د افغانستان د رڼو ټاکنو بنسټ رییس نعیم ایوبزاده وايي چې د وکیلانو او خلکو ترمنځ د اړیکو څرنګوالي میکانیزم نشته.
هغه نن په یوه خبري غونډه کې چې د سولې لپاره د ښځو مطالعاتو بنسټ له لوري جوړه شوې وه، وویل چې په ملي شورا کې د وکیلانو او خلکو ترمنځ د منظمو اړیکو او ځانګړي میکانیزم نه موجودیت یوه جدي ستونزه ده.
د کابل والي محمدیعقوب حیدري وايي، د سولې خبرو کې دې پر هغو ارزښتونو معامله نه کېږي چې د لویې جرګې له لوري تصویب شوي دي.
نوموړي نن په غازي سټډیوم کې «د سولې په اړه د کابلیانو غږ» په نوم جوړه شوې غونډه کې چې زرګونه کسانو پهکې ګډون کړی و، وویل چې سوله د افغانانو بنسټیزه غوښتنه ده، خو باید د خلکو او هېواد ګټې پهکې خوندي شي.
په دې وروستيو کې د ولسمشر محمد اشرف غني او د سيمهييزو ارګانونو د خپلواکې ادارې له لوري داسې يو طرزالعمل جوړ شوی چې له مخې به يې د ولسوالانو د ټاکنو لپاره ټاکنې کېږي چې دا بهير پيل شوی او دې برخه کې لومړي ځل لپاره د پنجشېر ولایت په «حصه اول» ولسوالۍ کې خلکو رايې وکارولې.
« ما ته د هندوې خطاب کوي. حتی خپل همکاران مې چې زما په اړه پوره پوهاوی لري وايي چې د هند په تړاو له هنریارې څخه وپوښتئ ځکه نوموړې په هند کې زیاته بلده ده.»
دا د یوې سک او په مشرانو جرګه کې د یوې استازې انار کلي هنریار خبرې دي چې تېره اوونۍ یې په کابل کې د ابن سینا سولې نړیوالې جایزې ترلاسه کولو په مراسمو کې کړي چې…
په افغانستان کې يوازيني پاتې شوي يهود زبولن سمنټف ويلي، اسراییلو ته له دې وېرې ځي چې که چېرې امريکايي سرتېرې له افغانستانه ووځي، نو يوه تشه پيدا کېږي چې د طالبانو په څېر افراطي ډله به يې ډکه کړي.
سمنټف په کابل کې د یهوديانو د عبادت ځای یوازینی ساتونکی دی چې عرب نیوز ته يې ويلي، له اسراییلو به د افغانستان اوضاع د ټلویزیون له لارې څاري ترڅو پوه شي چې دلته څه تېرېږي.
لسګونو معلولو کسانو د ولسي جرګې ودانۍ مخې ته له مياشتو پرلت وروسته اړ شول چې لاريون وکړي. اعتراض کوونکي وايي، د معلولانو د حقوقو او امتيازونو قانون مطابق بايد د دولتي ادارو ۳سلنه کارکوونکي معلولان وي؛ خو دا ماده نه ده پلي شوې.
د افغانستان د ازادو رسنیو د ملاتړ ټولنې یا نی وايي، د خبریالانو او د رسنیو نورو فعالانو وژل جنګي جنایت دی او باید ودرول شي.
نی نن په یوه خبرپاڼه کې له طالبانو او نورو وسلهوالو ډلو غوښتي چې پر ملکیانو، په تېره خبریالانو او د رسنیو فعالانو له هدف ګرځولو لاس واخلي. دغې ادارې د بشري حقونو د څار سازمان د هغې خبرپاڼې هم هرکلی کړی چې د طالبانو له لوري پر خبریالانو، د رسنیو او بشر حقونو فعالانو هدفي بریدونه پهکې غندل شوي دي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د بشري حقونو په اړه کلني راپور کې ویلي چې په ۲۰۲۰ میلادي کال کې د افغانستان په ګډون، په ټوله نړۍ کې د بشري حقونو د نقض خبر ورکړی دی. په دغه راپور کې لیکل شوي چې افغان حکومت د چارواکو د ناوړه ګټې اخیستنې په برخه کې اغېزناک او دوامداره څېړنې نه دي کړي.
افغان ماشومان په ټولنه کې هغه زیان لیدونکی پوړ دی چې په تېرو دوو لسیزو کې لا هم نه دي توانېدلي چې وړکتونونو ته لاسرسی ولري.
