له هغه وروسته چې سلاموطندار د ۱۳۹۹ کال د جدې په یوولسمه نېټه په کندوز کې پر اړمنو کورنیو د ملي دسترخوان پروګرام د مرستو ناعادلانه وېش په اړه راپور خپور کړ، د کندوز اوسېدونکو وویل چې یادې مرستې پر اړمنو کورنیو نه وېشل کېږي او مسوولان د پراختیايي شوراګانو له رییسانو او ګذر وکیلانو سره په ګډه یې پر خپلوانو وېشي.
د تخار ولایت د دشت قلعه ولسوالي کروندګر او د کرنې رییس وایي، ملخانو د دغه ولسوالي پر شنو فصلونو یرغل کړی دی. دوی له سلاموطندار سره په خبرو کې وویل چې درې اوونۍ وړاندې د امو سیند له هغې غاړې له تاجکستان هېواد څخه ملخانو د تخار ولایت د دشتقلعه ولسوالي د کروندګرو پر فصلونو یرغل کړی او د کروندګرو غلهجات او سبزي یې په بشپړه توګه له منځه وړي دي.
د ولسي جرګې یوشمېر غړیو نن د دې جرګې په عمومي غونډه کې د مالیې وزارت له سرپرست څخه وغوښتل چې د ګمرکونو په فساد کې د ښکېلو وکیلانو نومونه په ډاګه کړي.
د دغه وزارت سرپرست خالد پاینده تېره اوونۍ د دې جرګې یوې غونډې ته وویل چې په ګمرکونو کې د ورځې شاوخوا ۸ میلیونه ډالره غلا کېږي.
د هرات د صنایعو او سوداګرۍ مسوولانو درې کاله وړاندې په رسمي ډول د دغه ولایت هوايي دهلېز پرانېست او په لومړي ځل ترې هند ته صادرات پیل شول، خو اوس د هرات د صنایعو او سوداګرۍ مسوولان او یوشمېر سوداګر وايي، د دغه ولایت هوايي دهلېز یوازې په نوم پرانېستل شوی او د سوداګریزو توکو د لېږد په برخه کې هېڅ ډول خدمات نه لري.
په پکتیا ولایت کې د کارخونو لپاره د ځانګړو شویو ځمکو نشتوالي او په دغه ولایت کې روان ناسم امنیت وضعیت د دې لامل شوی چې په دغه ولایت کې د کارخونو فعالیت تر ۴۰ سلنې راټيټ شي. د دغه ولایت د سوداګرۍ خونې د چارواکو په وینا، د کارخونو د ځمکې نشتوالي یوشمېر پانګوال اړ کړي چې خپلې شتمنۍ له پکتیا څخه د هېواد نورو سیمو او حتا له افغانستان څخه د باندې ولېږدوي.
په څمکنۍ ولسوالي کې د پکتیا ولایت د شپږو ولسواليو اوسېدونکو او په دغو ولسواليو کې مېشت امنیتي سرتېرو د خپلو معاشونو ترلاسه کولو او په بانکي راکړه ورکړه کې د اسانتیا په موخه په یاده ولسوالي کې د بانکي څانګې د جوړېدو غوښتنه وکړه.
بېګاه شاوخوا نهه بجې د کابل ښار د ۱۷مې امنیتي حوزې اړوند په مرادبېګ کلا سیمه کې د تېلو ټانکرو اور واخیست چې له کبله یې ډېری ټانکرونه د اور په لمبو کې وسوځېدل.
د دغې پېښې سیمې ته نن د سلاموطندار خبریاله حمیده مددي ورغلې ده. هغه وايي، د اورلګېدنې په سیمه کې ښکارېدل چې ټانکرونه په بشپړه توګه له منځه تللي وو او له اورلګېدنې څو ساعته وروسته لا هم پرې بل اور نه و مړ شوی.
د لوګر ولایت د مرکز پل علم ښار سوداګر، هټۍوال او عام وګړي وایي، د جمعې په ورځ د شوي موټربم برید له امله خلکو ته د سر زیان سربېره میلیونونه افغانۍ مالي زیانونه هم اوښتي دي.
د دوی په وینا، په دې چاودنه کې د استوګنې کورونه، سوداګریز مارکېټونه او هټۍ ویجاړې شوي او له حکومت څخه یې د ژرترژره مالي مرستو غوښتنه کوي.
