یوشمېر افغان ښځې د اختر په را نږدې کېدو سره د نارینهوو له همکاري پرته د کور کارونه کوي؛ جامې مینځي، کور پاکوي، وچه او تازه مېوه برابروي او د مېلمنو لپاره د دسترخوان په اوارولو سره د اختر هرکلی کوي. سلاموطندار په دغه راپور کې د بېلابېلو ولایتونو له ۲۶ ښځو سره مرکې کړي او ۱۹ هغو ویلي چې نارینه یې د کور په کارونو کې ورسره همکاري نه کوي.
د کندهار ولایت د رسنیو دفتر په یوه خبرپاڼه کې لیکلي چې د ا.ا مشر هبتالله اخوندزاده نن (د غبرګولي ۲۸مه، د دوشنبې ورځ) د دغه ولایت په عیدګاه جومات کې د اختر لمانځه د امامت تر څنګ، خلکو ته وینا کړې ده. د خبرپاڼې له مخې، نوموړي د خپلې وینا پر مهال د ښځو پر حقونو د ټینګار تر څنګ، له خلکو غوښتي چې خپلو خویندو او میندو ته د هغوی شرعي حقونه ورکړي.
پخواني ولسمشر حامد کرزي پر خپلې فېسبوکپاڼې ټولو افغانانو ته د لوی اختر مبارکي ورکړې او له ا.ا څخه یې غوښتي چې د نجونو پر مخ د ښوونځیو او پوهنتونونو دروازې پرانېزي.
کرزي د نجونو او هلکانو زدهکړې د هېواد د پرمختګ، هوساینې او خپلواکۍ لپاره لازمې بللي او دا یې له نړۍ سره د سیالۍ یوازینۍ لاره بللې ده.
اختر، هغه مناسبت دی چې ښځې ورته ډېرې هوسېږي او په ډېرې مینې او علاقې ورته دومره تیاری نیسي چې سړی فکر کوي یوازې د دوی دی.
د قالینو ټکوهل او وړیو ټکول، د کور پاکول او له اختر مخکې د اختریزو وسایلو پېرل هغه څه دي چې ښځې یې د هر اختر لپاره کوي.
د پکتيا د عامې روغتيا رياست مسولان وايي، د دغه ولايت څمکنيو ولسوالي کې يوه ۲۵کلنه مېرمن پر کانګو ناروغۍ تر اختهکېدو وروسته يې خپل ژوند له لاسه ورکړی دی.
د پکتيا عامې روغتيا رييس خيرمحمد منصور وويل چې ياده مېرمن روغتون ته پر وخت د نهرسېدو له امله مړه شوې.
حیض، یا د ښځو میاشتني ناروغي هره میاشت د ځوانو ښځو د رحم له منځنۍ برخې د وینو بهېدو ته ویل کېږي او دا ناروغي په افغانستان کې شرم ګڼل کېږي او په اړه یې خبرې هم «ننګ» یادېږي.
په بادغیس کې یوشمېر ښځو چې ډېری اوسېدونکي یې کلیوالي ژوند لري، سلاموطندار ته ویلي، د عامه پوهاوي نه لرلو له کبله د میاشتنۍ ناروغي پر مهال له بېلابېلو روغتیايي ستونزو سره مخامخ کېږي.
د روغتیا نړیوال سازمان د یکشنبې په ورځ په افغانستان کې د روغتیايي وضعیت په اړه یو راپور خپور کړی او پهکې لیکلي یې دي چې هره ورځ ۲۴ میندې او ۱۶۷ ماشومان د زېږون پر مهال د مخنیوي وړ ناروغیو له امله مري.
دغه سازمان خبرداری ورکړی چې د بودیجې په کمېدو سره به یې په افغانستان کې د میندو او ماشومانو د مړینې شمېر نور هم زیات شي.
په غزني کې یوشمېر صنعتګرې ښځې وایي، د تېرو دوو کلونو په پرتله یې د پلور کچه خورا راټیټه شوې ده. یوې صنعتګرې ګلچمن رحیمي سلاموطندار ته ویلي چې په دغه ولایت کې د ښځینه سوداګرو او صنعتګرو عواید د پام وړ کم شوي دي. ګلچمن له ا.ا څخه غواړي چې په غزني کې د ښځو لپاره ځانګړی بازار جوړ کړي او د صنعتګرو ښځو د کار ملاتړ وکړي.
