړیوال سازمان د تعریف پر اساس، خپګان تر ټولو عامو رواني اختلالاتو څخه دی او خپګان د د اوږدمهال لپاره د خوښۍ او په زړه پورې فعالیتونو ترسره کولو لپاره د لیوالتیا له لاسه ورکولو په مانا دی.
خپګان یوه عامه او جدي رواني اختلال دی چې د یو شخص احساسات، فکرونه، چلند او ورځني فعالیت اغېزمنوي.

«د وېرې له امله د تاوتریخوالي پروړاندې غلې پاتې کېږو»

سلام‌وطندار ۱۲ ولایتونو کې له ۳۶ مېرمنو سره چې له تاوتریخوالي سره مخ شوي، د مرکو پرمهال موندلې چې ډېری دغه مېرمنې د وېرې له امله خپل غږ نه‌ پورته کوي.

یادې مېرمنې وايي، د کورنۍ پاشېدو، اولادونو ته یې د زیان رسولو، د کورني تاوتریخوالي ډېروالي او له خاوند د جدا‌کېدو له وېرې یې، د تاوتریخوالي پر وړاندې خپل غږ نه‌دی پورته کړی.

تبعید کې د ښځینه خبریالانو کاري وضعیت؛ رسنیو کې له کار تر خیاطۍ پورې

هېواد کې له سیاسي بدلونونو وروسته، سلګونه ښځینه خبریالانې له افغانستانه ووتلې او بهرنیو هېوادونو ته لاړې.

د افغان ښځینه خبریالانو د کاري وضعیت څېړلو لپاره، سلام‌وطندار له ۱۷ ښځینه خبریالانو سره چې په تېرو دریو کلونو کې یې بېلابېلو هېوادونو کې پناه اخیستې، خبرې کړې دي.

د سلام‌وطندار موندنې؛ ډېری ځوانان له کلیو څخه ښارونو ته کډه شوي

سلام‌وطندار د مېشتېدنې په درېوو بېلابېلو ډولونو کې له ۷۶ ځوانانو سره د مرکو پرمهال موندلې چې ډېری یې، د اقتصادي، ښوونیزو او ټکنالوژۍ اسانتیاوو او فرصتونو له کبله له کلي ښار ته ډېره لېوالتیا لري.

له شاوخوا ۷۶ کسانو سره چې خبرې شوي، «د کلي، ښار او له کلي ښار ته کډه شوي» کسان دي.

سخت کار او کمه ګټه؛ ځوانانو د بېکارۍ له امله کانونو کې کار ته مخه کړې

د سلام‌وطندار موندنې ښيي چې د ځاني خطرونو او کم امتیاز ترڅنګ، ځوانان د کاري فرصتونو نه‌شتون په دلیل کانونو کې غیر مسلکي کار کولو ته مخه کړې.
کارپوهان وايي، کانونو کې د غیرمسلکي کسانو استخدام او له غیر مسلکي لارو چارو کان کیندنه، د ځاني تلفاتو ترڅنګ، د هېواد د ملي سرچینو او شتمنیو له منځه تلو لامل هم کیږي.

د افغان ځوانانو ترمنځ د خوښۍ او خفګان کچې ارزونه

د افغانستان اوسنیو شرایطو کې ځوانان ټولنیزو، اقتصادي، فرهنګي او رواني برخو کې پراخو ننګونو سره مخ دي. ناامنۍ، بېکاري، پر زده‌کړو محدودیتونه، کډوالي، جنسیتي تبعیض او کورني فشارونه له هغو عواملو دي، چې د ځوانانو پر رواني حالت او د هغوی د ژوند پر کیفیت مخامخ اغېز کوي.
سره له دې چې د افغان ځوانانو ترمنځ د رواني روغتیا او احساساتو په تړاو د کره اطلاعاتو او کره شمېرو تشه موجوده ده، دغه سروې د هېواد بېلابېلو سیمو کې د ځوانانو د خوښۍ او خفګان سنجولو په موخه ترسره شوې ده.

حج ته د افغان مېرمنو لېوالتیا؛ «نشم تللی، ځکه پیسې نه‌لرم»

افغانستان له سعودي عربستان سره د شوې هوکړې له مخې، هر کال د حج مراسمو ادا کولو لپاره له ۱۳ تر ۳۰زره کسانو لپاره سهمیه ترلاسه کوي. دغه سهمیه د مسوولو بنسټونو له لوري د ښځو او نارینه‌وو ترمنځ ټاکل کېږي.

افغانستان کې مېرمنې له تېرو کلونو راهیسې د بېلابېلو لاملونو له کبله د یادې فریضې ادا کولو لپاره له ستونزو سره لاس او ګرېوان دي.

د سلام‌وطندار سروې؛ نږدې نیمايي ګډونوالې مېرمنې «خپګان» لري

سلام‌وطندار د ښځو د رواني وضعیت څېړلو لپاره د هېواد په ۲۶ ولایتونو کې د ۴۰۱ ښځو ترمنځ د خپګان کچې ارزولو پاڼې وېشلي. د دغې څېړنې پایلې ښيي چې ۴۹.۶۷ سلنه ګډونکې ښځې په منځنۍ سطحه خفګان او ۵۰.۳۳ سلنه نور له رواني روغتیا برخمنې دي. دغې موضوع هغه له رواني او روحي پلوه اندېښمنه کړې ده.

د سلام‌وطندار نظرپوښتنه؛ یوازې ۲۰سلنه ځوانان افغانستان کې ځان خوښ بولي

د هېواد په ۲۲ ولایتونو کې له ۵۰۰ ځوانانو سره د سلام‌وطندار د سروې پایلې ښيي چې ډېری ځوانان د غم او خوښۍ منځنی روحي وضعیت لري.

په دې نظرپوښتنه کې د ځوانانو د خوښۍ کچه د مقاس په توګه له لسو  نمرو اټکل شوې ده. د سروې ګډونوالو د خوښۍ احساس له یوه تر لسو په ټاکلو مشخص کړی دی؛ داسې چې یوه نمره د خوښۍ تر ټولو ښکته کچه او لس نمرې د خوښۍ تر ټولو لوړه کچه ښيي.

د میاشتني عادت اختلالات؛ د مېرمنو ټولنیز، کورنی ژوند او روان اغېزمنوي

د میاشتني عادت اختلالات چې د متخصصانو په باور څه باندې ۱۵۰ بڼې او له لږ تر سخت درد سره مل وي، ډېری ځوانې نجونې او پېغلې ورسره مخ دي.

سلام‌وطندار په دې راپور کې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې له ۳۵ مېرمنو سره د مرکو پرمهال موندلې چې د میاشتني عادت اختلالات «ګډوډي» د دوی پر ټولنیز، کورني ژوند او روان منفي اغېز کړی دی.

له امکاناتو پرته عدالت‌غوښتنه؛ افغانستان کې د ښځو د حقونوفعالینو نه ستړې‌کېدونکې هڅې

د هېواد بیلابیلو برخو کې د ښځو د حقونو له ۱۲ فعالانو سره د سلام‌وطندار د مرکو پایلې ښيي چې دغو ښځو د بودیجې نه‌شتون، د ملاتړو ادارو تړل‌کېدو او د کورنیو او ټولنیزو فشارونو ترڅنګ، د محرومو ښځو لپاره د عدالت غوښتو ته دوام ورکړی. دوی سره له دې چې امکانات نه‌لري، خو خپلې هیلې یې له لاسه نه‌دي ورکړي او د ښځو د حقونو لپاره مبارزه کوي.