هېواد کې له سیاسي بدلونونو وروسته، سلګونه ښځینه خبریالانې له افغانستانه ووتلې او بهرنیو هېوادونو ته لاړې.
د افغان ښځینه خبریالانو د کاري وضعیت څېړلو لپاره، سلاموطندار له ۱۷ ښځینه خبریالانو سره چې په تېرو دریو کلونو کې یې بېلابېلو هېوادونو کې پناه اخیستې، خبرې کړې دي.
سلاموطندار د مېشتېدنې په درېوو بېلابېلو ډولونو کې له ۷۶ ځوانانو سره د مرکو پرمهال موندلې چې ډېری یې، د اقتصادي، ښوونیزو او ټکنالوژۍ اسانتیاوو او فرصتونو له کبله له کلي ښار ته ډېره لېوالتیا لري.
له شاوخوا ۷۶ کسانو سره چې خبرې شوي، «د کلي، ښار او له کلي ښار ته کډه شوي» کسان دي.
د سلاموطندار موندنې ښيي چې د ځاني خطرونو او کم امتیاز ترڅنګ، ځوانان د کاري فرصتونو نهشتون په دلیل کانونو کې غیر مسلکي کار کولو ته مخه کړې.
کارپوهان وايي، کانونو کې د غیرمسلکي کسانو استخدام او له غیر مسلکي لارو چارو کان کیندنه، د ځاني تلفاتو ترڅنګ، د هېواد د ملي سرچینو او شتمنیو له منځه تلو لامل هم کیږي.
د افغانستان اوسنیو شرایطو کې ځوانان ټولنیزو، اقتصادي، فرهنګي او رواني برخو کې پراخو ننګونو سره مخ دي. ناامنۍ، بېکاري، پر زدهکړو محدودیتونه، کډوالي، جنسیتي تبعیض او کورني فشارونه له هغو عواملو دي، چې د ځوانانو پر رواني حالت او د هغوی د ژوند پر کیفیت مخامخ اغېز کوي.
سره له دې چې د افغان ځوانانو ترمنځ د رواني روغتیا او احساساتو په تړاو د کره اطلاعاتو او کره شمېرو تشه موجوده ده، دغه سروې د هېواد بېلابېلو سیمو کې د ځوانانو د خوښۍ او خفګان سنجولو په موخه ترسره شوې ده.
افغانستان له سعودي عربستان سره د شوې هوکړې له مخې، هر کال د حج مراسمو ادا کولو لپاره له ۱۳ تر ۳۰زره کسانو لپاره سهمیه ترلاسه کوي. دغه سهمیه د مسوولو بنسټونو له لوري د ښځو او نارینهوو ترمنځ ټاکل کېږي.
افغانستان کې مېرمنې له تېرو کلونو راهیسې د بېلابېلو لاملونو له کبله د یادې فریضې ادا کولو لپاره له ستونزو سره لاس او ګرېوان دي.
سلاموطندار د ښځو د رواني وضعیت څېړلو لپاره د هېواد په ۲۶ ولایتونو کې د ۴۰۱ ښځو ترمنځ د خپګان کچې ارزولو پاڼې وېشلي. د دغې څېړنې پایلې ښيي چې ۴۹.۶۷ سلنه ګډونکې ښځې په منځنۍ سطحه خفګان او ۵۰.۳۳ سلنه نور له رواني روغتیا برخمنې دي. دغې موضوع هغه له رواني او روحي پلوه اندېښمنه کړې ده.
د هېواد په ۲۲ ولایتونو کې له ۵۰۰ ځوانانو سره د سلاموطندار د سروې پایلې ښيي چې ډېری ځوانان د غم او خوښۍ منځنی روحي وضعیت لري.
په دې نظرپوښتنه کې د ځوانانو د خوښۍ کچه د مقاس په توګه له لسو نمرو اټکل شوې ده. د سروې ګډونوالو د خوښۍ احساس له یوه تر لسو په ټاکلو مشخص کړی دی؛ داسې چې یوه نمره د خوښۍ تر ټولو ښکته کچه او لس نمرې د خوښۍ تر ټولو لوړه کچه ښيي.