افغانستان کې ځوانان له بېلابېلو اقتصادي، ټولنیزو او تحصیلي ننګونو سره مخ دي چې کولای شي، د دوی پر هیلو او هدفونو اغېز ولري. دغه نظرپوښتنه، د ځوانانو د هدف لرلو کچې ارزونې، د هدف احتمالي نهلرو لاملونو او د زدهکړو، اقتصادي او ټولنیزو شرایطو سره یې ارتباط په تړاو شوې.
د هرات د حوزوي روغتون مسوولان په دغه ولایت کې پر سرطان ناروغي د اخته کېدونکو مېرمنو د شمېر زیاتېدو سره هممهاله وايي، سږ کال د «رحم سرطان» د تېر هغه په پرتله ۳۰ سلنه زیات شوی دی.
د هرات د حوزوي روغتون د سرطان څانګې مسوول احمدفاروق صدیقي سلاموطندار ته ویلي چې د «رحم سرطان» د پېژندنې برخه کې کمزورتیا د دې ناروغي د زیاتېدو لامل شوې ده.
په سېلابځپلیو ولایتونو کې یوشمېر ښځې وايي، په وروستۍ یوه میاشت کې د راغلیو سېلابونو له کبله روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی نهلري. دا ښځې وايي، د سېلابونو راتلل او د روغتیايي مرکزونو لرېوالی لامل شوی چې هېڅ ډول روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی ونه لري.
په دغه راپور کې له اووهلسو ښځو سره چې پنځه یې په هرات، پنځه په تخار، څلور په بدخشان او درې هم په ننګرهار کې دي، مرکې شوې دي.
د ننګرهار د مرکز جلالاباد ښار په څلورمه ناحیه کې د جميله شېرزاد په نوم شرکت کې لسګونه مېرمنې د لاسي صنایعو پر تولید بوختې دي. خیاطي، سیندي، خامکګنډل او سلمه ګنډل هغه هنرونه دي چې دغه مېرمنې پهکې کار کوي.
د یادو ۶۶ نارینه او ښځینهوو له ډلې یې ۵۵کسانو ویلي، ټکنالوژۍ څخه استفادې یې د ژوند کیفیت ښه کړی. دغه ۵۵کسان چې ۳۱ښځې او ۲۴نارینه دي، وايي، له ټکنالوژۍ استفاده یې، د ګډ ژوند پر اړخونو مثبت اغېز کړی. سلاموطندار له ۶۶ ښځو او نارینهوو سره مرکې کړي چې موندل شوې، د ډېرو ګډ ژوند له ټکنالوژۍ څخه د استفادې له امله ښه شوی.
د ښځو حقونو او ټولنیزې پراختیا ته په پام کوچۍ مېرمنې او نجونې لاهم د ژوند له بېلابېلو ننګونو او ستونزو سره لاس او ګرېوان دي. فقر، په کم عمر کې واده، ښوونیز او روغتیايي خدمتونو ته نهلاسرسی، نورې هغه برخې دي چې کوچۍ مېرمنو او نجونو ته یې ژوند سخت کړی دی.
د هېواد په ۲۴ ولایتونو کې د سلاموطندار نظرپوښتنه چې ۳۷۰ ښځو پهکې برخه اخیستې، ښيي چې په افغانستان کې ښځې د مالکیت حق نه لري.
په دې سروې کې د ګډونوالو نږدې ۹۰ سلنه ښځو ویلي چې هېڅ پانګه نه لري او یوازې ۵،۱ سلنه هغو ویلي چې جایداد لري. دغه راز ۷۳ سلنه ښځو ویلي چې پر خپلو شتمنیو بشپړ کنټرول نه لري.
د مالکیت حق د فردي حقونو له ډلې دی چې هر انسان پورې تړاو لري او جنسیتي او نور توپیرونه نهشي کولای چې یو انسان له دې حق محدود او محروم کړي. خو د مخ پر ودې هېوادونو کې د ښځو مالکیت حق له خنډونو او ستونزو سره مخ دی.
د دې څېړنې بنسټییزه موخه افغانستان کې د مالکیت حق ته د ښځو لاسرسي کچې معلومول دي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
