په داسې ټولنه کې چې د کورنۍ جوړښتونه له بېلابېلو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي، یوشمېر مېرمنې له خپلو خاوندانو سره د مستقل ژوند کولو څخه محروم دي؛ هغه حق چې د اسلام مطابق او د نکاح له اړخه د دوی لپاره په رسمیت پېژندل شوی دی.
وروستۍ زلزلې د هېواد شمال کې د سلګونو نورو کورونو ترڅنګ، له پاکستانه د راستنې شوې بيبي سرپناه هم زیانمنه کړې او اوس له یوې بلې غمیزې سره مخ ده.
د بلخ د شولګرې ولسوالي د «جلوزو» کلي اوسېدونکې بيبي دوه کاله وړاندې له خپلو پنځو ماشومانو سره له پاکستانه راستنه شوې او اوس د کور نړېدو له وېرې خپلو ماشومانو سره خیمه کې شپې او ورځې تېروي.
د افغانستان لپاره د ملګروملتونو پراختیايي ادارې(UNDP) اعلان کړی چې لږترلږه ۱۳زره افغانان پر ایدز ناروغۍ اخته شوي دي.
د ملګروملتونو پراختیايي ادارې(UNDP) دا معلومات نن د دوشنبه، لیندۍ لسمه / دسمبر لومړۍ نېټه د ایدز د نړېوالې ورځې په مناسبت پر خپله اېکسپاڼه خپاره کړي دي.
د لوګر د صنعت او سوداګرۍ ریاست مسوولان وایي چې د ښځینه متشبثینو له لوري درې نوي تولیدي شرکتونه جوړ او په رسمي ډول یې فعالیت پیل کړی دی.
د لوګر د صنعت او سوداګرۍ رییس مولوي شبیراحمد صدیقي، سلاموطندار ته وویل چې دغه شرکتونه د کورنیو خوړو د تولید، لاسي قالینبافۍ او زراعتي پروسس په برخو کې فعالیت کوي.
د بېپولې ډاکترانو سازمان وايي چې د دوی ټیمونه د مزارشریف ښار د ابوعلي سینا روغتون د ظرفیت د پیاوړتیا لپاره کار کوي. د ۲۰۲۳ کال د اګست میاشتې راهیسې، دوی د ماشومانو د ځانګړې مراقبت څانګه (PICU)، د نویو زېږېدلو د ځانګړې پاملرنې څانګه (NICU) او بیړنۍ څانګه ملاتړ کوي. دا څانګې د ۱۴کلن او له دې کم عمره ماشومانو لپاره حیاتي او نجات بښونکي خدمتونه وړاندې کوي.
د دغو ځوانانو له ډلې ۱۳ یې رسمي خبریالان، دوه یې یوټیوبران، درې یې ازاد شغل لري او څلور نور زدهکړیالان دي.
د دغه راپور موندنې ښيي چې د ۲۲ځوانانو له ډلې، ۱۳یې، په موبایل ویډیو اخلي او نهه نور عکاسي کوي. د پروان اوسېدونکی ۲۸کلن ضیاالدین ضیا چې خبریال دی، وايي، اووه کاله کېږي چې په موبایل خبري عکسونه اخلي.
د هېواد په شمال کې وروستۍ زلزلې تر ډېره هغو کورنیو او سیمو ته مالي زیانونه اړولي چې له وړاندې فقر، وزګارتیا او اقتصادي ستونزو سره مخ وې.
یوه له دغو سیمو د بلخ د شولګرې ولسوالي د «جلوزو» کلی دی.
د دغې سیمې یوشمېر زلزله ځپلو سلاموطندار سره خبرو کې وویل، د شاوخوا درې اوونۍ وړاندې زلزلې یې داسې حال کې سرپناوې نړولې چې له مخکې یې د ورځني ژوند د اړتیاوو پوره کولو وس نهدرلود.
د دې موضوع ارزونې لپاره سلاموطندار د هېواد له بېلابېلو ولایتونو څخه له ۲۱ مېرمنو سره خبرې کړي چې موندل شوې دغه مېرمنې د خوارځواکۍ له امله د جسمي رنځ سربېره، د تنګسیې له امله د درملو او خوراکي توکو برابرولو کې هم پاتې راغلې دي.
