د افغانستان، چین او پاکستان د بهرنیو چارو وزیرانو ترمنځ په څلورمه درې اړخېزه غونډه کې د دې ناستې ګډونوالو په افغانستان کې د هراړخیز اوربند، د سولې خبرو بیا ځلې پیل او د تلپاتې سولې د ټینګښت غوښتنه وکړه. دغه ناسته پرون د چین په کوربهتوب په انلاین بڼه جوړه شوې وه.
د غور ولایت د مرکز فېروزکوه ښار اصلي اوسېدونکی محمد نادر وایي، په هېواد کې د ناخوالو او د یوه ښه ژوند د برابرولو لپاره یې له قانوني اسنادو پرته کډوالۍ ته زړه ښه کړ، خو له سختو او لوړو ژورو وروسته چې کله ترکیې هېواد ته ورسېد، د دغه هېواد د پولیسو له لوري ونیول شو او زندان ته واچول شو. هغه وایي، پولیسو دی ۴۰ورځې په زندان کې وساته او ډېر بد چلن یې ورسره کاوه.
نن د هرات ولایت د ګمرکونو ریاست مخې ته د دغه ولایت د سوداګرۍ او صنایعو خونه، د زعفرانکارانو ټولنې، سوداګرو مېرمنو او د مدني ټولنو یوشمېر غړو په یوې خبري ناسته کې د هېواد په ګمرکونو په ځانګړې توګه د هرات په ګمرک کې د پراخ فساد له امله، خپل اعتراض څرګند کړ.
هغه ځوان چې په کډوالۍ کې له خوارۍ او زیار وروسته یې خپلې کورنۍ ته څه نا څه ښه ژوند برابر کړی و، خو د پلار مړینې یې دغه خوشحالي ور څخه واخیسته او اوس یې د کډوالۍ په سختو شپو او ورځو کې د پلار ملاتړ او مینه نشته دی ترې ډاډ ترلاسه کړي.
په دې وروستیو کلونو کې د ناامنیو په زیاتېدو سره افغانانو تر نورو زیات درېو هېوادونو پاکستان، ایران او ترکیې ته مخه کړې، خو ګڼشمېر دغه افغانان چې له نامنظمو لارو یې سفر کړی، په لاره کې یې ګڼې ستونزې ګاللي دي.
محمداسلم تیمور په فاریاب کې د رسنیو برخې فعال و چې نږدې شپږ کاله وړاندې یې د امنیتي ستونزو له امله هېواد پرېښود. هغه اوس په یوه اروپايي هېواد کې اوسېږي.
په ایران کې د کورونا ویرووس له خپرېدو سره هممهاله ګڼشمېرافغانان له دې وېرې چې پر دې ناروغۍ به اخته چې اړ شول چې خپل هېواد ته را وګرځي. ۳۰کلن عبدالوهاب سلیماني د زابل ولایت اوسېدونکی دی، نوموړی هم کورونا اړ کړی چې له ایران څخه خالي لاس بېرته خپل هېواد ته ستون شي.
د کابل شمال د کوهدامن په اوو ولسوالیو کې محلي او روغتیایي مسوولان، په دغو ولسوالیو کې له یوې اوونۍ راهیسې د ډاکټرانو او روغتیایي کارکوونکو د کاربندیز له امله د روغتیایي چوپړتیاوو د بندېدو خبر ورکوي. د کابل په ۷ ولسوالیو میربچهکوټ، قرهباغ، کلکان، اسټالف، ګلدره، فرزه او شکردره کې روغتیایي کارکوونکو او ډاکټرانو کاربندیز کړی.
ګڼشمېر افغانانو د تېرو نږدې څلورو لسیزو ناامنیو او د ارام او خوندي ژوند تېرولو لپاره هېواد خوشې کړی او نورو هېوادونو ته کډوال شوي دي.
سره له دې چې دغه افغانان د ناقانونه کډوالۍ پر لاره بېشمېره ستونزې او سختۍ تجربه کوي، خو د موخې هېواد ته له رسېدو او هلته له اوسېدو وروسته هم د بېشمېره ستونزو له امله له ناهیلۍ ډک ژوند تېروي.
