کابل کې یوشمېر ځوانانو د خلکو ترمنځ د مطالعې فرهنګ دودولو او په موځه د کتابونو پنځه ورځنی نندارتون جوړ کړی دی.
د دغه نندارتون جوړونکي وايي، هڅه کوي چې د نجونو، مېرمنو او ځوانانو ناهیلي شوي ذهنونه په مطالعې سره بوخت کړي.
د لغمان په مرکز مهترلام ښار کې د «سراج تاريخي کلا، د مهترلام بابا زيارت او شاهي منار» د دغه ولايت نوموتي تاريخي ځايونه بلل کېږي.
خو د لغمان د اطلاعاتو او کلتور رياست مسوولان وايي چې په ټولیزه توګه په دغه ولايت کې شاوخوا ۵۰ تاريخي ځایونه شته چې یوشمېر یې بیارغونې ته اړتیا لري. بلهخوا په لغمان کې يوشمېر فرهنګيان د ځينو رغول شويو تاريخي ځايونو ساتنې ته د حکومت د پاملرنې غوښتنه کوي.
د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت د هنر او فرهنګ معین مولوي عتیق الله عزیزي پکتیا ته د خپل سفر پر مهال یوې غونډې ته ویلي چې ټول هیواد کې ۵۰۰۰ تاریخي ابدې ثبت دي چې له ډلې یې شاوخوا ۲۰۰ بیارغونې ته اړتیا لري.
نن د فبرورۍ ۲۱مه ټوله نړۍ کې د مورنۍ ژبې د نړیوالې ورځ په نوم نمانځل کېږي. له دې سره هممهال یوشمېر هېوادوال شکایت کوي چې په خپلې مورنۍ ژبې ورته د زدهکړو زمینه نه ده برابره شوې او وېره لري چې ژبه یې د ورکېدو له ګواښ سره مخ ده.
د کابل ښار په لوېدیځ کې د «پرتو» په نوم یوه کتابپلورنځي د نجونو ترمنځ د کتاب لوستلو سیالي پیل کړې ده. د کتاب لوستلو دا سیالي د نجونو په منځ کې د کتاب لوستلو انګېزې د پیاوړتیا لپاره پیل شوې ده.
د دې سیالي ګډونوال وايي، د ورته پروګرامونو په مرسته کولای شي چې په ټولنه کې کتاب لوستل دود کړي.
که څه هم د کابل د «میوند جادې» اړوند د مسي لوښو کوڅه کې پخوا د مسي لوښو جوړونکو ګڼې هټۍ موجودې وې، خو اوس په یاده کوڅه یوازې د ګوتې په شمېر هټیو کې لوښې جوړېږي.
د مسي لوښو ځینې هغه جوړونکي چې لا هم دغه کوڅه کې د لوښو پر جوړلو بوخت دي، وايي چې څه باندې ۹۰سلنه مسګرانو خپل کسب پرېښی دی.
د کابل شهرارا سیمه کې د تنور جوړولو کوڅې پخوانۍ ګڼهګوڼه نشته او اوس دغه کوڅه یوازې د کوتې په شمېر د تنور جوړولو هټۍ تر سترګو کېږي. پخوا به د یادې کوڅې دواړو خواوو ته کوچني او لوی تنورونه د پلور لپاره کېښودل شوي وو او له لرې به یې د خلکو پام ځانته اړاوه.
کابل کې یوشمېر نجونو پرون د خپلې انځورګرۍ او میناتورۍ اثار چې د ښځو پر وړاندې شته ستونزې او محدودیتونه، سوله او د جګړې منفي پایلې، ناامني او د زدهکړو ارزښت پهکې انځور شوی و، نندارې ته کېښودل. دغه راز، دغو انځورګرانو په خپلو اثارو کې د زدهکړو ارزښت او د افغانانو کلتور هم انځور کړی او نندارې ته وړاندې کړي دي.
نن په هرات کې د کورنیو تولیداتو او د دغه ولایت د کار او ټولنیزو چارو ریاست د مسلکي او هنري څانګې فارغانو د لاسي صنایعو درېورځنی نندارتون جوړ شو. د دغه نندارتون د جوړېدو موخه د ښځو د تولیدي محصولاتو پراختیا او هغو ته بازارموندنه ښودل شوې ده.
د زاول خصوصي پوهنتون یوشمېر محصلانو نن د کتاب دوهورځنی نندارتون پرانېست.
په دغه نندارتون کې د طب، سیاست، ټولنې او ځینو نورو برخو کې څه باندې ۳۰۰ کتابونه نندارې ته اېښودل شوي دي.
د غزني د اطلاعاتو او کلتور ریاست مسوولان وايي، د غزنویانو سلطنت د یوه ځواکمن پاچا سلطان مسعود غزنوي قبر چې د دغه ولایت په شمالختیځ کې دی، بیارغونې ته اړتیا لري.
د لغمان امنیتي چارواکي د دغه ولایت په الیشنګ ولسوالي کې د یوه وسلهوال برید پر مهال د ناوې او زوم د وژل کېدو خبر ورکوي.
د لغمان د امنیې قومانداني ویاند یونس یوسفزی وايي، دا پېښه پرون مازدیګر د الیشنګ ولسوالي په ګونهپال سیمه کې شوې ده.
هرات کې د زعفرانو صادروونکو شرکتونو او کاروباریانو او محلي مسوولانو زعفرانو ته د بازارموندنې په موخه نن دغه ولایت کې د «زعفران ګل» اوومه ملي جشنواره جوړه کړه.
د زعفرانو کاروباریان وايي، که څه هم سږ کال دغه ولایت کې د زعفرانو تولید زیات شوی، خو په وینا یې، پهکار ده چې له هېواده بهر لېږلو لپاره یې هم اسانتیاوې برابرې شي.
فاریاب کې یوه سرچینه وايي چې دغه ولایت کې یوه پلار له هلک سره د اړیکې لرلو په تور خپله لور وژلې ده.
دا پېښه د جمعې په ورځ د فاریاب د بلچراغ ولسوالي په قورچي سیمه کې شوې ده.
هرات کې یوشمېر بېځایه شویو ښځو نن د UNHCR دفتر او ودان موسسې په مالي مرسته «د افغانستان ساخت» په نوم د خپلو لاسي صنایعو او فرهنګي اثارو نندارتون جوړ کړ.
د لوګر ولایت په مرکز پلعلم ښار کې د اطلاعاتو او کلتور ریاست له لوري د کتابونو، تاریخي او هنري اثارو نندارتون جوړ شو.
په دغه نندارتون کې زرګونه ټوکه دیني، سیاسي، ادبي، ټولنیز او معلوماتي کتابونه او ګڼشمېر تاریخي او هنري اثار نندارې ته اېښودل شوي وو.
