یوشمېر افغان نجونې او ښځې وايي، په هېواد کې له وروستیو سیاسي بدلونونو او د ا.ا لهخوا د ښځو پر وړاندې د محدودیتونو لګېدو له کبله یې په کورنۍ او ټولنه کې خپل پخوانی ځای له لاسه ورکړی دی. سلاموطندار په دغه راپور کې له ۲۵ هغو نجونو او ښځو سره مرکې کړي چې له زدهکړو بېبرخې شوې دي. دوی ټولې په کورنۍ او ټولنه کې د خپل ځای د له لاسه ورکولو کیسې کوي.
د تریخي ناروغي په اړه نه پوهاوی او په ښځو کې د دې ناروغي نه تشخیص لامل شوی چې پرې اخته یوشمېر ښځې په خپل سر درمل وخوري. سلاموطندار په دغه راپور کې له اوو ښځو سره چې د تریخي پر ناروغي اخته دي، مرکې کړي او دا یې موندلې چې هغوی د معدې او سینه کې د درد او ستړیا له کبله د خپلسرو درملو خوړلو ته مخه کړې او په وینا یې، د معدې درد یې ورسره ارام شوی هم دی.
د جوګي قوم نږدې ۳۰۰ کورنۍ د افغانستان د پلازمېنې په خیرخانې کوتل کې د ژوند له لومړنیو امکاناتو پرته تر خیمو لاندې په سختو شرایطو کې ژوند کوي.
د جوګي قوم ښځې او نجونې له سختې بېوزلۍ، ټولنیز توپیري چلن، روغتیايي او د زدهکړو خدمتونو ته نه لاسرسی، په کم عمر کې ودېدو او نورو بېلابېلو ټولنیزو فشارونو سره مخامخ دي.
که څه هم بدخشان کې یوشمېر ښځې وايي چې د اقتصادي ستونزو او عامه پوهاوي نه لرلو له کبله په خپل سر درمل خوري، خو ډاکټران خبرداری ورکوي چې د خپلسرو درملو کارول بدې پایلې لري.
د بدخشان اوسېدونکې فریده او جاوېده وايي، ښځې، په تېره امېندواره مېرمنې په دغه ولایت کې په خپل سر درمل خوري.
لسګونو افغان ښځو او نجونو ته په کابل کې د خیاطۍ، هنر او لاسي صنایعو د یوې ځانګړې کارخونې په جوړېدو سره کار پیدا شوی او اوس د مریو اوبدلو، خیاطۍ او د افغاني ګنډونو د ډیزاین او ګنډلو په برخو کې پر زدهکړو بوختې دي. د چارو شنونکی محمود اضطرابي چې له خپلې مېرمنې سره یوځای یې دا کارخونه جوړه کړې وايي، د یادې کارخونې له جوړولو څخه یې موخه د ښځو د وړتیاوو لوړول او د هغوی لپاره د کاري فرصتونو برابرول دي.
سلاموطندار په ۱۰ ولایتونو کې له ۴۶ ښځو سره مرکې کړي چې ۲۹ هغو یې ویلي چې د امېندوارۍ پر مهال یې اشتها ډېروالی له کبله یې وزن ډېر شوی دی. شپږو نورو ویلي چې د امېندوارۍ پر مهال سپورټ ته د نه لاسرسي، پنځو د چاغېدو وړتیا لرل او شپږو نورو ویلي چې د خوی او خواصو له کبله یې وزن ډېر شوی دی.
په بلخ کې یوشمېر ډاکټران وايي، د دغه ولایت روغتیايي مرکزونو ته د هغو ښځو د ورتګ کچه لوړه شوې چې پر اروايي ستونزو اخته دي.
د بلخ په مرکزي روغتون کې د ارواپوهنې ډاکټر حفیظالله محبي وايي، د ښځو په منځ کې پر اروايي ناروغیو د اخته ښځو لوړ شمېر د اندېښنې وړ دی.
د سرپرست حکومت ویاند ذ.بېحالله م.جاهد نن د دوحې د درېیمې غونډې په را نږدې کېدو سره د حکومت د رسنیو په مرکز کې یوې خبري غونډې ته وویل چې د ا.ا پلاوی په یاده غونډه کې له افغانستان سره د ملګرو ملتونو او د غړیو هېوادونو د مثبت او رغنده تعامل او په افغانستان کې د وضعیت ښهوالي او هراړخیز ثبات په موخه ګډون کوي.
