سلاموطندار په کورنیو کې د ځوانانو د کډوالۍ شمېر روښانولو لپاره په کابل کې ۳۱۲ کورنۍ د نمونې په توګه په نښه او پوښتنې یې پرې وېشلې دي. هغو کسانو چې ځوابونه ورکړي، بېلابېل عمرونه لري چې ۳۶،۵ سلنه یې د ۱۸ تر ۲۴ کلونو، ۳۶،۹ سلنه یې د ۲۵ تر ۳۰ کلونو، ۱۶،۳ سلنه یې له ۳۱ تر ۴۰ کلونو او ۱۰،۳ سلنه یې هم له ۴۰ کلونو پورته عمر درلود.
عطا نوید چې په هېواد کې یې پنځه کاله له بېلابېلو رسنیو سره کار کړی وايي، اوس وزګار دی او د کار موندلو لپاره چې هرې ادارې ته ورغلی، ناهیلی ترې راوتلی دی. نوموړی له حکومت څخه غواړي، څو د هغو خبریالانو لپاره چې کارونه یې له لاسه ورکړي، د کار اسانتیاوې برابرې کړي.
په پاکستان کې میشتې یوشمېر افغانې کورنۍ وايي چې ماشومان یې له زدهکړو پاتې دي او اجازه نه لري چې په پاکستاني دولتي ښوونځیو کې نه شاملېږي.
په افغانستان کې د ۲۰۲۱ کال د اګېسټ میاشت کې له سیاسي بدلون وروسته ګنشمېر افغانې کورنۍ د دوی ژوند ته د پېښو ګواښونو له وېرې ګاونډیو هېوادونو ته ولاړل، خو اوس هلته د ګڼو اقتصادي، امنیتي او ټولنیزو ستونزو تر څنګ، ماشومان یې هم زدهکړو ته لاسرسی نه لري.
د سلاموطندار موندنې ښيي چې هېواد کې د ښځو ورزس پر وړاندې د شته محدودیتونو له کبله د ورزش د بېلابېلو څانګو ښځینه لوبغاړې «ورزشکارانې» له هېواده بهر د وتلو په هڅه کې دي.
د جوزجان اوسېدونکی انصارالحق ځوانانو د کارموندنې په موخه ایران او سعودي عربستان ته د تګ پیسې د بادرنګو د تولید پر درېوو خونو لګولې دي.
هغه د دغه کار موخه پانګونې ته د ځوانانو هڅونې او د نامنظمې کډوالۍ مخنیوي یادوي او وايي، د ټولنې هر غړی خپل مسوولیت لري چې باید سر ته یې ورسوي.
یوه افغانه کډواله شریفه صفري چې له کورنۍ مسافره شوې، سلاموطندار ته ویلي، تمه یې لرله چې د کورنۍ په نړیواله ورځ د خپل مور او پلار تر څنګ واوسي، خو بخت ورسره یاري نهده کړې او اوس ترې لرې یوه بل هېواد کې ژوند کوي. مرضیه په بلخ کې هغه مور ده چې هېواد کې له سیاسي بدلون وروسته یې درې ځامن نورو هېوادونو ته کډوال شوي دي.
د سلاموطندار د موندنو پر بنسټ، د تېر څه باندې یوه کال پر مهال په ۱۴ پېښو کې ۱۴۵ افغانان د ناقانونه کډوالۍ پر سختو لارو مړه شوي او لسګونه نور هم ټپیان شوي دي. که څه هم افغانانو له لسیزو راهیسې ناقانونه کډوالۍ ته مخه کړې، خو د اسلامي امارت په واکمنېدو سره دا لړۍ چټکه شوې چې له کبله یې لسګونه کسان قرباني شوي دي.
د نیویارک ټایمز د راپور له مخې، له افغانستان څخه د بهرنیو ځواکونو له وتلو وروسته او پر دغه هېواد د اسلامي امارت په واکمنېدو سره له یو میلیون ډېر افغانان د اقتصادي ناورین له امله کډوال شوي دي. د راپور له مخې، دغه هېواد کې عواید نشته، د لوږي د زیاتېدو ګواښ په لوړه کچه دی او مالي مرستې هم بندې دي.