د دوی په وینا، دغه وضعیت په ځینو ولایتونو کې مېرمنو سره د محکمو د بېلابېلو چلند لامل شوی او مېرمنې له خاوندانو تر جلاکېدو وروسته د مَهر، نفقې، د ماشومانو حضانت څخه محرومې شي او ټولنیز فشارونه او تاوتریخوالی هم پر دوی زیات شوی دی.
د سمنګان په فیروزنخچیر ولسوالي کې له شوې زلزلې ژوندي پاتې کسان وايي چې د سړې هوا، ناروغیو، ککړچاپېریال او نورو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي.
په ورته مهال د سړې په هوا په زیاتېدو سره یاده سیمه کې موسمي ناروغي زیاتې شوي چې خلک یې اندېښمن کړي دي.
د بلخ د شولګرې او کشندې زلزلهځپلي وايي، سره له دې چې د خپلو ناروغانو د درملنې توان نهلري، خو اړ دي چې ناروغان د درملنې لپاره مزارشریف ښار ته یوسي. رمضان او نذیر چې د زلزلهځپلو له ډلې دي، له حکومته غواړي چې په دغو ولسوالیو کې د روغتیایي خدمتونو کچه لوړه کړي او د خلکو اساسي اړتیاوې پوره کړي.
د بېپولې ډاکټرانو سازمان راپور ورکړی چې د تېرو لسو کلونو پرمهال د کونړ زلزله تر ټولو خونړۍ طبیعي پېښه وه چې له امله یې، ۲۲۰۰ کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی او څه باندې ۳۰۰۰ نور ټپیان شوي دي.
د یاد سازمان مسوولان وايي چې له زلزلې وروسته یې، د لومړیو ورځو پرمهال درېوو روغتونونو ته په بېړنۍ توګه مرستې رسولې دي.
«زه هېڅ د استراحت فرصت نهلرم. له سهاره تر ماښامه د کور کارونه، د دوو ماشومانو پالنه، هر څه زما پر غاړه دي. یوازې یو ځل مې هغه هم په قرض قابله ته ځان رسولی دی. د خاوند کورنۍ مې نه بیايي، وايي ضرورت نشته. خاوند مې ډېر بېپروا دی، هېڅ پام نه کوي. د هغه کورنۍ مې بیا تل راته طعنې وايي چې ولې کار نه کوې او ولې کمزورې یې. هېڅ څوک مې د حال پوښتنه نه کوي. هغه خواړه چې د امېدوارو ښځو لپاره مهم دي، زموږ په کور کې ډېر کم پیدا کېږي.»
د هېواد په ۹ ولایتونو کې ۱۱ ښځو سره د سلاموطندار د خبرو پایلې ښيي چې دغه مېرمنې د خپلوۍ پاللو، د کورنۍ او مالي اختلافونو د حل او یا هم له ستونزو څخه د تېښتې لپاره د خپلې کورنۍ مشرانو له لوري په کوچنيوالي کې د بل په نوم شوي.
موندنې ښيي چې دغه نجونې د بلوغ دورې ته له رسېدو وروسته مجبوره وې داسې یو چا سره واده کول قبول کړي چې هېڅ رول په کې نهلري.
غزني د هغو هېوادونو له ډلې دی چې ۱۸ ولسوالي یې د کرنیزو محصولاتو د کښت لپاره ښه او مناسبه هوا لري. په ورته مهال کرنه او د څارویو ساتنه کې د یاد ولایت د مېرمنو ونډه، د پام وړ ده.
نسیمه چې له دوو کلونو راهیسې په یوې شنهخونه کې کار کوي، وايي چې د یاد کار له عوایدو رضایت لري او د دې کار د مدیریت اړوند لارښوونې یې، د کرنیزو ښوونیزو پروګرامونو له لارې زدهکړې دي.
سلاموطندار د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې له ۱۲ مېرمنو سره چې په کور کې یې، زېږون کړی او ۲۰ قابلو سره د مرکو پرمهال موندلې چې له روغتیايي مرکزونو د لرېوالي، ناسمو دودنو، د عامه پوهاوي کموالي او اقتصادي ستونزو له امله اړ شوي چې ځان او د ماشوم ژوند خپل برخلیک ته وسپاري.
