د جوګي قوم نږدې ۳۰۰ کورنۍ د افغانستان د پلازمېنې په خیرخانې کوتل کې د ژوند له لومړنیو امکاناتو پرته تر خیمو لاندې په سختو شرایطو کې ژوند کوي.
د جوګي قوم ښځې او نجونې له سختې بېوزلۍ، ټولنیز توپیري چلن، روغتیايي او د زدهکړو خدمتونو ته نه لاسرسی، په کم عمر کې ودېدو او نورو بېلابېلو ټولنیزو فشارونو سره مخامخ دي.
سلاموطندار په کورنیو کې د ځوانانو د کډوالۍ شمېر روښانولو لپاره په کابل کې ۳۱۲ کورنۍ د نمونې په توګه په نښه او پوښتنې یې پرې وېشلې دي. هغو کسانو چې ځوابونه ورکړي، بېلابېل عمرونه لري چې ۳۶،۵ سلنه یې د ۱۸ تر ۲۴ کلونو، ۳۶،۹ سلنه یې د ۲۵ تر ۳۰ کلونو، ۱۶،۳ سلنه یې له ۳۱ تر ۴۰ کلونو او ۱۰،۳ سلنه یې هم له ۴۰ کلونو پورته عمر درلود.
د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې یا اوچا پرون پر خپلې اېکسپاڼې لیکلي چې افغانستان په سوېلي اسیا کې د کورنیو بېځایه شویو له اړخه لومړی او په نړۍ کې دویم هېواد دی.
د دغه راپور په یوه برخه کې لیکل شوي چې اوس د هرو اوو افغانانو له ډلې یو یې په کور دننه بېځایه شوی او په ټول هېواد کې یې شمېر ۶،۳ میلیونه کسانو ته رسېږي.
پاکستان کې سلګونه افغان بېسرپرسته مېرمنې چې دوی ته د ورپېښو امنیتي ستونزو او یو لړ محدودیتونو له امله پاکستان ته کډه شوي، دغه هېواد کې د ژوند سختې شپې او ورځې تېروي.
یادې بېسرپرسته افغان مېرمنې د پاکستان بېلابېلو سیمو کې له کړاوه ډګ ژوند کوي او له ژوند په تنګ شوې دي.
په افغانستان کې له ټولنیز ژوند څخه د افغان ښځو څنګ ته کولو په تړاو د خوړو نړیوال پروګرام اندېښنې سره هممهاله، یوشمېر افغان ښځې چې په تېرو دوو کلونو کې یې دندې له لاسه ورکړي وايي، له ټولنې څخه ګوښه کېدو یې پر اقتصادي، ټولنیز او اروايي ژوند ناوړه منفي اغېزې کړي او هره ورځ تدریجي مرګ تجربه کوي.
یوشمېر افغان مېرمنې وايي، له دې امله چې له خپلو اولادونو جلا نهشي، د خپل خاوند یا د خاوند د کورنۍ د غړیو له لوري هر ډول ظلم چې پرې کېږي، دوی یې زغمي.
یوه افغانه کډواله شریفه صفري چې له کورنۍ مسافره شوې، سلاموطندار ته ویلي، تمه یې لرله چې د کورنۍ په نړیواله ورځ د خپل مور او پلار تر څنګ واوسي، خو بخت ورسره یاري نهده کړې او اوس ترې لرې یوه بل هېواد کې ژوند کوي. مرضیه په بلخ کې هغه مور ده چې هېواد کې له سیاسي بدلون وروسته یې درې ځامن نورو هېوادونو ته کډوال شوي دي.
هلمند کې کلونو جګړې، وچکالۍ او وزګارتیا لامل شوي چې د دغه ولایت د اوسېدونکو پر ژوند او اقتصاد منفي اغېزې وکړي.
هلمند کې یوشمېر کورنۍ وايي چې د وزګارتیا، بېوزلۍ او امکاناتو نشتون له کبله په زړو او نیمه ورانو هټیو کې ژوند کوي. سمېعالله چې د درېوو اولادونو پلار دی، په یوې زړه هټۍ کې د ژمي سړې شپې او ورځې تېروي.
که څه هم هېواد کې د جګړې تود ډګرونه ساړه شوي، خو له جګړې پاتې ناچاودې توکي او ماینونه لا هم د عامو افغانانو ژوند ګواښي.
د هلمند مرکز لښکرګاه ښار ختیځ کې «سرکار» سیمه چې د تېرو شلو کلونو پر مهال پهکې سخته جګړه روانه وه، اوس یې اوسېدونکي وايي چې له جګړو پاتیو ناچاودو ماینونو یې ژوند سخت کړی دی.
د افغانستان د قرغېز قوم چې د بدخشان د واخان ولسوالي په پامیر غرونو کې اوسېږي، د ژوند له لومړیو امکاناتو هم بېبرخې دي او لا هم د سخت ژوند شپې او ورځې پرې سبا کېږي.
دوی وايي، تر اوسه په دې سیمه کې روغتیایي، مخابراتي او ټرانسپورټي اسانتیاوو ته لاسرسی نه لري.
یوشمېر کارګر چې هره ورځ سهار وختي د کابل له بېلابېلو سیمو د شهرنو حاجي یعقوب څلورې ته د کار موندلو په موخه راځي، وايي چې په ورځو ورځو ورته کار نه پیدا کېږي.
نن د ډسمبر درېیمه د معلولانو نړیواله ورځ ده. کابل ښار کې یوشمېر معلولان وايي چې د معلولیت له کبله له ګڼو اقتصادي ستونزو سره لاس او ګرېوان دي.
فارین پالیسي یوه راپور کې ادعا کړې چې روسیې له پخوانیو افغان ځواکونو سره اړیکې نیولي او هڅه کوي چې د اوکراین جګړې لپاره یې جذب کړي.
فارین پالیسي له یوشمېر پخوانیو کومانډویانو سره چې سخت اقتصادي او امنیتي وضعیت تجربه کوي، هم خبرې کړي او په وینا یې، د دوی سخت ژوند یاده جګړه کې د هغوی ښکېلتیا ته لاره هواره کړې ده.
د خوړو نړیوال پروګرام وايي چې افغانستان کې ګڼشمېر افغانانو په ځانګړې توګه ښځو ته ژوند لا هم د زغملو نه دی.
دغه بنسټ نن (چهارشنبه، لړم څلورمه) پر خپله ټوېټرپاڼه لیکلي چې د پانګونې رامنځته کولو پروګرام له لارې یې څه باندې لس میلیونه ښځو سره مرسته کړې ده.
کندهار کې هغه ښځې چې د خپلو خاوندانو لهخوا په نشهيي توکو روږدي شوي، وايي چې اوس يې ژوند له سختو کړاوونو ډک دی. دغو مېرمنو سلاموطندار ته ویلي، وېره لري چې اولادونه به يې هم پر دغه ناوړه نشه اخته شي.
د ژغورنې نړیوالې کمېټې افغانستان کې بشري وضعیت څخه اندېښنه ښودلې ده. دغې کمېټې پرون پر خپل ویب سایټ کې لیکلي، د ا.ا له واکمنېدو وروسته، اقتصادي بحران چې د لوږې اصلي دلایلو څخه دی، رامنځته شوی دی. په همدې حال کې د اقتصاد وزارت مسوولان وايي، د هېوادوالو د اقتصادي وضعیت ښهوالي لپاره پر یو لړ طرحو کار کوي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
