په تېر ۲۰۲۱ کال کې د افغانستان ښوونیز او زدهکړهییز نظام له سیاسي او د کورونا ویروس د خپرېدو له امله له ګڼو ننګونو او لوړو او ژورو سره مخ و.
د ۲۰۲۱ کال په اپرېل میاشت کې ښوونځي او پوهنتونونه د دوو میاشتو لپاره پرانیستل شول او په نورمال ډول یې دوام درلود، خو د کورونا ویروس خپرېدو ښوونیز او زدهکړهییز بهیر ته زیان ورساوه.
د افغانستان په ډېرې لرې پرتو سيمو کې له کلتوري محدوديتونو سربېره نجونې ښوونځيو ته ځي او د لوړو زدهکړو هيلې لري. تازه د پکتيا مرکز ګردېز کې له ۲۴ لېسو څخه ۱۹۰۶ زدهکوونکي چې ۳۵۴ يې نجونې دي فارغې شوي.
د خصوصي پوهنتونونو اتحادیې د رسنیو برخې مسوول محمدکریم ناصري د خصوصي پوهنتونونو د وضعیت په اړه اندېښنه ښيي او وايي، د طالبانو له واکمنېدو وروسته په دغو پوهنتونونو کې د نوملیکنې کچه ۶۰ سلنه را ټیټه شوې ده. د هغه په وینا، که څه هم خصوصي پوهنتونونو د زدهکړو فیس راک کم کړی، خو بیا هم څوک نوملیکنه نه کوي.
د جوزجان ولایت د پوهنې ریاست مسوولان د یاد مکتب د پرانستې په مراسمو کې وايي چې د دغه ولایت په مرکز او ولسوالیو کې د ښوونځیو لپاره ځمکه ځانګړې کول او ښوونځي جوړول، د جوزجان ولایت د اوسېدونکو له «علم» سره د مینې او لوړ فرهنګ ښودنه کوي او دوی ورڅخه هرکلی کوي.
په بادغیس کې یوشمېر زدهکوونکي او د هغوی د کورنۍ غړي وايي، د ښوونځیو له بیا پرانېستل کېدو راهیسې د دغه ولایت په ښوونځیو کې د زدهکوونکو حضور کمرنګه دی.
دوی په ښوونځیو کې د زدهکوونکو د کمرنګه حضور لامل په درسي ټولګیو کې د ډېری ښوونکو نه حضور، له هېواده د زدهکوونکو تېښته او د ماشومانو له ښوونې او روزنې څخه د کورنیو زړهتوري کېدل بولي.
د امریکا ولسمشر جو بایډن پرون د ملګرو ملتونو سازمان ۷۶مې کلنۍ غونډه کې د نورو مسلو ترڅنګ د افغانستان په اړه هم خبرې وکړې. ولسمشر بایډن ټینګار وکړ چې افغان مېرمې او نجونې باید له ټولو حقونو برخمنې وي او اجازه ولري چې سیاسي، ټولنیزو او نور برخو کې خپله بشپړه وړتیا وښیي.
عبدالباقي حقاني چې پرون د طالبانو له لوري لوړو زدهکړو وزارت ته د سرپرست په توګه وټاکل شو، نن یې کابل کې یوې غونډې ته په وینا کې وویل چې نجونې او هلکان دې په بېلو ټولګیو کې زدهکړې وکړي. حقاني وايي چې زدهکړیالانو لپاره د ارامه تحصیلي چاپیریال رامنځ ته کول یې د کارونو په لومړیتوبونو کې دي.
کابل کې د یوشمېر ناامنیو ولایتونو د پوهنتونونو ښځينه زدهکړیالانې په یوې اعتراضیه غونډه کې له ولسمشرۍ ماڼۍ څخه غوښتنه وکړه چې دوی ته دې د ناامنو ولایتونو له پوهنتونونو څخه د تبدیلۍ اجازه ورکړل شي.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د استازولۍ دفتر یا یوناما نن د یوه راپور په خپرولو سره ویلي، د روان میلادي کال په لومړیو شپږ میاشتو کې د تېرکال د همدې مودې په پرتله د ملکيانو د مرګژوبلې کچه ۴۷ سلنه لوړه شوې ده. یوناما په دغه راپور کې پر لږکیو په ځانګړې توګه پر شعیه او هزاره لږکیو د بریدونو له ډېروالي څخه اندېښنه څرګنده کړې ده.
