په نننۍ نړې کې د زدهکړو حق د بشري حقونو تر ټولو بنسټيز حق ګڼل کېږي چې ټولو هېوادونو او دولتونو نه یوازې منلی، بلکې ملاتړ یې کوي او د یوه بنسټیز بشري حق په توګه منلو کې یې هېڅ شک نشته. دغه حق د بشري حقونو په بېلابېلو سندونو کې تایید شوی او په زدهکړو کې د جنسیت له مخې توپیري چلن د بشري حقونو ښکاره نقض دی.
له سلاموطندار سره د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې «۳۰» نجونو د مرکو پرمهال ویلي چې د خپلو کورنیو لهخوا ورسره دوهګونی چلن شوی او د دوی په پرتله نارینهوو ته ډېر پام کېږي.
د مرکه شویو ۳۰ نجونو له ډلې ۲۲ یې سلاموطندار ته ویلي، د کورنیو د غړیو له لوري له بېلابېلو جنسیتي توپیرونو سره مخ دي چې د دوی پر روح او روان یې بده اغېزې کړې دي.
سلاموطندار د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې له ۳۶ قابلهګانو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې ډېری هغه یې د کاري زمینې کمښت سره مخ دي.
د مرکه شویو ۳۶ قابلهګانو له ډلې یې ۱۸ بېدندې او پاتې ۱۸ یې چې پر دندو دي، د ښځینه ناروغانو د درملنې لپاره کافي امکانات نهلري.
مهتاب افتخار چې کله لس کلنه وه، د خپل خاله زوی ته چې ۱۸ کلن و، په جبري توګه په نکاح ورکړل شوه. هغه ۱۶کاله وړاندې هغه مهال چې پلار یې مړ شو او مور یې دویم واده وکړ، دې واده ته اړ اېستل شوې ده.
په دې راپور کې له ۱۹ ښځو سره مرکې شوې چې له ډلې یې ۱۳ مېرمنو له واده وروسته او شپږو ښځو بیا د کوژدې پر مهال د تاوتریخوالي او جبر له امله له خپلو خاوندانو او کوژدنو جلا شوې دي.
سلاموطندار له ۳۰ هغو مېرمنو سره چې د کار جواز اخیستلو غوښتونکې دي، د مرکو په ترڅ کې موندلې چې دغه مېرمنې په یوشمېر سکټورونو کې نشي کولای کاري جواز ترلاسه کړي.
سلاموطندار د لاسيتوکو له ۲۱ ښځینه پلورونکو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې د تېرو څه باندې دوو کلونو پر مهال کابل ښار کې د یادو مېرمنو شمېر زیات شوی دی.
د سلاموطندار موندنې ښيي چې هېواد کې د ښځو ورزس پر وړاندې د شته محدودیتونو له کبله د ورزش د بېلابېلو څانګو ښځینه لوبغاړې «ورزشکارانې» له هېواده بهر د وتلو په هڅه کې دي.
د تېرو درېوو کلونو پر مهال هېواد کې د ښځو د ۱۷۳وژنو او ځانوژنو پېښو په اړه د سلاموطندار موندنې ښيي چې د ځانوژنې او وژنو دغه ډول پېښې په کمسارې توګه زیاتې شوې دي.
سلاموطندار په هېواد کې له ۱۹ هغو مېرمنو سره چې خاوندانو یې دویم او یا له هغه ډېر ودونه کړي، د مرکو په ترڅ کې موندلې چې دغه مېرمنې له بېلابېلو رواني فشارونو ځورېږي.
د مرکه شویو ۱۹ مېرمنو له ډلې یې ۱۳ د خپل خاوند لومړۍ مېرمنې دي او پاتې شپږ یې په بنه «یا د خاوند دویمې مېرمنې» په توګه واده شوې دي.
سلاموطندار په هېواد کې له میراث محرومو شویو ۱۷مېرمنو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې دغه ښځې په ټولنه کې د شته دودونو او رواجونو له امله له میراث محرومې شوې دي.
سلاموطندار کابل کې د پاکستان سفارت د درېوو میاشتو عوایدو څخه د اټکلیزې محاسبې پر بنسټ موندلې چې یاد سفارت دې موده کې د ویزو غوښتنلیکونو د ردېدو له درکه نیم میلیون ډالر عاید ترلاسه کړي دي.
سلاموطندار د هېواد په څلور ولایتونو کې له ۲۳ سوداګرو مېرمنو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې د یادو سوداګرو مېرمنو له ډلې څخه یې د ۱۷ مېرمنو سوداګري له رکود سره مخ شوې او یا هم رکود سره مخ ده.
افغانستان کې د ښځو پر وړاندې د «تاوتریخوالي» ښکارنده «پدیده» اوږده مخینه او بېلابېل فرهنګي او ټولنیز عوامل لري.
د هېواد په ۲۷ ولایتونو کې د سلاموطندار د یوې سروې پایلې ښيي چې ۷۷سلنه ښځې د تاوتریخوالي له بېلابېلو ډولونو سره مخ شوي دي. په دغه سروې کې ۳۲۶ ښځو ګډون کړی چې پر بنسټ یې، له هرو څلورو ښځو، درې یې له تاوتریخوالي سره مخ دي.
سلاموطندار په ۲۲ ولایتونو کې له ۷۴ کونډو مېرمنو سره د مرکو له لارې موندلې چې ۵۵سلنه مېرمنو د جګړو او ۴۵ نور یې د طبیعي پېښو له امله خپل خاوندان له لاسه ورکړي دي.
سلاموطندار په هېواد کې د ۵۵ تصویري، غږیزو، چاپي او خبري اژانسو له مسوولانو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې د سرپرست حکومت په واکمنېدو سره ۷۸سلنه دې رسنیو کې د ښځو حضور ۶۶سلنه کم شوی دی.
