پر روماتېزم ناروغي یوشمېر اخته ښځې شکایت کوي چې په روغتونونو، په تېره دولتي هغو کې د دې ناروغي د درملنې امکاناتو ته لاسرسی نهلري او وايي، په یادو روغتونونو کې د امکاناتو کمښت او د دوی کمزوری مالي وضعیت لامل شوي چې درملنه یې پاتې شي. د کابل اوسېدونکې شبنم لس کاله کېږي چې پر روماتېزم ناروغي اخته ده. هغه وايي، د پښو او لاسونو سخت دردونه او د وجود د غړیو نه خوځښت یې ځوروي.
۴۵کلنه رونا چې د تقاعد پر پیسو به یې، د کور کرایه او د خپلو اولادونو اړتیاوې برابرولې، اوس اړ ده چې د نورو په کورونو کې د جامو وېنځو له لارې د ژوند اړتیاوې پوره کړي.
رونا د خپلې کورنۍ سرپرسته ده او خاوند مړ شوی دی. دې شاوخوا لس کاله په ښوونځیو کې د ښوونکې په توګه دنده کړې او پنځه کاله وړاندې تقاعد شوې.
د ننګرهار د مرکز جلالاباد ښار په څلورمه ناحیه کې د جميله شېرزاد په نوم شرکت کې لسګونه مېرمنې د لاسي صنایعو پر تولید بوختې دي. خیاطي، سیندي، خامکګنډل او سلمه ګنډل هغه هنرونه دي چې دغه مېرمنې پهکې کار کوي.
د هرات د رباطسنګي ولسوالي اوسېدونکی احمداغا چې ۵۲ کلن دی، درې مېرمنې او ۴۶ لوڼې او ځامن لري.
نوموړی زیاتوي: «څومره چې ووایئ، له ما سره همکاري کوي، زما عزت او درناوی ورسره دی. موږ ود پلار-زوی غوندې اړیکه نه لرو، بلکې ملګري یوو. بچیان مې خوښېږي، اوس هم غواړم چې یو بل واده وکړم او څلور مېرمنې مې شي.»
د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی تخصصي اصطلاح ده چې ډېری وخت یې لامل سړي بلل کېږي او د ملګروملتونو د تعریف له مخې، هره هغه کړنه چې د جنسیټ پر بنسټ له جسمي، جنسي او رواني اړخه، د ښځې امنیت او سلامت وګواښي، تاوتریخوالی دی؛ خو څنګه چې ښکاري د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی، یوازې د سړیو لهخوا نهدی او بېلابېل اړخونه لري چې د ښځو لهخوا د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی هم یو له دغو ډولونو دی.
سلاموطندار په هېواد کې له ۱۹ هغو مېرمنو سره چې خاوندانو یې دویم او یا له هغه ډېر ودونه کړي، د مرکو په ترڅ کې موندلې چې دغه مېرمنې له بېلابېلو رواني فشارونو ځورېږي.
د مرکه شویو ۱۹ مېرمنو له ډلې یې ۱۳ د خپل خاوند لومړۍ مېرمنې دي او پاتې شپږ یې په بنه «یا د خاوند دویمې مېرمنې» په توګه واده شوې دي.
سلاموطندار د هېواد په څلور ولایتونو کې له ۲۳ سوداګرو مېرمنو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې د یادو سوداګرو مېرمنو له ډلې څخه یې د ۱۷ مېرمنو سوداګري له رکود سره مخ شوې او یا هم رکود سره مخ ده.
د کابل ښار د ډېریو خصوصي وړکتونونو مسوولان وايي چې له تېرو دوو کلونو راهیسې په دغو وړکتونونو کې د ماشومانو شمېر ۸۰ سلنه کم شوی دی.
د تخار د یوشمېر کلینیکونو مسوولان وايي چې په تېر یوه کال کې د وینې کموالي سره مخ مېرمنو، په تېره امېندواره مېرمنو شمېر زیات شوی دی. د دوی په وینا، د وینې کموالی لامل کېږي چې ماشوم مړ وزېږېږي او یا هم د یوشمېر میندو د مړینې لامل هم کېږي.
یوشمېر افغان مېرمنې وايي، له دې امله چې له خپلو اولادونو جلا نهشي، د خپل خاوند یا د خاوند د کورنۍ د غړیو له لوري هر ډول ظلم چې پرې کېږي، دوی یې زغمي.
د بلخ مرکز مزارشریف ښار کې د «خدیجهالکبرا» په نوم د ښځو دویم ځانګړي مارکېټ کې هټۍوالې وايي چې کاروبار یې پیکه او پېرودونکي نهلري.
دغه مارکېټ چې ټولې هټۍوالې یې ښځې دي، د مزارشریف ښار څخه په واټن کې جوړ شوی دی. هټۍوالې شکایت کوي چې له ښار څخه د دغه بازار د لرېوالې له امله خرڅلاو نهلري او نه هم څوک د پېر لپاره ورځي.
د ملګرو ملتونو د کډوالۍ عالي کمېشنري د وري په اوومه، د دوشنبې ورځ په یوه راپور کې ویلي چې واک ته د اسلامي امارت له رسېدو وروسته په افغانستان کې د ښځو کار له منځه تلو سره مخ دی. د دغه راپور پر بنسټ، پر ښځینهوو د محدودیتونو لګېدل او د ښځو د اقتصادي فعالیتونو کموالی لامل شوی چې په وروستیو دوو کلونو کې د افغانستان کورني ناخالص تولیدات له ۳۰ تر ۳۵ سلنې کم شي.
کندهار کې یوشمېر مېرمنې وايي چې موټرچلوونکي ښار کې د تګراتګ پر مهال دوی د موټر په ډاله کې سپروي.
د کندهار یوه ۲۸ کلنه اوسېدونکې بيبي نوریه چې په قابلګي څانګه کې یې لوړې زدهکړې کړي وايي، له کلونو راهیسې اړ اېستل کېږي چې ښار کې د تګراتګ پر مهال د موټر په ډاله کې کېني.
کابل کې د رواني ستونزو د درملنې روغتون مسوولان وايي، په تېرو شپږو میاشتو کې یاد روغتون ته د درملنې په موخه د ښځو په شمېر کې زیاتوالی راغلی دی.
د یاد روغتون سرطبیب قدرت الله صدیقي سلام وطندار ته ویلي چې د تېرو شپږو میاشتو پر مهال ۷۰۷۲ ښځې چې له رواني ستونزو سره مخ وې، یاد روغتون ته د درمنلې په موخه ورغلي دي.
د هرات امنیتي مسوولان وايي چې دغه ولایت کې هغه درې کسان نیول شوي چې نورو ته به یې واده شوې مېرمنې په نکاح کولې.
کندهار کې هغه ښځې چې د خپلو خاوندانو لهخوا په نشهيي توکو روږدي شوي، وايي چې اوس يې ژوند له سختو کړاوونو ډک دی. دغو مېرمنو سلاموطندار ته ویلي، وېره لري چې اولادونه به يې هم پر دغه ناوړه نشه اخته شي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