د ترکې صباح ورځپاڼې د رپوټ له مخې، یوه افغان مېرمنه له خپلو دوو ماشومانو سره چې غوښتل یې له ایران څخه ترکیې ته واوړي، د لارې په اوږدو کې د سړې هوا له امله مړه شوې ده.
په رپوټ کې د ترکي چارواکو له قوله راغلي چې دغه مېرمن د ایران په «بلاسور» کلي کې د دواړو هېوادونو ترمنځ پولې ته نږدې مړه شوې.
د کډوالو نړیوال سازمان وايي چې ۲۰۲۱ کال د افغانانو لپاره د کډوالۍ په برخه کې له کړاوه ډک و چې په دغه کال کې سلګونه زره کسان له خپلو مېنو بېځایه، ګنشمېر له هېواده بهر کډوالۍ ته اړ شوي او تر یوه میلیونه نور بیا له بهرنیو هېوادونو بېرته افغانستان ته لېږدول شوي دي.
دوی وايي، څه باندې ۱۰ کاله کېږي چې د کبانو روزلو دغه فارم یې جوړ کړی او په دغه موده کې یې کاروبار ښه وده کړې ده. د دوی په وینا، که څه هم دولت هغوی سره د کبانو روزلو په برخه کې همکاري نه ده کړې، خو بیا هم توانېدلي چې کبانو ته د هرات د اوسېدونکو د اړتیا لویه برخه تامین کړي.
د تېر حکومت له سقوط او د اسلامي امارت په راتګ سره ګڼشمېر هېوادوال په دې هڅه کې دي چې له هرې ممکنې لارې له هېواده ووځي او نورو هېوادونو ته پناه یوسي. خو داسې شکایتونه هم شته چې کمېشنکاران د زیاتو پیسو په بدل غوښتونکو ته ویزې او ټکټونه برابروي. د ایران د ویزې یوه غوښتونکي چې نه غواړي هویت یې په ډاګه شي، سلاموطندار ته ویلي چې د کمېشنکارانو له لاسه یې ویزه نه ده ترلاسه کړې او اوس یې لپاره کندهار ته ځي.
د طالبانو له لوري د کندوز له نیولو وړاندې په دغه ولایت کې نږدې ۱۵ تصویري، غږیزې او چاپي رسنیو فعالیت درلوده، خو اوس له دغو رسنیو څخه نیمايي تړل شوي او خبریالان یې په ځانګړې توګه ښځينه خبریالانې او کارکوونکې یې په کور ناستې دي. دوی وایي، که وضعیت همداسې دوام وکړي، اړ دي چې هېواد پرېږدي.
غور کې ځينې هغه خبریالان چې پر افغانستان د طالبانو له کنټرول وروسته د قاچاق له لارې نورو هېوادونو ته تللي وايي، د یوشمېر هممسلکانو د برخلیک په اړه هېڅ ډول معلومات نه لري. دوی سلاموطندار ته ویلي چې خبریالان له طالبانو څخه د وېرې، بېوزلۍ، وزګارتیا او د رسنیو د ملاتړو بنسټونو نه پام له کبله اړ شوي چې په قاچاقي توګه بهر ته ولاړ شي.
د کډوالۍ په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمیشنري او همکار بنسټونه ګاونډیو هېوادونو ته د افغانان ډلهییزې کډوالۍ ته د رسېدو لپاره چمتوالی نیسي. دا په داسې حال کې ده چې په بهرنیو هېوادونو په ځانګړې توګه په ګاونډیو هېوادونو کې افغان کډوال په ناوړه وضعیت کې ژوند کوي او وایي چې د ژوند لومړنیو اسانتیاو ته لاسرسی نه لري.
د راپورونو پر اساس، د شیر محمد عباس ستانکزي په مشري د طالبانو د سیاسي دفتر پلاوي د ایران د بهرنیو چارو وزیر جواد ظریف او یوشمېر افغان سیاستوالو سره لیدلي او پر یو لړ موضوعاتو یې خبرې کړي دي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
