د اروپايي ټولنې، فرانسې، المان، ایټالیا، ناروې، بریټانیا او د امریکا ځانګړیو استازیو پرون جمعه په یوې ګډه خبرپاڼه کې ویلي، له دې وروسته د دوی مرستې د اسلامي امارت کړنو پورې تړلې دي. په خبرپاڼه کې راغلي چې اسلامي امارت له ښځو او قومي لږکیو سره ښه چلن نه لري.
چین کې د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو درېیمه ناسته د یوې ګډې خبرپاڼې په خپرولو سره پای ته ورسېده.
دغه ناسته د تېرې چهارشنبې او پنچشنبې پر ورځو د ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، ترکمنستان او تاجکستان هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو او د قطر او اندونیزیا د استازیو په ګډون جوړه شوې وه.
په بغلان کې یوشمېر ښځو د مارچ اتمې یا د ښځو د یووالي نړیوالې ورځې په مناسبت د «اسلام له نظره د ښځو حقونو» تر عنوان لاندې غونډه جوړه کړې وه.
په افغانستان کې د ملګروملتونو سیاسي استازولي یا یوناما د افغان ښځو او نجونو له وضعیت څخه د اندېښنې په څرګندولو سره ویلي چې د افغان ښځو او نجونو حقونو او فرصتونو ته یې لاسرسی له ګڼو ننګونو سره مخ شوی دی.
د اروپايي ټولنې د پارلمان رییسې روبرتا متزولا د اسلامي امارت له لوري د ښځو پر وړاندې جنسیتي توپیري چلند غندلی او له نړیوالې ټولنې یې غوښتي چې د ښځو حقونو ته درناوی دې له اسلامي امارت سره د تعامل لپاره د شرط په توګه کېښودل شي. هغې د نړیوالو بشردوستانه مرستو پربنسټ، له افغانانو سره مرستې د نړیوالتې ټولنې اخلاقي دنده بللې ده.
د ناروې په اوسلو غونډه کې د افغان ښځو په استازیتوب یوې افغان مېرمنې هدا خموش وینا وکړه او افغانستان کې یې د ښځو پر کار، زدهکړو او سیاسي ګډون ټينګار وکړ. فاطمي زیاتوي، د افغان معترضو مېرمنو د استازې وینا باید له شرط پرته د کار او زدهکړو حقونو ورکړه او په سیاسي برخه کې د ښځو پر ګډون راڅرخېدای.
د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتونو اداره یا یونیسف ویلي چې ۲۰۲۱ کال کې د جګړو پر مهال د ماشومانو له حقونو پراخې سرغړونې شوې دي. یونیسف پرون په یوه خپور کړي رپوټ کې ویلي، له افغانستان څخه تر یمن، سوریه او شمالي ایټوپیا پورې، زرګونو ماشومانو د وسلهوالو نښتو او تاوتریخوالي له امله زیانمنکوونکې بیې پرې کړې دي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ یا «یوناما» ویلي، پر افغانستان د اسلامي امارت له واکمنېدو راهیسې د ښځو حقونه له پام لوېدلې دي. دغه بنسټ نن د «بشر حقونو نړیوالې ورځې» په مناسبت په یوې خبرپاڼه کې له اسلامي امارت څخه غوښتنه کړې چې د هر افغان له حقونو څخه ملاتړ وکړي.
افغانستان کې د اسلامي امارت په راتګ سره ښځې د کار او زدهکړو له حق څخه محرومې شوي او د ټولنې دغه ټبر د خپلو حقونو ترلاسه کولو لپاره تل اعتراض کړی.
د اسلامي امارت مشر هبتالله اخوندزاده نن د ښځو د حقونو په اړه په یوه تازه ځانګړي فرمان کې ویلي چې د نکاح پر مهال د بالغو ښځو رضایت ضرور دی او هېڅوک ښځې په زور سره په نکاح کولو نه شي مجبورولای. په افغانستان کې په کم عمر کې د نجونو ورکول او په زور سره ښځې نکاح ته اړ اېستل لویه ستونزه بلل کېږي چې په کراتو یې د مخنیوي غوښتنه شوې.
د اسلامي امارت مسوولان له تېرو څه باندې ۳ میاشتو راهیسې له کله چې واک یې ترلاسه کړی د خپل حکومت په رسمیت پېژندلو غوښتنه کوي او په دې برخه کې یې د سیمې او د نړۍ له یوشمېر هېوادونو سره هم ناستې کړي، خو لاهم دا چاره نه ده عملي شوې. دوی وايي، د حکومت د رسمیت پېژندنې ټول شرایط یې پوره کړې دي.
د افغانستان د ګاونډویو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو ناسته نن د ایران په پلازمېنې تهران کې جوړېږي. ټاکل شوې چې د ایران ولسمشر سیدابراهیم ریسي د دغې ناستې پرانیسته وکړي او د ملګرو ملتونو سرمنشي انتیو ګوتریش به هم د دغې ناستې په تړاو خپل پیغام ورکړي.
د امریکا ولسمشر جو بایډن پرون د ملګرو ملتونو سازمان ۷۶مې کلنۍ غونډه کې د نورو مسلو ترڅنګ د افغانستان په اړه هم خبرې وکړې. ولسمشر بایډن ټینګار وکړ چې افغان مېرمې او نجونې باید له ټولو حقونو برخمنې وي او اجازه ولري چې سیاسي، ټولنیزو او نور برخو کې خپله بشپړه وړتیا وښیي.
هرات کې لسګونو ښځو نن د «یا مرګ یا ژوند» په شعار سره د دغه ولایت د مقام مخې ته لاریون وکړ. دوی وايي، ښځې د ټولنې نیمه برخه جوړوي او په ښوونځیو، پوهنتونونو او روغتیايي مرکزونو کې یې موجودیت بسنه نه کوي، بلکې د ټولنې په ټولو برخو کې باید ګډون ولري. یوه لاریونواله زرمینه وايي چې «په ټولنه کې د ښځو د حضور مخنیوی، ناورین زېږوي.»
له هغې ورځې راهیسې چې طالبانو د هېواد په ۳۳ولایتونو ولکه خپله کړې، د دولتي ادارو سربېره د خصوصي تشبثاتو او د راکړې ورکړې چارې په ټپه ولاړې دي. اقتصادي کارپوهان دغه وضعیت ناورین بولي او وایي، هېواد کې به د بېوزلۍ کچه نوره هم پراخه شي.
ولسمشر محمداشرف غني د سولې پروسې د چټکۍ په اړه د افغان سولې لپاره د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد له غوښتنې یوه شپه او ورځ وروسته یو ځل بیا ټینګار وکړ چې د ټاکنو له لارې د واک پر لېږد به معامله نه کېږي. ولسمشر دا څرګندونې نن د ملي شورا د اوولسمې دورې د درېیم کاري کال په پرانېستغونډه کې وکړې. هغه وايي، د یوې تلپاتې او رښتینې سولې لپاره چې د افغانستان خپلواکي او د خلکو له لوري د خپل برخلیک ټاکل پهکې په پام کې ونیول شي، قربانۍ ته تیار دی، خو په وینا یې، له اساسي قانون څخه به تېر نه شي. ولسمشر غني له طالبانو هم وغوښتل چې شعارونه پرېږدي، تاوتریخوالی کم کړي او د سولې مخامخ خبرو ته حاضر شي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