د طالبانو له لوري د جګړې د زیاتېدو او د ولسوالیو له سقوط وروسته، د دغې ډلې تر ولکې لاندې سیمو کې پر ښځو او د دوی د ژوند پر نورو برخو طالبانو نوي قوانین او بندیزونه وضع کړي دي. د طالبانو تر کنټرول لاندې سیمو کې د نویو بندیزونو د خبرونو له خپرېدو سره هممهاله په ولسي جرګه کې د خلکو استازیو د طالبانو دغه کار ته غبرکون ښودلی دی.
په تخار ولایت کې د وسلهوالو طالبانو له لوري د دغه ولایت د ۱۶ولسوالیو د نیولو په لړ کې نن په کابل کې د دغه ولایت ځوانانو او مدني فعالانو د یوې اعتراضیه غونډې پر مهال وویل چې دغه وضعیت د اندېښنې وړ دی او د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو کې خلک له ډېرو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي.
د نجونو د میاشتني عادت نړیوالې روغتیایي ورځې سره هممهاله، نن د هرات په ښوونځیو کې د میاشتني عادت پرمهال د نجونو له لوري روغتیا ته د پاملرنې د څرنګوالي په اړه د عامه پوهاوي کمپاین جوړ شوی دی.
د لوګر د پوهنې ریاست ویاند شاهپور عرب سلاموطندار ته ویلي چې د وروستیو ناامنیو او ځینو کلتوري ستونزو له امله د مرکز پلعلم په ګډون، په برهکي برک، خوښۍ، محمداغې او څرخ ولسوالیو کې ۵۰ سلنه نجونې له لیک او لوست څخه بېبرخې شوې دي. د هغه په وینا، له زدهکړو ډېری بېبرخې شوې نجونې له لومړنۍ دورې پورته دي او د لوګر د پوهنې ریاست هڅه کوي چې د دیني عالمانو او قومي مشرانو په مرسته یې ستونزې هوارې کړي.
نړیوال بانک ویلي چې لومړنیو او منځنیو زدهکړو ته د افغان ماشومانو، په تېره نجونو د لاسرسي لپاره له افغانستان سره ۲۵ میلیونه ډالره مرسته کوي.
نړیوال بانک نن په یوه خبرپاڼه کې لیکلي، دا وړیا مرسته د زدهکړو لپاره د نړیوالۍ همکارۍ پروګرام له لارې ورکول کېږي او له اقرا پروژې سره به د ۱۰۰ نویو ښوونځیو په جوړېدو کې مرسته وکړي.
د بدخشان د مرکز فیضاباد ښار یوشمېر نجونې وایي، په دغه ولایت کې د دوی لپاره د سپورټ اسانتیاوې نشته او له سپورټ نه بېبرخې دي. د دوی په وینا، دولت باید د ښځینهوو لپاره د سپورټ ځانګړي کلپونه جوړ کړي، څو د خپلې سلامتیا لپاره سپورټ وکړي.
د بدخشان یوه اوسېدونکې فرېبا وايي، په یاد ولایت کې د نارینهوو لپاره د سپورټ کلپونه او لوبغالي شته، خو د نجونو لپاره په دې برخه کې هېڅ پام نه دی شوی او د دغه ولایت د سپورټ ادارې هم کوم کار نه دی کړی.
پکتیا کې مېرمنې که څه هم شکايت کوي چې لا هم د اسلام او قانون له لوري ورکړل شوي حقونه په بشپړه توګه نه دي ورکړل شوي او په ترلاسه کولو کې یې له ستونزو سره مخامخ دي، خو زیاتوي چې په ځينو برخو کې مثبت بدلونونه هم راغلي دي.
دغو مېرمنو دا خبرې په ګردېز کې د بشري حقونو په يوه جوړه شوې غونډه کې کړې دي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
