ايا تاسې کله فکر کړی چې داسې ملګری ولرئ، چې هېڅکله د ستړیا احساس ونهکړي او تر ټولو مهمه دا چې هر وخت ستاسو د لاسرسي وړ وي؟ زه، عباس پناهي، د کابل پوهنتون د سیاسي علومو محصل، يوه ورځ له داسې ملګري سره اشنا شوم؛ هغه ملګری چې نوم يې «مصنوعي ځیرکتیا» ده.
ډېری وخت د ننګرهار په جلالاباد ښار او شاوخوا ولسوالیو کې فرهنګي مشاعرې جوړېږي چې پهکې ډېری ځوان شاعران او لیکوالان ګډون کوي.
دا پروګرامونه د ځوانو شاعرانو لپاره یو فرصت بلل کېږي، څو خپل ذوق او استعداد وځلوي او ترڅنګ يې، هغه خبرې د شعر په بڼه تر نورو ورسوي چې پر ساده الفاظو يې بيانول ورته ستونزمن وي.
هرات کې د افغانستان زعفرانو نړیوال مرکز کې د کتابونو مطالعې او دود لپاره درې ورځنی نندارتون پرانېستل شوی دی.
یاد نندارتون نن سهشنبه، سلواغې ۱۶مه پیل شوی او درې ورځې به دوام وکړي.
غزني چې د هېواد یو له لرغونو ولایتونو دی او ګڼشمېر لرغوني اثار او تاریخي سیمې لري، ټاکل شوې چې یوشمېراثار یې په نړیوالو نندارتونونو کې نندارې ته کېښودل شي.
خوست کې د یوشمېر ځوانانو له لوري د «رڼا ننداره» په نوم د کتابونو درې ورځنۍ نندارتون پرانېستل شوی چې درې ورځې به دوام وکړي.
دغه نندارتون د خوست مرکز اړوند «بابرکخان څلي» سیمه کې پرون چهارشنبه د زمري اتلسمه جوړ شوی دی.
د افغانستان د علومو اکاډمي مسوولان وايي چې د تېر یوه کال پرمهال دغه اداره کې د «ژباړې» یو مرکز رامنځته کړی چې پر مټ یې ۳۳ علمي اثار ژباړلي او ۴۶ علمي څېړنیزې پروژې یې بشپړې کړې دي.
د لوګر په مرکز پلعلم کې د «محمدعلیم بسمل» د تازه چاپ شوي «یرغمید دره» په نوم کتاب مخ کتنه وشوه.
کابل ښار کې د خطاطۍ او ښکلي خط هنر یوشمېر استادان وايي، تېرو کلونو ته په پام دغه هنر سره د ځوانانو لېوالتیا کمه شوې ده.
دوی سلاموطندار ته وویل چې د تېرو دوو کلونو پر مهال کابل کې د خطاطۍ او ښکلي خط هنر کوم نندارتون نهدی جوړ شوی او دا کار لامل شوی چې د ځوانانو لېوالتیا ورسره کمه او د دوی د زدهکوونکو شمېر هم کم شي.
د بدخشان د اطلاعاتو او کلتور رییس معزالدین احمدي سلاموطندار ته وویل چې د مرکز فیضاباد په ګډون یې د دغه ولایت په څلورو ولسوالیو کې هم د سړک پر سر زرګونه ټوکه کتابونه نندارې ته ایښي دي. هغه وايي، هڅه کوي چې د بدخشان په نورو ولسوالیو کې هم ورته نندارتونونه جوړ کړي دي.
پښتو ژبه چې مخینه یې زرګونو کلونو ته رسېږي، اوس د نړۍ د ۵۰ لومړنیو ژبو په نوملړ کې ځای لري او نږدې ۸۰ میلیونه وګړي پرې خبرې کوي. که څه هم مخکې به دا ورځ د حکومت او ځینو نورو علمي او کلتوري ټولنو له لوري په شاندارو مراسمو نمانځل کېده، خو سږ کال د ټولو هېره شوې وه او په اړه یې هېڅ ډول غونډه، سیمینار یا هم خبري غونډه نه وو جوړ شوي.
د افغانستان او پاکستان په ګډون د نړۍ په بېلابېلو هېوادونو کې هر کال د مې میاشتې ۲۹مه «غبرګولي نهمه» د پښتو ژبې نړیوالې ورځې په توګه نمانځل کېږي.
د افغانستان ډېری فرهنګي او حتی فلسفي حوزو کې په تاريخي لحاظ ښځې اکثره متنونو کې حاشيې ته شوي، بلکې رټلې دي. دغه تبعيض کله شعوري شوی او کله چاپېريال کې د حاکمې جهانبينۍ د اغېز په وسيله لاشعوري سر ته رسېدلی دی.
د ادبیاتو حوزه کې زموږ په اکثره شعرونو کې د ښځې نقش د هغې د جسد له مخې ډېر مثبت تمثيلېږي، خو زړې ښځې بیا په کيسو کې د رويو، بلاګانو، جادوګرو او جاسوسانو رولونو ته بیايو.
کابل کې د واژه، مقصودي او یوسفزاد خپروندویو ټولنو او کتاب پلورنځیو خاوندان وايي، سره له دې چې د فعالیتونو لپاره یې اطلاعاتو او فرهنګ وزارت څخه جواز لري، خو کابل ښاروالي دغې ادارې څخه د خدمتونو وړاندې کولو جواز نهدرلودو له امله د دوی فعالیتونه ځنډولي دي.
یوشمېر خوستي ځوانانو په ټولنه کې د کتاب لوستلو او مطالعې دود د پیاوړتیا لپاره پر نورو ځوانانو او ماشومانو د کتابونو د وېش کمپاین کړی دی.
د دې ډلې مشر نقیبالله ځلاند وايي، څلور کاله وړاندې یې په لومړي ځل د نشهیي توکو او په ټولنه کې د نورو ناوړه دودونو د مخنیوي لپاره کمپاین پیل کړ، خو په وینا یې، خپلې موخې ته ونه رسېدل.
د علامه فیضاني فرهنګي مرکز نن کابل کې د سړک پر سر د کتابونو نندارتون جوړ کړ. د دغه نندارتون جوړونکي وايي چې بېلابېل ډول کتابونه یې نندارې ته وړاندې کړي او موخه یې په هېواد کې د مطالعې فرهنګ دودل دي.
د پکتیا ولایت د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست مسوولان وایي چې د کتاب اوونۍ د نمانځنې په موخه یې په مرکز ګردېز کې د کتابونو نندارتون جوړ کړی دی.
د مسوولانو په وینا، په دغه نندارتون کې زرګونه ټوکه دیني، اسلامي، ادبي، فرهنګي، معلوماتي او تاریخي کتابونه د مطالعې لپاره کېښودل شوي دي.