په اروپايي هېوادونو کې د کورونا ویروس خپرېدو د افغان کډوالو ژوند تریخ کړی دی. زرګونو افغانانو د ناامنیو، بېوزلۍ او وزګارتیا له کبله هېواد پرېښی او په بهرنیو هېوادونو کې له ستونزو ډک ژوند کوي.
افغان کډوال ارامه او هوسا ژوند ته د رسېدو لپاره د نامنظمې کډوالۍ ننګونو ته غاړه ږدي، خو کله چې د موخې هېواد ته رسېږي، ډېری یې له ژبې او چاپېریال سره د نه بلدتیا او د لسګونو نورو ستونزو له امله ناهیلي کېږي.
افغانستان د هغو هېوادونو له ډلې دی چې ګڼشمېر وګړو یې د ناامنیو او د ژوند ناسم وضعیت له کبله نامنظمې کډوالۍ ته مخه کړې ده.
دغه کسان په بهرنیو، په ځانګړې توګه اروپايي هېوادونو کې د هوسا ژوند لپاره په ډېرو سختو او قاچاقي لارو بهر ته ځي، خو ډېر کم شمېر یې روغ رمټ د موخې هېواد ته رسېږي او هلته د اوسېدو قانوني اجازه ترلاسه کوي.
چارواکي د هر نوي ښوونیز کال د پرانېستې پر مهال د ښوونې او روزنې پر وړاندې د ستونزو د حل ژمنې کوي، خو لا هم د ټول هېواد په کچه زدهکوونکي د ښوونځیو، کتابونو او ښوونکو له کمښت او ګڼو نورو ستونزو سره مخ دي.
د پکتيا، خوست او پکتيکا د پوهنې ریاستونو مسوولان وايي، د سوېل ختيځ زون په دغو درېوو ولايتونو کې د ۷ زره ښوونکو له کمښت سره مخ دي.
د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت د شمېرو له مخې، د څو لسیزو جګړو، ناامنیو، وزګارتیا او بېوزلۍ له امله شاوخوا ۸ میلیونه افغانان له هېواده بهر کډوالۍ ته اړ شوي دي.
له هغه وروسته چې د دولت او طالبانو ترمنځ د سولې خبرې پیل شوي، په هېواد کې د امنیت ټینګښت، د سولې راتلو او د کاري اسانتیاوو برابرېدو ته د خلکو هیلې ډېرې شوې دي.
محمدامیر فاریابي د فاریاب ولایت اوسېدونکی دی، خو اوس د ترکیې په استانبول ښار کې کډوال دی. هغه وايي، ۲۵ کاله يې د افغان امنیتي ځواکونو په لیکو کې د افسرۍ دنده لرله، خو له پنځو کلونو راهیسې په ترکیه کې بېبرخلیکه پروت دی. د نوموړي په وینا، د لوړو امنیتي ګواښونو له کبله يې هېواد پرېښی او په ۱۳۹۵ کال کې لومړی ایران او بیا هم ترکیې ته تللی دی.
په وروستیو کلونو کې چې ګڼشمېر ځوانان له کندوز ولایت څخه بهر هېوادونو ته کډوال شوي، ډېریو یې هیله درلوده چې هلته به خپلو زدهکړو او کار ته دوام ورکړي، خو هلته د مناسبو کاري فرصتونو نه موجودیت او د هغو کډوالو پر وړاندې د هېوادونو ناسم سیاست او د میکانېزم نهشتون لامل شوی چې نه یوازې خپلو موخو ته و نه رسېږي، بلکې له نورو ننګونو سره هم مخامخ شي.
که څه هم د نړۍ په کچه د کورونا ویروس له خپرېدو وړاندې هم افغان کډوال بهر هېوادونو کې ګڼو ستونزو سره مخ وو، خو د دغه ویروس له خپرېدو را وروسته، د هغوی وضعیت نور هم سخت شوی دی.
ترکیې، ایران او اروپايي هېوادونو کې یو شمېر افغان کډوال وايي، دغو هېوادونو کې کاري محدودیتونو سره مخ دي او روغتیايي امکاناتو ته بشپړ لاسرسی نه لري چې هغوی یې ګڼو ستونزو سره مخ کړي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
