سلام‌وطندار با کرن دیکر، معاون پیشین سفارت آمریکا در کابل گفت‌وگویی داشته است. در این گفت‌وگو به موضوعات صلح، رهایی زندانیان طالبان و حکومتداری خوب و مبارزه با فساد پرداخته شده است.
سلام‌وطندار: پس از لویه جرگه ما با رئیسان کمیته‌های این جرگه صحبت کردیم و آنان گفتند در صورتی‌که آمدن صلح ضمانت شود، ما با آزادی زندانیان مشکلی نداریم. نظر شما در این زمینه چیست؟ آیا آمدن صلح تضمین شده است؟
دیکر: حتی زنده‌گی را نمی‌توان ضمانت کرد، با این حال حکومت افغانستان هر آن‌چه را که در توانش بوده، انجام داده است؛ هر آن‌چه که به عنوان مسیری برای اعتمادسازی در نظر گرفته شده است. حکومت افغانستان برای نشان‌دادن آماده‌گی در روند صلح، مردم را در این مسیر مشارکت داد و توانست تصمیم بزرگ و دشواری را در مورد آزادی زندانیان اتخاذ کند. ما در مورد این موضوعات به گونۀ دوام‌دار با حکومت افغانستان در حال رأی‌زنی بوده‌ایم. بنابراین، فکر می‌کنم کارهای زیادی انجام شده است و روند صلح به مرحلۀ اجتناب‌ناپذیری رسیده است. اگر به تمام آن‌چه که پس از ۲۹ ماه فبروری، روزی که ما با حکومت افغانستان یک بیانیۀ مشترک صادر کردیم و توافق‌نامۀ آمریکا با طالبان نهایی شد، نگاه کنید، حکومت افغانستان برای اعتمادسازی ۵ هزار زندانی را آزاد کرده و تیم مذاکره‌کننده برای گفتوگوهای بین‌الافغانی تشکیل شده است. با در نظرداشت این گام‌ها به این نتیجه می‌رسیم که گفتوگوهای صلح شروع‌شدنی‌ست.
سلام‌وطندار: از زمان انتخابات مناقشه برانگیز سال ۲۰۱۴ که بار دیگر در سال ۲۰۱۹ تکرار شد، ثبات سیاسی در افغانستان با چالش مواجه بوده است. تنش میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله در مورد انتخاب وزیران و اعضای گفت‌وگوکنندۀ صلح با مشکلاتی همراه بوده است. تأثیر منفی این موضوع چه‌قدر است و آمریکا در مورد حل این مشکلات چه نقشی ایفا می‌کند؟
دیکر: من چندین سال در افغانستان بوده‌ام، به مناطق جنوب و شرق سفر کرده‌ام و مناطق شهری و روستایی این کشور را دیده‌ام. به نظر می‌رسد، صحبت میان شهروندان افغانستان بیشتر روی تفاوت‌ها می‌چرخد تا آن‌چه سبب همبسته‌گی آنان می‌شود. به نظر من این برای کشوری در حال پیشرفت یک چالش بزرگ است؛ زیرا عدم اتحاد تنها به نفع طالبان تمام می‌شود. افغانستان به لحاظ فرهنگی و قومی کشوری غنی و متنوع است و وقتی دیدگاه‌ها به این میزان متفاوت باشد، اتحاد با چالش مواجه می‌شود. نیاز است تا افغانستان به عنوان یک کشور دموکرات و مستقل حفظ شود، تا شهروندان بتوانند به اتحاد برسند. امیدوارم رئیس‌جمهور غنی و داکتر عبدالله و رئیس‌جمهور پیشین، حامد کرزی و دیگر رهبران سیاسی دیدگاه‌های هم‌سان خود را به اشتراک بگذارند؛ دیدگاه‌هایی که سبب اتحاد و نیرومندی افغانستان شود، نه دیدگاه‌هایی که سبب جدایی شود و نفعش به جانب مقابل باشد.
ما با حکومت و با داکتر عبدالله عبدالله صحبت کردیم و همین‌طور با طیف گسترده‌یی از مردم افغانستان. شناخت ما پانزده سال پیش از مردم افغانستان به اندازۀ امروز نبود و امروز بعد از بیست سال شناخت زیادی از مردم به دست آورده‌ایم. وقتی صحبت از رئیس‌جمهور غنی و داکتر عبدالله می‌شود، آنان خادمان با تجربۀ مردم و رهبران این کشورند و مطمئنم که هر دو با هم گفت‌وگو می‌کنند، مطمئناً آمریکا از تمام فعالیت‌هایی که این دو رهبر و طرفداران‌شان برای نیرومندی جمهوریت انجام خواهند داد، حمایت می‌کند.