د کار او ټولنیزو چارو وزارت چارواکو د عمومي وړکتونونو له مسوولانو سره «د ماشومتوب لومړنۍ دورې پراختیا» په نوم ګډه غونډه کې وویل چې بېوزلي او ناچاري د دې لامل شوې چې له اته میلیونه ډېرو ماشومانو له ډلې یوازې ۳۵ زره یې په خصوصي او دولتي وړکتونونو کې شامل شوي دي.
د پکتيا په مرکز ګردېز کې اوس د افغان سيکانو له ډلې يوازې یوه کورنۍ ژوند کوي. هندوان او سیکان وايي، په ګردېز کې يې ځينې ځمکې نیول شوي او يا یې د کورنيو له زياتېدو سره شته ځمکې ورته بسنه نه کوي. دوی له دولت څخه غواړي چې یاده ستونزه حل کړي.
جګمون سنګ بشردوست چې يوناني درملتون لري، په پکتیا کې د خلکو له چلن څخه خوښ دی او له مسوولانو غواړي چې د کاروبار پراخېدو په برخه کې ورسره مرسته وکړي.
د بشري حقونو خپلواک کميسيون نن «په افغانستان کې په ۱۳۹۹ کال کې د معلوليت لرونکيو وګړو د بشري حقونو وضعيت» تر سرليک لاندې خپل څېړنيز راپور خپور کړ. د ياد راپور موندنې ښيي چې په تېرو ۱۴ کلونو کې د معلوليت لرونکيو کسانو شمېر ډېر شوی دی.
د بشري حقونو خپلواک کمیسیون دغه راپور کې راغلي، په دې موده کې د جګړې، ناامنیو او ځمکني ماینونو له کبله د معلولانو شمېر ۱۱ سلنه ډېر شوی دی. په دې څېړنه کې په ۲۲ ولايتونو کې ۱۵۰۴ معلوليت لرونکو وګړيو سره خبرې شوې دي چې ۱۱۹۲ يې نارينه او ۳۱۰ يې ښځينه دي.
د کابل امنيې قومندانۍ وايي، کابل کې يې پر یوې ۸ کلنۍ نجلۍ د جنسي تېري په تور يو کس نیولی دی.
د کابل د امنیې قومندانۍ ویاند فردوس فرامرز سلاموطندار ته وايي، د دغې ماشومې کورنۍ په وینا، دغه پېښه تېره ورځ د کابل ښار د درېیمې ناحیې اړوند کارته سخي سیمه کې شوې ده.
افغانستان کې د ملګروملتونو د بشري مرستو د همږغۍ دفتر یا «اوچا» د سېشنبې په ورځ ویلي، دغه ۴۹ زره کسان چې ښځې او ماشومان هم په کې دي شمال، سوېل، شمال ختیځ، شمال لوېدیځ او ختیځو ولایتونو کې د جګړو له کبله بېځایه شوي دي.
د بهرنيو چارو وزارت تاييدوي چې د ايران او ترکيې ترمنځ پوله کې د سختو توپانونو او سړې هوا له کبله ۴ افغان کډوال مړه شوي دي.
ياد وزارت وايي، په تازهګۍ سره رسنيو کې خبرونه او يو شمېر تصويرونه ښيي چې د ايران او ترکيې ترمنځ پوله کې د سختو توپانونو او سړې هوا له افغان کډوال مړه شوي دي.
تېره ورځ په ارګ کې د رسنیو د استازيو، د بیان د ازادۍ د قربانیانو کورنیو او یو شمېر دولتي چارواکيو په ګډون د خبريال ملي ورځ ونمانځل شوه.
له معمول سره سم مراسم پيل شول او چارواکيو یو په بل پسې خپلې ویناوې وکړې…
د معلوماتو او احصاییې ملي ادارې یوې اعلامیه کې ویلي، د سترې محکمې د پرېکړې له مخې برېښنايي پېژندپاڼو کې د نورو ډېرو قومونو نومونه هم ثبتېدلی شي چې دغه کار له غبرګونونو سره مخ شوی دی.
د ټولنيزو شبکو يو شمېر کاروونکي وايي، د قومونو په دې نوملړ کې تاجک، هزاره او اوزبک په ډېرو برخو وېشل شوي، په داسې حال کې چې پښتون په ډېرو برخو نه دی وېشل شوی او يوازې د «پښتون» په نوم راغلی دی.
