که څه هم په هېواد کې د وروستیو تحولاتو له امله پوهنیز نظام له ګڼو ننګونو سره مخ شوی او یاد وضعیت د زدهکوونکو پر روحیه منفي اغېر کړی، خو په کابل کې د «چهار مغز» په نوم یوه ګرځنده کتابتون د ماشومانو د لیک-لوست زدهکړې په موخه خپل فعالیتونه بېرته پیل کړل.
د افغانستان د ژورنالستانو ټولنې د رسنیو مسوول مسرور لطفي د امر بالمعرف او نهې عن المنکر وزارت له لوري د رسنیو پر وړاندې د نوې کړنلارې د خپرېدو په غبرګون کې ویلي، اسلامي امارت غواړي رسنۍ محدودې کړي.
پرون د اسلامي امارت د بهرنیو چارو وزارت د امریکا له کانګرس څخه په یوه لیک د افغانستان د شتمنیو د ازادېدو غوښتنه وکړه. دغه لیک په پښتو، فارسي او انګلیسي ژبو سربېره په اردو هم لیکل شوی وو چې په اردو ژبې د دغه لیک لیکلو د ټولنیزو رسنیو د ګڼشمېر کاروونکو پراخ غبرګونونه راپارولي دي.
د هېواد په لوېدیځ لرغوني هرات ولایت کې د کاشيجوړولو کارخونه چې څو سوه کاله مخینه لري او د خطاطۍ او رسامۍ سربېره په بېلابېلو هنري برخو کې فعالیت کوي، چارواکي یې وايي چې د دغه ولایت د رسامۍ او خطاطۍ په برخه کې یوشمېر وتلي هنرمندان په دندو ګوماري.
د ننګرهار ولایت په مرکز جلالاباد ښار کې د اهنګرانو کوڅه چې څه د پاسه پنځه لسیزې کېږي، اهنګران په کې بېلابېل کرنیز او د بڼوالۍ اړوند وسايل جوړوي. که څه هم ټکنالوژي پرمختللې او اوس ډېرې چارې د ماشین پر مټ ترسره کېږي، خو دلته لا هم په دودیز ډول اوسپنیز توکي جوړيږي.
د جمهوري نظامي په بدلېدو سره خلکو او او ټلوېزیون پلورونکو اندېښنه لرله چې وسلهوال طالبان به د پخوا په څېر پر ټلوېزیونونو محدوديت ولګوي، خو اوس یې په بازارونو کې پېر او پلور په ازاده توګه کېږي.
په پکتیا کې د ټلوېزیونونو د خرڅلاو بازار تر بل هر وخته ګرم شوی او کورنۍ، په ځانګړي ډول ځوانان ليدل کېږي چې نوي ټلوېزیونونه پېري او زاړه هغه بېرته جوړوي.
د «نریمان کلا» د بادغیس د لسګونو تاریخي ځایونو له ډلې یو هغه دی چې د دغه ولایت د مرکز قلعهنو ښار لوېدیځ لوري ته په ۳۰ کیلومترۍ کې د آبکمري ولسوالي اړوند پر یوې غونډۍ پرته ده. د بادغیس یوشمېر فرهنګیان وايي چې د دې کلا ډېرې برخې له زرګونو کلونو وروسته اوس ویجاړې او له منځه تللې دي. د بادغیس یو فرهنګپال مسعود وايي، نه یوازې د نریمان کلا، بلکې د دغه ولایت ډېری تاریخي ځایونه له ورکېدو سره مخ دي.
د هر هېواد تاریخ اثار د هغه د فرهنګ ښکارندويي کوي او بغلان هم د افغانستان یو فرهنګي ولایت یادېږي، خو طالبان بهر ته د دغه ولایت د ډېرو تاریخي اثارو د قاچاق خبر ورکوي.