سلام‌وطندار: فرانسه و استرالیا در مورد رهایی شماری از زندانیان طالبان ابراز نگرانی کرده‌اند، زیرا این زندانیان در کشتن سربازان این کشورها دخیل بوده‌اند. آیا آمریکا در بارۀ رهایی این زندانیان با متحدانش مشوره کرده بود؟
دیکر: این یکی از سخت‌ترین موضوعات بوده که من در طول سی سال فعالیتم به عنوان دیپلمات به آن پرداخته‌ام. موضوع تنها آن زندانیانی نیستند که فرانسه و استرالیا در موردشان ابراز نگرانی کردند، بل‌که موضوع آزادی جمعی از زندانیان است و آزادی هر فرد از این زندانیان تصمیم سختی بوده. تک‌تک این زندانیان قربانیانی برجا گذاشته‌اند و مسئول داغدارکردن خانواده‌های بسیاری‌اند، اما واقعیت این است که شما با دوستان‌تان صلح نمی‌کنید، برای همین و به منظور ایجاد اعتماد و نشان‌دادن آماده‌گی برای صلح، حکومت افغانستان برای آزادی زندانیان تصمیم سختی اتخاذ کرده است. زندانیانی که در حمله بر نیروهای ائتلاف دخیل بوده‌اند، زیرمجموعۀ این زندانیان‌اند و ما به گونۀ دوام‌دار با طرف‌های درگیر در این ماجرا در ارتباط هستیم و در تلاش جست‌وجوی راه‌حلی که به پیشرفت روند صلح منجر شود و برای داغ خانواده‌های قربانیان التیامی باشد. موضوع قربانیان و مصالحه و عفو یکی از دشوارترین مراحل گفتوگوهای صلح است.
سلام‌وطندار: حلقه‌هایی در افغانستان صلح را پروژه‌یی برای انتخابات آمریکا می‌دانند. فکر می‌کنید چرا آنان چنین فکر می‌کنند و شما این نگرانی را چه‌گونه توضیح می‌دهید؟
دیکر: بیش از دو سال پیش، رئیس‌جمهور ترامپ استراتژی‌اش را در مورد جنوب آسیا اعلام کرد و برای اولین‌بار در طول بیست سال مشخص شد که بحران افغانستان راه‌حل نظامی ندارد و برای پایان خشونت‌ها باید دنبال مسیری سیاسی بود تا این موضوع حمایت جمعیت قابل‌توجهی از مردم افغانستان را به همراه داشته باشد. استراتژی جنوب آسیا این احساس را به ما داد که چه‌گونه این نقشه را عملی کنیم و از دیدگاه یک آمریکایی چه‌گونه‌گی ضمانت مبارزه با تروریسم اهمیت داشت و همین دلیل شروع گفت‌وگوها میان آمریکا و طالبان بود، اما این تنها یکی از عوامل برای گفتوگوهای صلح بوده است. وقتی آمریکا ضمانت مورد نیاز در مبارزه با تروریسم را از جانب طالبان به دست آورد و آنان نیز خواستار کاهش نیروهای ائتلاف در افغانستان شدند، تنها راه رسیدن به پایان مشکلات، راه‌حل سیاسی و گفتوگوهای رودررو با هیأت حکومت افغانستان انتخاب شد. انتخابات آمریکا ام‌سال برگزار می‌شود و می‌دانم که برخی‌ها به شایعه در مورد هدف گفتوگوهای صلح و ربط آن به انتخابات آمریکا باور دارند، اما این گفت‌وگوها خیلی وقت پیش و به دلیل بسیار مهمی آغاز شده بود. به همین دلیل مشارکت ما در گفتوگوهای صلح به دلیل نگرانی‌های سیاسی آمریکا نیست، بر عکس پاسخی به درخواست گستردۀ شهروندان افغانستان برای پایان جنگ و خشونت است.