په کندوز کې یوشمېر ښځې له وخته مخکې یې د وېښتانو سپینېدو اندېښمنې کړي او وايي، ارثيوالی د درملو کارول او اروايي فشارونه یې له وخته مخکې د وېښتانو سپینېدو لامل شوي دي.
د کندوز اوسېدونکې سمیرا چې ۲۵ کاله عمر لري وايي، اروايي ستونزو یې له وخته مخکې وېښتان سپین کړي دي.
اختر، هغه مناسبت دی چې ښځې ورته ډېرې هوسېږي او په ډېرې مینې او علاقې ورته دومره تیاری نیسي چې سړی فکر کوي یوازې د دوی دی.
د قالینو ټکوهل او وړیو ټکول، د کور پاکول او له اختر مخکې د اختریزو وسایلو پېرل هغه څه دي چې ښځې یې د هر اختر لپاره کوي.
حیض، یا د ښځو میاشتني ناروغي هره میاشت د ځوانو ښځو د رحم له منځنۍ برخې د وینو بهېدو ته ویل کېږي او دا ناروغي په افغانستان کې شرم ګڼل کېږي او په اړه یې خبرې هم «ننګ» یادېږي.
په بادغیس کې یوشمېر ښځو چې ډېری اوسېدونکي یې کلیوالي ژوند لري، سلاموطندار ته ویلي، د عامه پوهاوي نه لرلو له کبله د میاشتنۍ ناروغي پر مهال له بېلابېلو روغتیايي ستونزو سره مخامخ کېږي.
په غزني کې یوشمېر صنعتګرې ښځې وایي، د تېرو دوو کلونو په پرتله یې د پلور کچه خورا راټیټه شوې ده. یوې صنعتګرې ګلچمن رحیمي سلاموطندار ته ویلي چې په دغه ولایت کې د ښځینه سوداګرو او صنعتګرو عواید د پام وړ کم شوي دي. ګلچمن له ا.ا څخه غواړي چې په غزني کې د ښځو لپاره ځانګړی بازار جوړ کړي او د صنعتګرو ښځو د کار ملاتړ وکړي.
د هرات د حوزوي روغتون مسوولان په دغه ولایت کې پر سرطان ناروغي د اخته کېدونکو مېرمنو د شمېر زیاتېدو سره هممهاله وايي، سږ کال د «رحم سرطان» د تېر هغه په پرتله ۳۰ سلنه زیات شوی دی.
د هرات د حوزوي روغتون د سرطان څانګې مسوول احمدفاروق صدیقي سلاموطندار ته ویلي چې د «رحم سرطان» د پېژندنې برخه کې کمزورتیا د دې ناروغي د زیاتېدو لامل شوې ده.
په سېلابځپلیو ولایتونو کې یوشمېر ښځې وايي، په وروستۍ یوه میاشت کې د راغلیو سېلابونو له کبله روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی نهلري. دا ښځې وايي، د سېلابونو راتلل او د روغتیايي مرکزونو لرېوالی لامل شوی چې هېڅ ډول روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی ونه لري.
په دغه راپور کې له اووهلسو ښځو سره چې پنځه یې په هرات، پنځه په تخار، څلور په بدخشان او درې هم په ننګرهار کې دي، مرکې شوې دي.
د یادو ۶۶ نارینه او ښځینهوو له ډلې یې ۵۵کسانو ویلي، ټکنالوژۍ څخه استفادې یې د ژوند کیفیت ښه کړی. دغه ۵۵کسان چې ۳۱ښځې او ۲۴نارینه دي، وايي، له ټکنالوژۍ استفاده یې، د ګډ ژوند پر اړخونو مثبت اغېز کړی. سلاموطندار له ۶۶ ښځو او نارینهوو سره مرکې کړي چې موندل شوې، د ډېرو ګډ ژوند له ټکنالوژۍ څخه د استفادې له امله ښه شوی.
د هېواد په ۲۴ ولایتونو کې د سلاموطندار نظرپوښتنه چې ۳۷۰ ښځو پهکې برخه اخیستې، ښيي چې په افغانستان کې ښځې د مالکیت حق نه لري.
په دې سروې کې د ګډونوالو نږدې ۹۰ سلنه ښځو ویلي چې هېڅ پانګه نه لري او یوازې ۵،۱ سلنه هغو ویلي چې جایداد لري. دغه راز ۷۳ سلنه ښځو ویلي چې پر خپلو شتمنیو بشپړ کنټرول نه لري.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