د کورنیو چارو وزارت ویاند طارق ارین وايي، د شکردرې ولسوالي د کارېزمیر او مرادبېګ کلا اړوند د کابل په شمالي دروازه کې د بېګانۍ اورلګېدنه له کبله لږترلږه ۷ کسان مړه شوي او ۱۴ نور ټپیان دي. دا شمېرې وروستۍ نه دي او ښايي لوړې شي. د نوموړي په وینا، یاده اورلګېدنه بېګاه شاوخوا ۹ بجې د تېلو یوه ټانکر کې له اورلګېدنې پیل او وروسته ترې لسګونو نورو ټانکرو هم اور اخیستی او بشپړ ډول سوځېدلي دي.
په بلخ «ام البلاد« کې حضرت علي ته منسوبه روضه د مولانا جلالالدین محمد بلخي د پلار بهاوالدین خانقاه، نهه ګنبد لرونکی جومات، د جهان نما ماڼۍ، او د هوټلونو او عصري مېلمستونونو او د پراخو شنو دښتو موجودیت د دغه ولایت د ښکلاوو یوه برخه ده چې د نړیوالو ګرځندویانو او سیلانیانو پام یې ځان ته اړولی دی.
خو په دې وروستیو کلونو کې د بلخ په یوشمېر سیمو کې د وسلهوالو پراخ موجودیت د دې لامل شوی چې دغه ولایت ته د کورنیو او بهرنیو سیلانیانو ورتګ کم شي.
پېښو ته د رسېدو په چارو کې د دولت وزارت له افغانستان سره د چین هېواد له لوري د خوراکي توکو د مرستې خبر ورکوي.
د یاد وزارت چارواکو نن په کابل کې د یوې خبري غونډې پر مهال وویل، چین د ۵۵۰ میلیونه افغانیو په ارزښت د خوراکې توکو یوه جوپه چې ۵ زره او ۲۶۶ مټریک
برښنا شرکت د وري میاشتې په ۲۰مه وویل چې تر دې وروسته به په کابل کې د برښنا د لګښت بلونه هره میاشت پر خلکو وېشل کېږي.
که څه هم د کابل اوسېدونکو تمه لرله چې په میاشتني ډول د برښنا بلونو وېش به یې د لګښت پیسې کمې کړي، خو اوس د برښنا شرکت د دې پرېکړې په اړه شکایت لري.
د امریکا د بهرنیو چارو وزير انټوني بلېنکن وایي چې هېواد یې له افغانستان سره په ملکي برخه کې ۳۰۰ میلیونه ډالره مرسته کوي.
انټوني بلېنکن بېګاه پر خپل ټویټر لیکلي چې پر دې مالي مرستې سربېره هغه نورې مرستې چې امریکا یې افغانستان ته ورکوي، د نړیوالې پراختیایي ادارې له لوري دغه هېواد ته ورکول کېږي.
د احصایې او معلوماتو ملي ادارې په کلني راپور کې لیکل شوي چې په ۱۳۹۹ کال کې د افغانستان صادرات د تېر هغه په پرتله ۱۰ سلنه کم شوي دي.
نن سهار د هرات ښار شمال لوري ته د کمرکلاغ سیمې د اوبلنو ګازو په شرکت کې د یوه ټانکر خالي کولو پر مهال اورلګېدنې شوې چې له کبله یې د ګازو دوو شرکتونو ته مالي زیان اوښتی دی.
هرات کې د ګازو واردوونکو اتحادیې رییس ظاهرشاه توخي وايي، په یاده اورلګېدنه کې د ګازو له ۱۵ تر ۲۰ خالي ټانکرونه، د دوو شرکتونو تاسیسات او د ګازو یوه زېرمه له منځه تللې ده.
له یوې اوونۍ راهیسې د هغو باروړونکو موټرو مالکانو چې د اسلامکلا ګمرک کې د اورلګېدنې له کبله سوځېدلي وو او تاوان یې نه ده ورکړل شوی، د هرات–اسلامکلا او هرات–تورغونډۍ لویې لارې د ټرافیکو پر مخ تړلي او له خوراکي توکو او تېلو سلګونه ډک موټر په ګمرک او له پولې هغې غاړې ته ولاړ دي.