سلام‌وطندار: زنان نگران‌اند که گفتوگوهای صلح منجر به برگشت قانون طالبان شود. چه‌قدر احتمال دارد زنان از حقوق‌شان محروم شوند و آزادی‌ها و دست‌آوردهایی را که در طول ۱۸ سال گذشته کسب کرده‌اند، آسیب ببیند؟
دیکر: این پرسشی است که باید هر روزه پرسیده شود تا مطمئن شویم چیزی پشت پرده اتفاق نمی‌افتد. فکر نمی‌کنم ممکن باشد دست‌آوردهای چند سال گذشتۀ زنان را به عقب برگردانیم، زیرا افغانستان در سال‌های آینده نیز نیازمند کمک‌های جامعۀ جهانی است و این کمک‌ها مشروط خواهد بود و در صورتی‌که حقوق زنان پامال شود، هیچ کمک‌کننده‌یی حاضر به کمک نخواهد بود. ایالات متحده در بیست سال گذشته در زمینۀ حقوق زنان سرمایه‌گذاری کرده و تمایل ندارد این روند را متوقف کند.
سلام‌وطندار: رئیس‌جمهور غنی همواره از حکومتداری خوب و مبارزه با فساد صحبت کرده است، هرچند در طول این سال‌ها برخی از نزدیکانش در فساد دخیل بوده‌اند، به ویژه وزیران مالیه و مشاوران نزدیک‌اش، که این موضوع سبب توقف کمک‌های آمریکا شد. آیا آمریکا از مبارزه علیه فساد راضی است؟
دیکر: برای مبارزه با فساد فعالیت‌های بیشتری نیاز است. من بارها به مقام‌های حکومت افغانستان، فعالان مدنی و مردم گفته‌ام که طالبان افراد را می‌کشند، اما فساد تمام کشور را بر باد می‌دهد. ما با حکومت افغانستان در مورد انتظارات خود در زمینۀ مبارزه با فساد بی‌پرده گفت‌وگو کرده‌ایم و این که نشست بعدی حمایت‌کننده‌گان چه‌گونه تنظیم شود و فساد در چنین نشستی، نقش کلیدی بازی خواهد کرد. نیاز است حکومت در مورد نقشۀ راه مبارزه با فساد گزارش دهد. خیلی خرسندم که در هفتۀ گذشته فرمان بازداشت جنرال پیکان صادر شد که بخشی از فساد در دولت بوده و امیدوارم که کرام‌الدین کریم، رئیس پیشین فدراسیون فوتبال نیز به زودی بازداشت شود. مبارزه با فساد تنها خواستۀ آمریکا نه، بل‌که خواستۀ تمام کمک‌کننده‌گان افغانستان است. آمریکا در دو دهۀ گذشته پول هنگفتی را به افغانستان کمک کرده که بخشی از این پول‌ها حیف‌ومیل شده است؛ هرچند در این مدت آمریکا نیز خطاهایی را مرتکب شده است.
سلام‌وطندار: شما به عنوان معاون سفارت ایالات متحده سه سال در افغانستان بودید، افغانستان را چه‌گونه یافتید؟
دیکر: افغانستان کشور شگفت‌انگیزی است، زیرا مردم آن شگفت‌انگیزاند. بخش‌هایی از افغانستان مانند مناطقی در غرب آمریکاست که خانوادۀ من متعلق به آن‌جا اند و به همین دلیل بودن در افغانستان برایم یادآور خانۀ خودم بوده است. اما دلایلی که سبب برگشت دو باره‌ام به افغانستان شد، الهامی بود که از زنان افغانستان گرفتم؛ زنان حرفه‌یی که سبب چرخش اقتصاد کشور می‌شوند و نیروهایی که در دفاع از کشورشان قربانی می‌دهند.
سلام‌وطندار: توصیه‌های‌تان برای معاون بعدی سفارت آمریکا در افغانستان چیست؟
دیکر: افغانستان و آمریکا در برخی زمینه‌ها دیدگاه‌های مشترکی دارند و برای دست‌یابی به این دیدگاه‌ها نیازمند همکاری دو طرف است. توصیه‌ام به جانشینم این است که با مردم افغانستان در سراسر این کشور ملاقات کند و تنها به کابل اکتفا نکند، به آنان گوش دهد و نیت ما را نسبت به تعهد به آن‌ها ثابت سازد. دوست دارم روزی به عنوان گردشگر و توریست، بتوانم خانواده‌ام را به افغانستان بیاورم، مخصوصاً بند امیر.
از حضورتان در این گفت‌وگو بسیار سپاسگزار.
