د کابل شمال د کوهدامن په اوو ولسوالیو کې محلي او روغتیایي مسوولان، په دغو ولسوالیو کې له یوې اوونۍ راهیسې د ډاکټرانو او روغتیایي کارکوونکو د کاربندیز له امله د روغتیایي چوپړتیاوو د بندېدو خبر ورکوي. د کابل په ۷ ولسوالیو میربچهکوټ، قرهباغ، کلکان، اسټالف، ګلدره، فرزه او شکردره کې روغتیایي کارکوونکو او ډاکټرانو کاربندیز کړی.
ګڼشمېر افغانانو د تېرو نږدې څلورو لسیزو ناامنیو او د ارام او خوندي ژوند تېرولو لپاره هېواد خوشې کړی او نورو هېوادونو ته کډوال شوي دي.
سره له دې چې دغه افغانان د ناقانونه کډوالۍ پر لاره بېشمېره ستونزې او سختۍ تجربه کوي، خو د موخې هېواد ته له رسېدو او هلته له اوسېدو وروسته هم د بېشمېره ستونزو له امله له ناهیلۍ ډک ژوند تېروي.
په اروپايي هېوادونو کې د کورونا ویروس خپرېدو د افغان کډوالو ژوند تریخ کړی دی. زرګونو افغانانو د ناامنیو، بېوزلۍ او وزګارتیا له کبله هېواد پرېښی او په بهرنیو هېوادونو کې له ستونزو ډک ژوند کوي.
افغان کډوال ارامه او هوسا ژوند ته د رسېدو لپاره د نامنظمې کډوالۍ ننګونو ته غاړه ږدي، خو کله چې د موخې هېواد ته رسېږي، ډېری یې له ژبې او چاپېریال سره د نه بلدتیا او د لسګونو نورو ستونزو له امله ناهیلي کېږي.
افغانستان د هغو هېوادونو له ډلې دی چې ګڼشمېر وګړو یې د ناامنیو او د ژوند ناسم وضعیت له کبله نامنظمې کډوالۍ ته مخه کړې ده.
دغه کسان په بهرنیو، په ځانګړې توګه اروپايي هېوادونو کې د هوسا ژوند لپاره په ډېرو سختو او قاچاقي لارو بهر ته ځي، خو ډېر کم شمېر یې روغ رمټ د موخې هېواد ته رسېږي او هلته د اوسېدو قانوني اجازه ترلاسه کوي.
چارواکي د هر نوي ښوونیز کال د پرانېستې پر مهال د ښوونې او روزنې پر وړاندې د ستونزو د حل ژمنې کوي، خو لا هم د ټول هېواد په کچه زدهکوونکي د ښوونځیو، کتابونو او ښوونکو له کمښت او ګڼو نورو ستونزو سره مخ دي.
د پکتيا، خوست او پکتيکا د پوهنې ریاستونو مسوولان وايي، د سوېل ختيځ زون په دغو درېوو ولايتونو کې د ۷ زره ښوونکو له کمښت سره مخ دي.
د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت د شمېرو له مخې، د څو لسیزو جګړو، ناامنیو، وزګارتیا او بېوزلۍ له امله شاوخوا ۸ میلیونه افغانان له هېواده بهر کډوالۍ ته اړ شوي دي.
له هغه وروسته چې د دولت او طالبانو ترمنځ د سولې خبرې پیل شوي، په هېواد کې د امنیت ټینګښت، د سولې راتلو او د کاري اسانتیاوو برابرېدو ته د خلکو هیلې ډېرې شوې دي.
محمدامیر فاریابي د فاریاب ولایت اوسېدونکی دی، خو اوس د ترکیې په استانبول ښار کې کډوال دی. هغه وايي، ۲۵ کاله يې د افغان امنیتي ځواکونو په لیکو کې د افسرۍ دنده لرله، خو له پنځو کلونو راهیسې په ترکیه کې بېبرخلیکه پروت دی. د نوموړي په وینا، د لوړو امنیتي ګواښونو له کبله يې هېواد پرېښی او په ۱۳۹۵ کال کې لومړی ایران او بیا هم ترکیې ته تللی دی.
په وروستیو کلونو کې چې ګڼشمېر ځوانان له کندوز ولایت څخه بهر هېوادونو ته کډوال شوي، ډېریو یې هیله درلوده چې هلته به خپلو زدهکړو او کار ته دوام ورکړي، خو هلته د مناسبو کاري فرصتونو نه موجودیت او د هغو کډوالو پر وړاندې د هېوادونو ناسم سیاست او د میکانېزم نهشتون لامل شوی چې نه یوازې خپلو موخو ته و نه رسېږي، بلکې له نورو ننګونو سره هم مخامخ شي.
