سلاموطندار له ۲۲ سوداګرو او کاروباري مېرمنو سره د مرکو په ترڅ کې موندلې چې یادې مېرمنې له شته ستونزو سره سره پر دې بریالۍ شوي چې خپل کوچني کاروبارونو ته له کوره پراختیا ورکړي او د پام وړ لاستهراوړنې ولري.
دغه مېرمنې چې د خیاطي، چرګانو ساتنې، اوبدلو او انلاین سوداګرۍ برخه کې کار کوي، ډېری یې، له د دولتي او نادولتي بنسټونو له مالي ملاتړ پرته په کمو پیسو کار پیل کړی او اوس یې، عاید دوه برابره دی.
د یاد راپور له مخې، له ۲۲ مېرمنو څخه ۱۸ یې، د مالي ملاتړ پرته په شخصي پورونو، کاروبار پیل کړی او اوس د خپلې کورنۍ او ټولنې په اقتصاد کې رغنده رول لري. دوی وايي، که دولت او خلکو ورڅخه ملاتړ وکړي، کولای شي، د کورني بازار ډېره برخه ترلاسه کړي او د هېواد اقتصاد کې مرسته وکړي.
د کابل اوسېدونکې ۲۳کلنه قدسیه له درېوو کلونو راهیسې خیاطي کوي. دا وايي چې له مالي ملاتړ پرته یې، کاروبار پیل او اوس ښه عاید لري.
هغې وویل: «زه له درېوو کلونو راهیسې د خیاطې په توګه کار کوم. په لومړي سر کې زه شاګرده وم. بیا ما پریکړه وکړه چې خپل کاروبار پیل کړم. هیڅ دولتي یا خصوصي ادارې ته نه لاړم نه، څوک باید د نورو پیسو او مرستې ته ونه ګوري. کله چې ما پریکړه وکړه چې خپل کاروبار پیل کړم، ما هم پریکړه وکړه چې په خپلو پښو ودریږم. اوس، د خدای په فضل، د هغه عاید سره چې زه یې لرم، زه کولی شم ځان او خپلې کورنۍ سره مرسته وکړم.»
۳۵کلنه فوزیه چې د کابل اوسېدونکې ده او د خپل آنلاین سوداګرۍ سفر پیل ته په اشارې سره وايي چې د ننګونو او تجربې نشتوالي سره سره، هغه وتوانیده چې بریالۍ شي. : «کله چې ما لومړی ځل خپل آنلاین کاروبار پیل کړ، کافي مهارتونه مې نه لرل. څو ځله د بېتجربې له امله ناکامه شوم. د بازارموندنې طریقې باندې نه پوهیدم. په لنډه توګه، ما ډیرې ستونزې درلودې. مګر ما د هرې تجربې او غلطۍ څخه زدهکړه وکړه چې ما کړې وې او غوښتل مې چې خپل کار په هره ممکنه لاره پرمخ بوځم. له نېکهمرغه یا له بدهمرغه، موږ د مرستې لپاره هېڅ دولتي یا خصوصي ادارې ته ورنهغلوو.»
د بدخشان اوسېدونکې ۲۰کلنې نادیه هم وویل: «زه له شاوخوا درېوو یا څلورو کلونو راهیسې د سوداګرۍ پیلو په اړه مې فکر کاوه. غوښتل مې چې داسې سوداګري وکړم چې زما د خپلو ستونزو، زما د کورنۍ ستونزو او زما په ژوند کې د ننګونو په حل کې مرسته وکړي. ما د ۳۰۰۰ افغانیو په پانګې سره پیل وکړ او ما دا پیسې پور کړې وې، اوس زما پانګه ۵۰۰۰۰ افغانیو ته لوړه شوې. زه هڅه کوم چې خپله پانګه زیاته کړم او د هغه لږ عاید سره چې زه یې لرم، زه کولای شم، ځان او خپلې کورنۍ سره مرسته وکړم.»
