پاکستان کې سلګونه افغان بېسرپرسته مېرمنې چې دوی ته د ورپېښو امنیتي ستونزو او یو لړ محدودیتونو له امله پاکستان ته کډه شوي، دغه هېواد کې د ژوند سختې شپې او ورځې تېروي.
یادې بېسرپرسته افغان مېرمنې د پاکستان بېلابېلو سیمو کې له کړاوه ډګ ژوند کوي او له ژوند په تنګ شوې دي.
د تخار رستاق ولسوالي چې نږدې ۴۰۰ کلي او ۴۰۰زره وګړي لري، د دغه ولایت له لومړۍ درجه ولسوالیو څخه شمېرل کېږي.
د یادې ولسوالي ډېری وګړي په لرو پرتو سیمو کې ژوند کوي او له یادو سیمو د دغه ولسوالي مرکزي روغتون روغتون د درملې لپاره ورځي، خو دغه روغتون کې له روغتیايي خدمتونه او امکانات شکایت لري.
«کله مې چې جنین سقط کړ، په بشپړه توګه نهو سقط شوی، ۱۸ ورځې وروسته مې د وینې بهېدل لرل، څو چې رحم کې پاتې ټوټه لهمنځه لاړه. دې موده کې مې له درملو ډېره استفاده وکړه.»
دا د نسرین «مستعار نوم» خبرې دي چې اروپايي هېوادو ته د تلو او د پناه غوښتنې کېس نه منلکېدو له وېرې یې خپل «جنین سقط» کړی دی.
د بلخ مرکز مزارشريف ښار کې نن دوشنبه سلواغې ۱۶مه د ښځو د لاسي صنايعو څلور ورځنی نندارتون د ښځینه سوداګرو د ملاتړ او د کورنيو توليداتو د پېژندنې په موخه پرانېستل شو. د بلخ د صنایعو او کانونو خونې مسوولان وايي چې په دې نندارتون کې د ښځو لپاره څه باندې ۷۰ غرفې جوړې شوې دي.
د بهرنیو چارو وزارت سرپرست امیرخان متقي په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سیاسي استازولۍ یا يوناما له مشرې روزا اوتنبایوا سره لیدلي دي.
د دغه وزارت د ویاند مرستیال ضیااحمد تکل رسنیو ته ویلي چې د یوناما مشرې روزا اوتنبایوا په دې لیدنه کې ا.ا ته بلنه ورکړې چې د دوحې په راتلونکې غونډه کې ګډون وکړي.
د افغاني سرې میاشتي ټولني لهخوا د کندهار دارالمجانین «لیونتون» څخه د اوو ښځو په ګډون ۲۸ کسان تر یوې میاشتې درملنې وروسته خپلو کورنیو ته سپارل شوې دي.
د سلاموطندار موندنې چې په ۲۶ ولایتونو کې له ۴۱۲ ښځو او نجونو سره د مرکو له لارې ترلاسه شوي، ښيي چې د ګډونوالو ۸۴ سلنه د ښځینهوو له تاوتریخوالي سره مخامخ شوي او پاتې ۱۶ سلنه بیا ویلي چې ښځینهوو ورسره تراوسه هېڅ تاوتریخوالی نهدی کړی. په دې ډله کې ۹۱ سلنه له اروايي، څلور سلنه له فزیکي او څلور سلنه نورې یې هممهاله له اروايي او فزیکي تاوتریخوالي سره مخامخ شوې دي.
د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی تخصصي اصطلاح ده چې ډېری وخت یې لامل سړي بلل کېږي او د ملګروملتونو د تعریف له مخې، هره هغه کړنه چې د جنسیټ پر بنسټ له جسمي، جنسي او رواني اړخه، د ښځې امنیت او سلامت وګواښي، تاوتریخوالی دی؛ خو څنګه چې ښکاري د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی، یوازې د سړیو لهخوا نهدی او بېلابېل اړخونه لري چې د ښځو لهخوا د ښځو پر وړاندې تاوتریخوالی هم یو له دغو ډولونو دی.
د عامې روغتیا وزارت د ازموینو ملي ادارې سره په همغږۍ د طب زدهکړیالانو لپاره د تخصصي زدهکړو ملي ازموینه د یوشمېر نجونو په ګډون نن په کابل کې واخیستل شوه.
