هېواد کې د لومړنیو توکو د بیو په لوړېدو سره، یوشمېر ولایتونو کې د درملو بیې لوړې شوي چې په اړه یې د خلکو شکایتونه زیات شوي دي. د غزني یوشمېر اوسېدونکي وايي، په دې وروستۍ یوه میاشت کې په دغه ولایت کې د ځینو درملو بیې دوه تر درې برابره لوړې شوي دي.
د کابل د شهزاده سرای د صرافانو ټولنې ویاند عبدالرحمان زیرک سره له دې چې په ناڅاپي توګه د ډالرو ارزښت رالوېدو څخه اندېښنه ښيي، خو د افغانیو ارزښت لوړېدو کې د مافیایي کړیو رول ردوي. نوموړی وایي چې په تدریجي ډول د ډالرو پر وړاندې د افغانیو ارزښت لوړېدل به د صرافانو په ګټه تمام شوي وو.
د غور محلي مسوولان وايي چې د دغه ولایت اړوند د اللهیار ولسوالي په «سپینسنګ» کلي کې د ډبرو سکرو د یوه کان د استخراج چارې پیل شوي دي.
په هېواد کې د وروستیو سیاسي تحولاتو او د ډالرو پر وړاندې د افغانیو ارزښت لوېدو سره د هېواد په بازارونو کې د خوراکي او سوند توکو بیې په کمسارې توګه لوړې شوې دي.
په دې وروستیو ورځو کې د ډالر پر وړاندې په کمسارې توګه د افغانۍ ارزښت په لوېدو سره هممهاله د هېواد په بازارونو په ځانګړې توګه د تخار په مرکز تالقان ښار کې د لومړنیو توکو بیې لوړې شوې دي. د تخار محلي چارواکي بیا وايي چې په بازار کې یې د توکو د بیو کنټرول لپاره کمېسیون جوړ کړی دی.
د کابل ښار یوشمېر اوسېدونکي وايي چې د افغانیو پر وړاندې د ډالرو په لوړېدو سره په بازارونو کې د خوراکي او نورو توکو بیې لوړې شوې دي.
په هېواد کې د سیاسي تحولاتو وروسته وزګارتیا، ورځ تر بلې د لوږې زیاتوالی او په دې ورځو کې د خوراکي توکو د بیو لوړېدل، ښاریان اندېښمن کړي دي.
د کابل ښار یوشمېر اوسېدونکي د افغانیو پر وړاندې د ډالرو ورځ تر بلې ارزښت لوړېدو په اړه اندېښنه ښيي او وايي، د ډالرو بیې لوړېدو اقتصادي فعالیتونه درولي دي.
د دوی په وینا، د ډالرو ارزښت له لوړېدو سره هممهاله د لومړنیو توکو بیې هم لوړې شوې دي. دوی وايي، د ډالرو ارزښت داسې مهال تر ۹۵ افغانیو رسېدلی چې خلک هېڅ عایداتي سرچینه نه لري.
د اسلامي امارت د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت نن په یوه خبرپاڼه کې د پاکستان له نړیوال هوايي شرکت (پيآیاې) او کامایر نه غوښتي چې د کابل-اسلاماباد ترمنځ د ټکټونو بیې دې را کمې کړي.
د دغه وزارت خبرپاڼه لیکي، یاد شرکتونه باید د خپلو ټکټونو بیې له هغو معیارونو سره برابرې کړي چې د اسلامي امارت له واکمنېدو مخکې ورته ټاکل شوي وو.
د هېواد په ګڼو ولایتونو کې د لومړنیو توکو د بیو لوړېدو له امله د خلکو اندېښنې ډېرې شوې دي. شاهولي چې د بادغیس ولایت اصلي اوسېدونکی او د مخکیني حکومت کارکوونکی دی، د لومړنیو توکو د بیو لوړېدو له امله شکایت لري. هغه چې د ۲۰کسیزې کورنۍ یوازینی ډوډۍ راوړنکی دی، وایي چې په را روان ژمي کې د خوړو او ځان تودېدو لپاره څه نه لري.
د کامایر هوايي شرکت مسوولان وايي چې له څو ورځو راهیسې د پاکستان له لوري د نویو قوانینو په لګولو سره دوی ته اجازه نه ورکول کېږي چې له کابل څخه اسلاماباد ته مسافر ولېږدوي. دوی زیاتوي چې د نوي لګول شوي قانون له مخې او تر نامعلوم وخته یوازې د پيایاې هوايي شرکت کولای شي چې د کابل او اسلاماباد ترمنځ الوتنه وکړي.
سره له دې چې په سوداګریزو تعرفو کې شاوخوا ۷۰ سلنه کموالی راغلی، خو بیا هم د خوراکي توکو بیې د پام وړ لوړې شوې دي.
د سوداګرۍ او صنایعو خونې غړی خانجان الکوزی وايي، پخوا به د یوه موټر خوراکي توکو محصول نږدې ۵۰ زره افغانۍ کېده، خو اوس سره له دې چې محصول یې ۲۰ زرو افغانیو ته راټیټ شوی، مګر بازارونو کې د توکو بیې لا هم لوړې دي.
په ترکیه کې ګڼشمېر افغان کډوال وايي، د تېر کال په پرتله د خوراکي توکو نرخونه، د کور کرایه، اوبه، برښنا او د ګازو بیې لوړې شوي او دوی یې په اړه سختې اندېښنې لري. د خوراکې توکو د بیې لوړوالی، او د کورونا له کبله پیدا شویو اقتصادي ستونزو د نورو هېوادونو تر څنګ، پر ترکیې هم منفي اغېز کړی او ډېر زیان یې بیا کډوالو ته رسېدلی دی.
له یوې اوونۍ راهیسې د هغو باروړونکو موټرو مالکانو چې د اسلامکلا ګمرک کې د اورلګېدنې له کبله سوځېدلي وو او تاوان یې نه ده ورکړل شوی، د هرات–اسلامکلا او هرات–تورغونډۍ لویې لارې د ټرافیکو پر مخ تړلي او له خوراکي توکو او تېلو سلګونه ډک موټر په ګمرک او له پولې هغې غاړې ته ولاړ دي.
هرات کې د زعفرانو یوشمېر کروندګر او سوداګر هېواد ته د ایراني زعفرانو پر وارداتو او د نړۍ هېوادونو ته یې د افغانستان په نوم صادراتو نیوکې کوي او وايي، افغانستان ته د ایراني زعفرانو واردات د افغاني هغو د بیې ټیټوالي لامل شوي دي.
په اسلامکلا ګمرک کې له اورلګېدنې وروسته چې د تېلو او سوداګریزو توکو سلګونه موټر پهکې وسوځېدل، په هېواد، په تېره هرات، کابل، بلخ او ننګرهار ولایتونو کې د خوراکي او سوندتوکو بیې لوړې شوې دي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