د میاشتني عادت اختلالات چې د متخصصانو په باور څه باندې ۱۵۰ بڼې او له لږ تر سخت درد سره مل وي، ډېری ځوانې نجونې او پېغلې ورسره مخ دي.
سلاموطندار په دې راپور کې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې له ۳۵ مېرمنو سره د مرکو پرمهال موندلې چې د میاشتني عادت اختلالات «ګډوډي» د دوی پر ټولنیز، کورني ژوند او روان منفي اغېز کړی دی.
د هېواد بیلابیلو برخو کې د ښځو د حقونو له ۱۲ فعالانو سره د سلاموطندار د مرکو پایلې ښيي چې دغو ښځو د بودیجې نهشتون، د ملاتړو ادارو تړلکېدو او د کورنیو او ټولنیزو فشارونو ترڅنګ، د محرومو ښځو لپاره د عدالت غوښتو ته دوام ورکړی. دوی سره له دې چې امکانات نهلري، خو خپلې هیلې یې له لاسه نهدي ورکړي او د ښځو د حقونو لپاره مبارزه کوي.
یوشمېر هغه ځوانان چې له انلاین لارې پیسې ګټي وايي، په مخامخ ډول د ورکړو نړیوالو سیستمونو ته نهلاسرسی لامل شوی چې عاید يې کم
سلاموطندار د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې له۳۳ مېرمنو سره په دې راپور کې د دوی د ناروغي او بېوزلي په تړاو مرکې کړې دي.
د مرکو پرمهال موندل شوې چې دغه مېرمنې د خپلې درملنې لپاره میاشتې میاشتې په تمه پاتې کېږي، څو وکولای شي، روغتیايي مرکزونو ته لاړې شي.
افغانستان کې د وروستي سیاسي تحولاتو له کبله دغه هېواد د کادرونو د تښتې له ناورین سره مخ دی؛ هغه ناورین چې په کور دننه ډېری برخې ترې اغېزمنې شوي او زرګونه هېوادوال یې، له ستونزو سره لاس او ګرېوان کړې دي. سلاموطندار په دې راپور کې د خبریالۍ، لوړو زدهکړو او روغتیا برخه کې د کادري تشې اغېزې ارزولي دي.
په داسې حال کې چې افغانستان کې ښځې د سرپرست حکومت لخوا د پراخو محدودیتونو له امله د کار او زدهکړې له حق څخه محرومې
د کندهار اوسېدونکی ۲۵کلن سیدیس اتش چې د طب پوهنځي زدهکړیال دی او له تېرو څلور کلونو راهیسې په سکرو رسامي کوي.
سدیس چې دغه هنر له روزنې پرته زدهکړی، خپل لومړۍ رسامي د درسي کتاب په وروستۍ پاڼه وکښله، هغه ساده طرحه چې هنر سره د نوموړي د لېوالتیا لومړی ګام و. هغه د خپل نږدې ملګرو په هڅونه دې لارې ته دوام ورکړی.
سلاموطندار د ځوانانو ترمنځ د روغ ژوند لرلو سبک ارزولو په موخه جوزجان، فاریاب، بامیان، بادغیس، لغمان، بلخ، هرات، تخار او کابل ولایتونو کې له ۳۶ ځوانانو سره مرکې کړي دي. دغه رپوټ کې مرکه شویو ځوانانو د سالمه خوړو، منظمه بدني فعالیتونو او ټولنیزو اړیکو پر اهمیت ټینګار کړی دی.
رضا سلحشور چې ۲۹ کاله عمر لري، په خپل نوښت یې، د کرنې برخه کې بېلابېل وسایل جوړ کړي دي. هغه ۲۲ ټراکټور، یو حرارتي جنراټور او د برښنا تولید یوه دستګاه جوړه کړې ده. سلحشور وايي، د یادو وسایلو د جوړېدو انګېزه یې، هېواد ته له بهره د واردېدونکو توکو او وسایلو څخه اخیستې ده.