د دغه وزارت چارواکو د دوشنبې په ورځ په کابل کې د یوې خبري غونډې پر مهال وویل چې په دې دوره کې ۶۲۲۰ زدهکړیالانو برخه اخیستې وه چې ۱۲۰۰ یې نجونې وې.
د سلاموطندار موندنې چې له دولتي ادارو څخه د ګوښه شویو ۱۸ ښځو سره د مرکو له لارې ترلاسه شوي، ښيي چې پنځلس هغو یې په رسمي او درې نورو په قراردادي توګه په دولتي ادارو کې کار کاوه، خو اوس له دندو ګوښه شوې دي.
د دغو موندنو پر بنسټ، څلور ښځې د کورنیو چارو وزارت، درې د لویې څارنوالي، دوه د کار او ټولنیزو چارو وزارت، دوه د چارو ادارې، دوه د نظامي پوهنتون، یوه د مالیې وزارت او یوه بله هم د سواد زدهکړې معینیت رسمي کارکوونکې وې.
که څه هم ۲۰۲۳ کال کې د افغان مېرمنو د ژوند بېلابېلو اړخونو کې له پرمختګ او پر وړاندې یې د ولاړو ستونزو څخه سترګې نهشي پټېدی، خو د روان ۲۰۲۴ کال له پیل سره هممهاله د پرمختګونو پراخېدو او ستونزو هواري ته هیلې ژوندۍ دي. په دې راپور کې هغو څېړنیزو راپورونو ته ځغلنده نظر کوو چې سلاموطندار «سلام افغانستان رسنیزې موسسې» د تېر یوه کال پر مهال د افغان مېرمنو وضعیت او برخلیک په اړه چمتو او خپاره کړي دي.
سلاموطندار د وړکتونونو له څوارلسو ښځینه ښوونکو سره چې دولسو یې په دولتي وړکتونونو کې کار کاوه او په وروستي یوه کال کې له دندو ګوښه شوې دي. د سلاموطندار موندنې ښيي چې د وړکتونونو هغه ښځینه ښوونکې چې په دغه راپور کې ورسره مرکې شوي، اوس له سخت اقتصادي ستونزو سره لاس او ګرېوان دي.
د لوګر امنیې قومنداني چارواکي وایي، امنیتي او کشفي ارګانونو په پلعلم ښار کې هغه څلور کسان نیولي چې د خواله رسنیو له لارې یې د نجونو په نوم له خلکو پیسې اخیستې.
د لوګر د امنیې قومنداني ویاند احمدالله انس سلاموطندار ته ویلي، نیول شوي کسان د لوګر ولایت اصلي اوسېدونکي دي او له اوږدې مودې راهیسې یوشمېر ځوانان د نجونو په نوم د فېسبوک او وټسپ اکونټونو په لرلو سره تېر ایستلي وو.
د بدخشان مرکز فیضاباد ښار ناروغلرونکي د دغه ولایت اړوند د ولایتي روغتون په بېړنۍ څانګه کې د متخصصو ډاکټرانو له نشتون شکایت کوي. دوی له مسوولانو غواړي چې دغه ستونزه یې هواره کړي. د دوی په وینا، یاد روغتون ۱۲۰ بستره لري او تشکیلات یې بسترو ته په کتو جوړ شوې دي.
د ملګروملتونو پراختیايي پروګرام افغانستان کې د بېوزلۍ پراخېدو په اړه اندېښنه ښودلې او ویلي یې دي چې د مالي تمویلوونکو د مرستو کمښت ترڅنګ دغه هېواد کې د خلکو ورځنی عاید هم کم شوی دی.
د ملګروملتونو پراختیايي پروګرام له لوري په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي چې افغانستان کې ۸۵سلنه خلک د ورځې له یوه ډالر کم عاید لري.
د امر با.لمعروف او نهې عن.المنکر وزارت د محتسبانو له لوري د کابل په ځینو سیمو کې د یوشمېر نجونو د نیولو په اړه د راپورونو خپرېدو سره هممهاله د دغه وزارت مسوولان مني چې محتسبان یې د شرعي مکلفیت پر بنسټ، اړ شوي په ټولنه کې د فحشا او ناسم حجاب مخه ونیسي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