که څه هم د نړۍ په کچه د کورونا ویروس له خپرېدو وړاندې هم افغان کډوال بهر هېوادونو کې ګڼو ستونزو سره مخ وو، خو د دغه ویروس له خپرېدو را وروسته، د هغوی وضعیت نور هم سخت شوی دی.
ترکیې، ایران او اروپايي هېوادونو کې یو شمېر افغان کډوال وايي، دغو هېوادونو کې کاري محدودیتونو سره مخ دي او روغتیايي امکاناتو ته بشپړ لاسرسی نه لري چې هغوی یې ګڼو ستونزو سره مخ کړي.
د کابل ښار درمل پلورونکي د اعتراضونو او لاریونونو په ۱۰مه ورځ اړ شول چې کاربندیز اعلان کړي.
د افغانستان د درملو خدمتونو د ټولنې مسوولان حکومت د درملو واردولو پر انحصار تورنوي او وایي، حکومت د دوی په نه موجودیت کې پریکړه کړې چې د درملو واردول یو څو مشخصو شرکتونو ته وسپاري.
په ترکیه کې ګڼشمېر افغان کډوال وايي، د تېر کال په پرتله د خوراکي توکو نرخونه، د کور کرایه، اوبه، برښنا او د ګازو بیې لوړې شوي او دوی یې په اړه سختې اندېښنې لري. د خوراکې توکو د بیې لوړوالی، او د کورونا له کبله پیدا شویو اقتصادي ستونزو د نورو هېوادونو تر څنګ، پر ترکیې هم منفي اغېز کړی او ډېر زیان یې بیا کډوالو ته رسېدلی دی.
د میدان وردګ ولایت اوسېدونکي او د ولایتي شورا غړي وایي، د دغه ولایت په جلرېز ولسوالي او مرکز میدان ښار کې د وسلهوالو طالبانو او افغان ځواکونو ترمنځ د سختو نښتو له کبله شاوخوا ۱۲۰۰ کورنۍ بېځایه شوې دي. د میدان وردګ ولایت د ولایتي شورا غړي شریفالله هوتک سلاموطندار ته ویلي چې د دغه ولایت د مرکز ميدانښار له کوټهعاشرو، چهارکلا، شهيدانو، بُسراق، چاريکه او جلرېز ولسوالي نه شاوخوا ١٢٠٠ کورنیو د چاڼیزو عملیاتو او نښتو له امله خپلې مېنې پرېښې او ميدانښار یا کابل ته کډه شوې دي.
د افغانستان د رڼو ټاکنو بنسټ رییس نعیم ایوبزاده وايي چې د وکیلانو او خلکو ترمنځ د اړیکو څرنګوالي میکانیزم نشته.
هغه نن په یوه خبري غونډه کې چې د سولې لپاره د ښځو مطالعاتو بنسټ له لوري جوړه شوې وه، وویل چې په ملي شورا کې د وکیلانو او خلکو ترمنځ د منظمو اړیکو او ځانګړي میکانیزم نه موجودیت یوه جدي ستونزه ده.
ننګرهار د سرحدي ولايتونو له ډلې یو هغه دی چې اوسېدونکي یې د کورونا ويروس له ګواښ سره لاس او ګرېوان وو. دغه ولایت ته له کوزې پښتونخوا څخه د مسافرو او کډوالو راتګ هغه څه و چي د کورونا ويروس د خپرېدو په اړه یې خلک اندېښمن کړي وو. اوس يوشمېر مېرمنې وایي، له یوې خوا یې کورونا د وجود مقاومت کمزوری کړی او بلهخوا د بېکارۍ له کبله له ګڼو اقتصادي ستونزو سره لاس او ګرېوان دي. د دوی په وینا، د نارینهوو ډېر وخت پر کور پاتې کېدل، د خاوند او مېرمنې ترمنځ د تاوتریخوالي لامل شوي دي.
دورانعلي حکیمي چې د اسټرالیا په ملبورن ښار کې اوسېږي وايي، له کابله ورته د افغان پُسټ له لارې د ۱۷ زره افغانیو په بدل کې ور لېږل شوې وه او باید په یوه میاشت کې ور رسېدلې وای، خو په وینا یې، یو کال وروسته ور ورسېده او هغه هم نیمګړې.
له یوې اوونۍ راهیسې د هغو باروړونکو موټرو مالکانو چې د اسلامکلا ګمرک کې د اورلګېدنې له کبله سوځېدلي وو او تاوان یې نه ده ورکړل شوی، د هرات–اسلامکلا او هرات–تورغونډۍ لویې لارې د ټرافیکو پر مخ تړلي او له خوراکي توکو او تېلو سلګونه ډک موټر په ګمرک او له پولې هغې غاړې ته ولاړ دي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