عبدالباقي حقاني چې پرون د طالبانو له لوري لوړو زدهکړو وزارت ته د سرپرست په توګه وټاکل شو، نن یې کابل کې یوې غونډې ته په وینا کې وویل چې نجونې او هلکان دې په بېلو ټولګیو کې زدهکړې وکړي. حقاني وايي چې زدهکړیالانو لپاره د ارامه تحصیلي چاپیریال رامنځ ته کول یې د کارونو په لومړیتوبونو کې دي.
په بامیانو کې د لاسي صنایعو کوچنی بازار چې د مېرمنو له لوري مدیریت کېږي، وړاندې له دې چې دغه ښار د طالبانو لاس ته ولوېږي، ښه ګڼه ګوڼه یې درلوده، خو د وروستۍ یوې اوونۍ راهیسې په دغه کوچني بازار کې د کسبکارونو بازار کمرنګه شوی. ګلبخت چې د یوې بامیانۍ مېرمنې مستعار نوم دی په دغه کوچني بازار کې د لاسي صنایعو هټۍ لري او له دې لارې د خپل ژوند اړتیاوې برابروي.
د غور د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست مسوولان وایي، سږکال دوی د جګړو د ډېروالي او بودجې د نهشتون له امله ونه شوای کړای، هغو سیمو ته چې تاریخي ابدات پکې موقعیت لري، لاړ شي او د دغو لرغونو تاریخي ابدات وضعیت له نږدې څخه وګوري. د غور فرهنګپال هم په دغه ولایت کې د تاریخي ابدو له ویجاړېدو اندېښنه څرګندوي او له حکومت حخه د مرستې غوښتنه کوي.
موسیقي د هنر په نړۍ کې هغه پاتې کېدونکی او خوږ غږ دی چې له ذهنه سرچینه اخلي او د اورېدونکو په زړونو کې ځای خپلوي. خو په هېواد کې په ځانګړې توګه په شمل او شمال ختیځو ولایتونو کې وروستیو جګړو او ناامنیو دغه پاتې کېدونکی هنر څنډې ته کړی او د دې هنر پر مخ یې سیوری غوړولی دی.
اطلاعاتو او فرهنګ وزارت په یوې خبرپاڼه کې ویلي، د یونسکو د نړۍ فرهنګي میراثونو په نوملړ کې درې فرهنګي اثار د افغانستان په نوم ثبت شوي دي.
د افغانستان د موسیقي انسټېټیوټ نن د افغان امنیتي او دفاعي ځواکونو د مبارزې ستاینې په موخه هغوی ته هغه دوه حماسي سندرې ډالۍ کړې چې تازه د دغه انسټېټیوټ له لوري جوړې شوې دي.
د افغانستان د موسیقي انسټېټیوڼ رییس احمدناصر سرمست وايي، افغانان له دغو دوو حماسي سندرو سره اشنا دي او تازه د قنبرعلي نوشاد په مشري د ارکسټر سمفوني ډلې له لوري بیا ویل شوې دي.
د لوګر ولایت په مرکز پل علم ښار کې د سنځل ګل دودېزې مشاعره کې د لوګر ولایت د لسګونو شاعرانو، فرهنګیانو او د شعر مینوالو په ګډون سیمه ییزو چارواکو هم ګډون کړی وو.
شاعرانو او لیکوالانو د شعر او کلتور په ژبه د سولې او ورورلۍ شعرونه زمزمه کړل او د جګړې له دواړو لورو یې وغوښتل چې په هېواد کې نوره جګړه بس کړي، سولې او دایمي اوربند ته کار وکړي.
د بدخشان په پامیر غرونو کې مېشت قرقیزیان وایي، په وروستیو کلونو کې د دولت د نه پاملرنې له کبله یې په پامیر سیمه کې ژوند سخت شوی او په وینا یې، که دولت د قرقیزیانو ژوند ته پاملرنه ونه کړي، افغانستان به پرېږدي او د سیمو هېوادونو په ځانګړي توګه قرقیزستان ته به ګډوال شي.
قرقیزیان د افغانستان د لږګیو اقلیتونو څخه شمېرل کېږي چې د پامیرغرونو په لمنو کې د سمندر له سطحې ۴زره متره لوړ ژوند کوي.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
