تخار رستاق تومنی دیوارتنگ حدودیگه قرهشلی جرائیل قیشلاغی یشاوچیلری، اوشبو منطقهده ایچیملیک سوو یوقلیگی باعث، کوپ قیینچلیکلر بیلن دوچ بولگنلرینی معلوم قیلهدیلر.
اولر گه کوره، آوقت پیشیریش و باشقه نرسه تیارلش اوچون سوو یېتیشمسلیک قیینچلیگی بیلن دوچلر.
جرائیل قیشلاغی یشاوچیلریدن بولمیش آمنه، اوشبو قیشلاقده اولیکلرینی یوویش و تیریکلریگه ایچیش اوچون سوو یوقلیگینی معلوم قیلیب و بیسوولیک بیلن زندهلیکه قندهی دوام بیریش اوچون حیران قالگنلرینی ایتهدی.
او شوندهی دیېدی: «ملا آذان بالهنی بیلب سوو گه کیتیپتی، توش گه کیلیپتی کی بیشیک چپه بولگن، بالهنی آلهی دیسه قرهسه باله اولیب یاتیپتی، اوزی هم بیر بوشکه سوو تیگیپتی، کیچه قالدی مُردهسی، ایرته قالدی، سوو تاپمهدی کی بالهنی یووسه، مُرده گه هم سوو یوق، زنده گه هم سوو یوق. دقت قیلینسه، سوو آلیب کیلینسه بیزنی امیدیمیز بار، حیوانلر گه، طهارت گه، توی مراسملری گه، مُرده گه، زنده گه سوو یوق، قندهی زندهلیک قیلهیدیک.»
دیوار تنگ حدودی جرائیل قیشلاغی قوم بویوکلریدن محمدانور، منطقهلریده سوو یوقلیگی و بولاقلر سووی یېتیشمسلیگی طفیلی، یشاوچیلر اوزاق حدودلردن تورلی قیینچیلیکلر گه قرهمسدن موتر و موتر سایکل آرقهلی ایچیملیک سوولرینی تأمینلهشینی ایتهدی.
اونگه کوره، سوو یوقلیگی اوچون بعضی آدملر حیوانلرینی یریم نرخ گه ساتیب باشقه حدودلر گه کوچیب کیتیش گه مجبور بولگن.
اونینگ ایتیشیچه: «ایکی-اوچ ییلدن بیری سوو حوضلر گه ییغیلمهیدی، چشمهلر سووی یېتیشمهیدی همه مسلمان سوو یوقلیگیدن عذابده، باریب سر رستاق کبی اوزاق حدودلردن موتر و موتر سایکل آرقهلی سوو آلیب کیلهدیلر. سوو یوقلیگی اوچون بعضی آدملر حیوانلرینی یریم نرخ گه ساتیب باشقه حدودلر گه کوچیب کیتدی، حاضر بو ییرده ۵۰۰-۶۰۰ عایله قالگن سوو یوقلیگیدن جوده هم عذابده.»
اوشبو قیشلاق یشاوچیلریدن محمدی و عبدالخبیر، اوزلری و حیوانلری اوچون سوو یېتیشمسلیک قیینیچلیگی بارهسیده شوندهی حکایت قیلهدیلر.
محمدی گه کوره: «اهالی گه سوو توزیع قیلیش میرابی من. جنجل اوچون باشقهلر مینی میراب صفتیده تنلهدی تا که اهالی اورتهسیده جنجل تاپیلمهسین. نوبت بیلن سوو توزیع قیلیش وظیفهم، مین بولمهسم بولر بیر-بیرینی باشی و ایاق-قولینی سیندیرهدی و نهایت جنجل حکومت ادارهسیگه قدر چوزیلهدی.»
عبدالخبیر هم شوندهی دیېدی: «بعضی وقت حیوانلر گه قودوقدن باریب سوو بیریشهدی، سوییلگن حیوانلرنینگ شُشلری بوزیلگن ایکن، بو ییرده ۵۰۰ عایله یشهیدی سوودن جوده هم بهعذاب، ایرتهلب ساعت سکیز گه قدر کوتیشهدی، بالهلری بیلن چای قیلیب ایچیش اوچون حتا بیر بوشکه سوو تیگمهیدی، پولی بولگن، امکانیتی بولگن و اقتصادی احوالی یخشی بولگن عایلهلر باشقه حدودلر گه کوچیب کیتدی، بو ییرده قالگنلر کمبغل و اقتصادی قیینچیلیگی بار. باشقه جایگه کوچیب باریب بیر چایرک ییرنی ساتیب آلیشگه قوربلری یېتمهیدی.»
شو بیلن بیرگه، تخار ولایتی محلی رسمیلری، اوشبو ولایت تورلی حدودلری اینیقسه رستاقنینگ سووی بولمهگن حدودلریده سوو یېتکزیش اوچون سعی-حرکت قیلماقدهلیکلریدن ایشانچ بیریشهدی.
تخار اقتصاد باشلیغی فدا الرحمان احمدی گه کوره، اهالینی ایچیملیک سوو بیلن تأمینلش اوچون حاضرده، رستاقنینگ ایکی قیشلاغیده ایکی لایحه عملگه آشیریلماقده.
اونینگ ایتیشیچه: «حاضر رستاق تومنیده سوو یېتکزیش ساحهسیده ایکی پروژه بار عملگه آشیریلماقده. آلدین هم رستاق تومنیده سوو یېتکزیش بولیمیده پروژهلر تطبیق بولگن و بو تومن یشاوچیلریگه قیشلاقلرنی رواجلنتیریش و قیته قوریش ریاستی، سکتور ادارهلر همکارلیگی بیلن ایچیملیک سووی بولمهگن حدودلرده چشمه یا که قودوق آرقهلی سوو یېتکزیب بیریلیشیدن ایشانچ بیرهمیز.»
سوو، انسانلر و جاندارلر همده ایکینچیلیک اوچون حیاتی نرسه حسابلنسهده بیراق افغانستاننینگ تاغلی حدودلری اهالیسی سوو یېتیشمسلیگی باعث منطقهلرینی ترک ایتیش گه مجبور بولگن یا که برچه قیینیچلیکلر گه قرهمسدن اوزاق حدودلردن ایچیملیک سوولرینی تأمینلهیدی.
