د اسلامي امارت په راتلو سره په هېواد کې ګڼشمېر کسانو خپلې دندې له لاسه ورکړي او په ناوړه اقتصادي وضعیت کې شپې او ورځې تېروي. بلخ هم یو له هغو ولایتونو دی چې په دې وروستیو کې د وزګارتیا او کار نهشتون له امله پکې د سوالګرو شمېر ډېر شوی دی.
د کانونو او صنایعو خونې مشر شېرباز کمینزاده وایي، سره له دې چې د اسلامی امارت په راتلو سره امنیتي وضعیت ښه شوی، اختلاس او بډې اخیستل بند شوي، د ورته تولیداتو د قاچاق مخه نیول شوې او نورو برخو کې هم د دوی د کار لپاره ډېرې اسانتیاوې برابرې شوي، خو بیا هم د هېواد په کچه ۳۰ سلنه فابریکې له فعالیته لوېدلې دي.
لوږې او بېوزلۍ د فراه ولایت په لرې پرتو سیمو کې لسګونه کورنۍ اړ کړي چې د دغه ولایت مرکز ته را کډه شي او د یوې مړۍ ډوډۍ موندلو لپاره هره دروازه وټکوي.
د فراه یو اوسېدونکی عبدالقادر د دغو کورنیو له ډلې د یوې هغې غړی دی چې د بېوزلۍ او ناچارۍ له کبله سختې شپې او ورځې تېروي. دغه کورنۍ بیړنیو بشردوستانه مرستو ته اړتیا لري. هغه وايي، څلور بچیان لري او هرې مرستندویې ادارې ته چې ورغلی، څه یې لاس ته نه دي ورغلي.
په هرات کې د هرېوا په نوم د یوه خصوصي شرکت مسووله او سوداګره صفیه محیطي چې شپږ کاله وړاندې یې دغه خدماتي مرکز جوړ کړی، وایي چې په تېر کې یې کارونه ښه وو او لسګونه ښځې ورسره په کار بوختې وې. د مېرمن محیطي په وینا، د اسلامي امارت په راتلو سره یې پېرېدونکي له لاسه ورکړي او په خراب اقتصادي وضعیت کې دي.
یوشمېر هېوادوال وایي چې په هېواد کې د وړو په ګډون د لومړنیو خوراکي توکو بیې دوه برابره شوي او خلک یې د پېرلو وس نه لري چې اړوند چارواکي یې باید مخه ونیسي.
د هېواد په ګڼو ولایتونو کې د لومړنیو توکو د بیو لوړېدو له امله د خلکو اندېښنې ډېرې شوې دي. شاهولي چې د بادغیس ولایت اصلي اوسېدونکی او د مخکیني حکومت کارکوونکی دی، د لومړنیو توکو د بیو لوړېدو له امله شکایت لري. هغه چې د ۲۰کسیزې کورنۍ یوازینی ډوډۍ راوړنکی دی، وایي چې په را روان ژمي کې د خوړو او ځان تودېدو لپاره څه نه لري.
سهار وختي دوه بجې له کوره خوځېږي او د مازدیګر څلور بجې د بوټو له وري سره بېرته راګرځي. ګلاحمد الماس پر هېواد د طالبانو له واکمنېدو مخکې خبریالي کوله چې په وینا یې، له بېلابېلو رسنیو سره یې د محلي خبریال په توګه کار کړی او اوس یې دنده له لاسه وتلې ده. ګلاحمد الماس د هغو لسګونو خبریالانو له ډلې یو هغه دی چې د خبریالۍ کار یې له لاسه ورکړی او اوس د غور په قطس سیمه کې د ژمي لپاره بوټي راټولوي.
نن په کابل کې د پوهنتون یوه استاد په هېواد کې د روان وضعیت له امله له خپلې کورنۍ سره یو ځای په داسې حال کې د ښار واټونو ته راووت چې د اعتراض په توګه یې کفن اغوستی وو.
د لوګر مرکز پلعلم ښار یوشمېر اوسېدونکي سلاموطندار ته وايي، د مخکیني حکومت له سقوط وروسته د وزګارتیا کچه د پام وړ زیاته شوې او ډیری لوستي او نالوستي ځوانان له هېواد څخه د تېښتې په حال کې دي او له پراخو اقتصادي ستونزو کړېږي.
