روز جهانی جوانان در افغانستان ا‌مسال در حالی فرا می‌رسد که دو سال از روی‌کارآمدن دوباره‌ی حکومت امارت اسلامی می‌گذرد. پس از تحولات اخیر سیاسی و نظامی در کشور، بخش عمده‌ای نیروی تحصیل‌کرده و درس‌خوانده‌‌‌ی جوان، شرایط دشواری را تجربه می‌کنند به ویژه دختران جوانی که از آموزش و کار محروم شده اند.
شماری از جوانان دانش‌آموخته که مدرک‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد دارند، این روزها با معضل بی‌کاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و برخی دیگر هم از روی ناچاری دست به مهاجرت ناخواسته زده اند.
رادیو سلام‌وطندار، به مناسبت روز جهانی جوانان با محمدیونس راشد، معین امور جوانان وزارت اطلاعات‌وفرهنگ، در باره‌ی وضعیت جوانان، برنامه‌های حکومت سرپرست و چالش‌های این قشر، گفت‌وگوی ویژه را ترتیب داده است که باهم مرور می‌کنیم.
گفت‌وگوی نصیر کشاورز با محمدیونس راشد
سلام‌وطندار: تعریف امارت اسلامی از جوان چیست؟
معین امور جوانان: جوان یکی از لحاظ عمر و از نگاه شریعت اگر ببینیم، به کسی گفته می‌شود که از ۱۵ سالگی تا ۴۰ را در بر می‌گیرد.
سلام‌وطندار: شما چند سال دارید؟
معین امور جوانان: من دست‌کم ۴۰ ساله‌ام.
سلام‌وطندار: چه ظرفیتی شما داشتید که امارت اسلامی این موقف را به شما سپرد تا از قشر ۵۰-۶۰ درصدی افغانستان، در نظام حاکم نمایندگی کنید؟
معین امور جوانان: اطاعت یک اصلی از دین است. ما باید امر عالی‌قدر «امیرالمؤمنین» را به جا آوریم. این خدمت به حیث امتیاز نه؛ بل که مسئولیت بزرگی است که خداوند بزرگ نیز می‌پرسد که برای جوانان کشور چه خدماتی را انجام داده اید. روی همین دلیل، من تلاش خود را می‌کنم، این که چه شایستگی دارم یا ندارم، این در نظام اسلامی، به فیصله‌ی شخص مربوط نمی‌شود. وقتی امیر یک فیصله را انجام می‌دهد، حتماً به فرد منتخب یک شایستگی را می‌بیند. من در این بخش چیزی گفته نمی‌توانم.
سلام‌وطندار: وقتی به این مقام رسیدید، جوانان افغانستان را چه گونه یافتید؟
معین امور جوانان: جوانان ثروت بی‌مانند افغانستان اند و امارت اسلامی، میان جوانانی که در دو دهه‌ی اخیر آموزش دیده اند و جوانانی که در رکاب امارت اسلامی جنگیده اند، هیچ تفاوتی قائل نیست. این جوانان نه تنها در افغانستان؛ بل که در منطقه افتخار افغانستان استند. این جا برمی‌گردیم به پرسش قبلی شما، متأسفانه برخی‌ها فکر می‌کنند که کسی که تحصیل کرده، آنها جوانان هستند، من تنها از این زاویه نمی‌بینم جوانان را. من جوانی که در یک روستای بسیار دوردست کشاورزی می‌کند و جوان باشد، من او را به صفت جوان می‌شناسم.
سلام‌وطندار: شما در اداره‌ای حضور دارید که ساختار آن، میراث نظام پیشین است و این جا دارید کار می‌کنید. از دید شما، چه کارهایی را باید نظام پیشین برای نسل جوان افغانستان انجام می‌داد که انجام نداده است و نیاز می‌بینید که شما آن را به اکمال برسانید؟
معین امور جوانان: اداره‌ی پیشین بدون شک زمینه‌ی تحصیل را برای جوانان فراهم کرده بود و ما الحمدلله فعلاً در کشور، از لحاظ تحصیل و تعلیم کم‌بود نداریم. جوانانی در سطح لیسانس و دکترا را داریم و پوهنتون‌های/دانش‌گاه‌های خصوصی و دولتی به اندازه‌ی کافی وجود دارد و ما در این بخش کدام مشکلی را نمی‌بینیم. یگانه چیزی که جوانان ما نیاز داشتند و حاصل نکردند، اعتماد به خود شان بود. متأسفانه جوانان ما در جریان تحصیل و پس از آن، در فکر این بودند که ما باید به عنوان ترجمان امریکایی‌ها کار کنیم یا کارمند یک مؤسسه باشیم. من موافق با این موضوع نیستم. جوانان ما الحمدلله اشخاص مستقل هستند، به جای این که مزدوری دیگران را بکنند، باید خود شان صاحب کار باشند. باوری که در دوران گذشته به شکل سیستماتیک در اذهان جوانان جا گرفته بود، این بود که همیشه محتاج دیگران باشند، صاحب کار نباشند و مزدور کار باشند. برخی از جوانان به این باور اند که در افغانستان برای آنها جای نیست و فرصت کارکردن نیز فراهم نیست؛ این در حالی است که در افغانستان ما معادن هست، تجارت داریم، پول هم داریم. امارت اسلامی افغانستان، تمرکز بر این دارد که به جوانان بفهماند که شما صاحب مملکت هستید و در کشور خود، شما مزدور کسی نباشید. در هر اداره‌ای که کار می‌کنید، به این باور کار کنید که ما مملکت خود را آباد می‌کنیم، نه برای معاش.