سلاموطندار پر اېکسپاڼه هم وڅارئ
د سلاموطندار پښتو فېسبوکپاڼه وڅارئ
د بلخ اوسېدونکې ۱۹کلنه مهدیه وايي چې د ګراف دوزي، خیاطي او لاسدوزي په مرسته ښه عاید لري او له دې لارې یې، ۸۰زره افغانۍ پانګونه ترلاسه کړې ده. «زه ګلدوزۍ، لاسيګنډل یا رنګدوزي کوم. ما په ډېره کمه پانګه، یوازې ۱۰۰۰ افغانۍ پیل وکړ او ما ورو ورو پرمختګ وکړ. اوس مې عاید ښه دي. ما خپل کاروبار د خپلو ملګرو څخه په پور اخیستلو سره پیل کړ. اوس زه د خپل ځان او خپلې کورنۍ ملاتړ کوم، څومره چې زه کولی شم. زه دا د شوق په توګه کوم، کله چې زه وزګاره یمه، تر یوې اندازې پورې، زه ډېر ښه عاید ترلاسه کوم او دا زما او زما د کورنۍ دواړو لپاره ګټور ښه دي، اوس زما پانګه ۸۰،۰۰۰ افغانیو ته رسېدلې ده.»
د ښځو برخو یوشمېر فعالانې وايي چې سوداګرې او کاروباري مېرمنې د هېواد اقتصادي وده کې مهم رول لري او هغه نجونې چې له زدهکړو محرومې کړل شوي، د هغوی لپاره ښه الګو کېدای شي.
د ښځو حقونو فعالې حسنا رووفي وویل: «افغانستان کې د خصوصي سکتور بنسټ د دې نجونو د سوداګرۍ پر بنسټ ولاړ دی. راځئ چې فرض کړو چې افغان غالۍ چې په نړۍ کې مشهوره دي، د دې ښځو کار دی، د بېلګې په توګه، افغاني جامې او زرګونه نورې بیلګې ټول د ښځو نوښت دی. د افغان مېرمنو ځانبسیاینې کولای شي، د هغو کسانو لپاره د نمونې په توګه وي چې د دوی کار ګوري. کله چې هغه نجونې چې له زدهکړو څخه پاتې شوي، دوی ګوري چې ښځې لاهم کار کوي او حتی سوداګري یې، پیل کړې، دا ماډلونه نه یوازې نجونې، بلکې په افغانستان کې ټول ټولنیز فعالیتونه اغیزمنوي.»
یوشمېر اقتصادي کارپوهان هم وايي چې د صنعت او سوداګرۍ برخه کې د مېرمنو ونډه نه یوازې د کورنۍ اقتصاد ښهوالي، بلکې د هېواد کې د کارموندنې او کاري فرصتونو د رامنځته کېدو لامل کېږي.
اقتصادي کارپوه عبدالنصیر رشتیا وویل: «بې له شکه، دا ناشونې ده چې ټولنه د ښځو له شتون پرته په خپلو پښو ودریږي. ښځې د ټولنې نیمایي برخه جوړوي، په ټولنیز، اقتصادي، سیاسي او نورو برخو کې د ښځو په شتون سره، ټولنه په خپلو پښو دریږي. د ټولنې د اقتصادي ودې او پرمختګ لپاره، حکومت اړتیا لري چې د ښځینه سوداګرو او صنعتکارانو ملاتړ وکړي. په دې کې شک نشته چې هرڅومره چې ملت او حکومت د ښځینه صنعتکارانو او سوداګرو ملاتړ وکړي، د دوی د کورنیو د ملاتړ سربیره، دوی کولای شي، د هېواد په اقتصادي وده کې خورا فعال رول ولوبوي.»
بلخوا د صنعت او سوداګرۍ وزارت مسوولان، که څه هم د کاروباري او سوداګرو مېرمنو کره شمېر نهلري، خو وايي چې دغه وزارت په ټولو برخو کې له مېرمنو ملاتړ کوي.
د یاد وزارت ویاند عبدالسلام جواد اخوندزاده وویل: «د صنعت او سوداګرۍ وزارت په ټولو برخو کې د ښځینه متشبثینو ملاتړ کوي او د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې زرګونه ښځې د صنعت او پانګونې په مختلفو سکتورونو کې کار کوي. د دوی د پانګونې د ودې لپاره، په ټولو نندارتونونو کې چې ترسره کېږي، د دوی لپاره د پام وړ ونډه په پام کې نیول کیږي او دوی کولی شي له یوې خوا د خپلو محصولاتو لپاره ښه بازارموندنه وکړي او له بلخوا خپل کار او سوداګرۍ ته دوام ورکړي.»
د افغانستان د ښځو د سوداګرۍ خونې چارواکو مخکې ویلي وو چې هېواد کې د خصوصي سکتور په بېلابېلو برخو کې له ۹۰۰۰ څخه ډېرې ښځې کار کوي، خو د کورنیو او بهرنیو بازارونو نشتوالی، اقتصادي رکود او د مالي سرچینو نشتوالی دا ښځې له ډیرو ننګونو سره مخ کړي دي.