د طالبانو له لوري د کابل تر نیولو نږدې درې اوونۍ کېږي چې ورسره ډېری هېوادوالو خپلې دندې او کاروبار له لاسه ورکړی او هېواد کې د وزګارتیا له امله ګنشمېر کسان له ستونزو سره مخ شوی دی. د دولتي ادارو کارکوونکي د ادارو له تړل کېدو څخه اندېښنه ښيي او وایي چې اوس بېبرخلیکه دي او راتلونکې ته هم هیله نه لري.
د طالبانو له لوري د غور ولایت له نیولو وروسته د دغه ولایت ګڼشمېر ځوانان په هېواد کې د طالبانو د حاکمیت، بېوزلۍ او وچکالۍ له امله اړ شوي چې هېواد پرېږدي. عبدالحمید چې په غور کې اوسېږي او دا یې مستعار نوم دی وایي، کله چې طالبان د دغه ولایت مرکز فیروزکوه ښار ته دننه شول، پرېکړه یې وکړه چې دغه ولایت پرېږدي او ایران ته کډوال شي.
په هېواد کې د ناامنیو زیاتوالی، وزګارتیا، اقتصادي ستونزې او د ژوند لپاره د مناسبې فضا محدودیت هغه لاملونه دي چې ګڼشمېر ځوانان یې نامنظمې کډوالۍ ته اړ کړي دي.
۲۵ کلن عبدالخالق هغه افغان کډوال دی چې اوس په یونان کې د کډوالو یوه کمپ کې ژوند کوي. هغه وايي، د نړۍ هېڅ ځای د خپل هېواد په څېر نهشي کېدای.
ګڼشمېر افغانانو د تېرو نږدې څلورو لسیزو ناامنیو او د ارام او خوندي ژوند تېرولو لپاره هېواد خوشې کړی او نورو هېوادونو ته کډوال شوي دي.
سره له دې چې دغه افغانان د ناقانونه کډوالۍ پر لاره بېشمېره ستونزې او سختۍ تجربه کوي، خو د موخې هېواد ته له رسېدو او هلته له اوسېدو وروسته هم د بېشمېره ستونزو له امله له ناهیلۍ ډک ژوند تېروي.
ګڼشمېر افغانان یوه ارام او هوسا ژوند ته د رسېدو په خیال نورو هېوادونو ته کډوالي کوي، خو دا چې کولای شي خپلې موخې ته ورسېږي، په دغه راپور کې له هغه چا سره مرکه شوې چې د ډېرو ستونزو په ګاللو سره یې ځان اروپا ته رسولی دی.
امیرخان څو کاله وړاندې له رسمي سندونو پرته ناقانونه کډوالۍ ته مخه کړې ده.
ګڼ شمېر افغانان له کلونو راهیسې د هوسا او خوندي ژوند ته د رسېدو لپاره د انساني قاچاقیان په خوړو او تشو خبرو باور کوي او پر ګواښوونکو لارو نورو هېوادونو ته د تګ زړه ښه کوي.
جمشېد هغه ځوان دی چې خپلو هیلو ته د رسېدو لپاره له قانوني اسنادو پرته ایران ته خوځېږي، خو د لارې په اوږدو کې د هغه د تمې خلاف ستونزو سره مخ کېږي او قاچاقي یې د ایراني پولیسو له لوري د نیولو له وېرې یوه او بل ځای ته لېږدوي.
افغانستان د هغو هېوادونو له ډلې دی چې ګڼشمېر وګړو یې د ناامنیو او د ژوند ناسم وضعیت له کبله نامنظمې کډوالۍ ته مخه کړې ده.
دغه کسان په بهرنیو، په ځانګړې توګه اروپايي هېوادونو کې د هوسا ژوند لپاره په ډېرو سختو او قاچاقي لارو بهر ته ځي، خو ډېر کم شمېر یې روغ رمټ د موخې هېواد ته رسېږي او هلته د اوسېدو قانوني اجازه ترلاسه کوي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