سلام‌وطندار: شما با کدام ابزار نرم می‌خواهید روی ترمیم عقیده‌ی جوانان کار کنید؟
معین امور جوانان: ما چند روز بعد ان‌شاءالله شاهد همگانی‌شدن فرمان رهبر امارت اسلامی خواهیم بود و بخیر که اعلام شود، در تاریخ کشور برای جوانان یک گام بسیار بزرگ خواهد بود. از سوی دیگر، معینیت امور جوانان، یک معینیت به نام نیست؛ در گذشته باورها این بود که این بخش صرف پالیسی‌ساز است، کارهای شان این بود که به فرمایش یک مقام حکومتی در اعتراض مردمی و مجالس انتخاباتی شرکت کنند؛ اما ما به جوانان گفته‌ایم که شما حتا در حمایت از امارت اسلامی نیز تظاهرات نکنید، کار شما تظاهرات و تبلیغات بر یک شخص نیست … امارت اسلامی متعهد است برای جوانان کار کند و ما نمی‌خواهیم از جوانان استفاده‌ی ابزاری کنیم.
سلام‌وطندار: امروز جوانان در کجای ساختار نظام کنونی حضور دارند؟
معین امور جوانان: الحمدلله جوانان در متن نظام قرار دارند. در سفری به ولایت غور، یک جوان ازم پرسید که جوانان چرا در کابینه‌ی امارت اسلامی جایی ندارند؟ به پاسخ آن جوان گفتم که ما و شما نباید به این باور باشیم که مملکت را به دست جوانان اداره بکنیم، این فکر اشتباه است. اگر یک خانواده را مثال بدهیم، در صورت نیاز ما با بزرگان مشورت می‌کنیم؛ چون آنها می‌دانند خوب و بد زندگی را. همین گونه، در کابینه‌ی یک حکومت فیصله در باره‌ی یک مملکت می‌شود، دوستی با یک کشور دیگر و دشمنی با آن، جنگ و صلح و موارد دیگر را بزرگان خوب بلند اند و خوب خواهد بود که این مسائل بزرگ را به دست بزرگان بسپاریم. بزرگان دوست و دشمن را خوب می‌شناسند؛ اما جوانان به لحاظ سن این تجربه را ندارند.
سلام‌وطندار: در حال حاضر شما شاهد هستید که هر روز جوانان زیادی در آب‌های یونان غرق می‌شوند، توسط پلیس ترکیه و ایران لت‌وکوب می‌شوند، اگر یک امیدواری وجود داشته باشد، هیچ کسی نیاز نمی‌بیند که کشور خود را ترک کند؟
معین امور جوانان: اول از شما بپرسم که فرار جوانان آیا در حکومت فعلی آغاز شده یا در حکومت پیشین هم بوده؟ نه، در آن زمان زیاد بود، شما آمار را ببینید، توفانی که در آن جا برپا شد، مطبوعات جهان گفتند که در وقت غنی بود. جوانانی که از افغانستان بیرون می‌شوند، دو دلیل دارد. اول؛ فکر جوانان طوری آماده شده که در افغانستان به ما جایی برای زیستن نیست، در حکومت افغانستان هم برای ما جایی نیست. لطف کنید، من شما را هم‌راهی می‌کنم، در هر اداره‌ای که خواسته باشید، ببینید که چند درصد از کارمندان حکومت پیشین و چند درصد از امارت اند. بنابر این، جوانانی که فکر می‌کنند در حکومت فعلی برای آنها جای نیست، باید بدانند که ۸۰ درصد کسانی که در حکومت پیشین کار می‌کردند، چرا آنها هنوز در ادارات ماندند که برای شما نیست. دوم؛ متأسفانه بعضی از کشورهای غربی جوانان ما را تشویق می‌کنند که از کشور شان بیرون شوند. آنها دشمنی که از لحاظ نظامی داشتند، هنوز هم این دشمنی را ادامه داده اند. می‌خواهند جوانان مستعد و کارکشته را از افغانستان انتقال دهند.
سلام‌وطندار: آقای معین، نگرانی دیگری که از سوی جوانان مطرح می‌شود این است که اعضای امارت اسلامی ارجحیت دارند نسبت به جوانانی که تحصیل کرده اند؟
معین امور جوانان: در معینیت امور جوانان شما می‌بینید که سه تا رییس و یک مشاور از حکومت پیشین هستند، یک طالب نیست؛ چه گونه ارجحیت دارند؟ این معینیت ۹۰ کارمند دارد، در میان این‌ها ۱۰ نفر از اعضای امارت اسلامی نیست. در کل ساختار حکومت اگر از ۸۰ درصد حضور کارمندان گذشته بیشتر نبود، باز من ملامت.
سلام‌وطندار: در رأس چه گونه؟
معین امور جوانان: در رأس حقیقت است؛ چون هر حکومتی حق دارد به کسی مسئولیت بسپارد که قابل اعتماد باشد. شما در حکومت امریکا هم این مسئله را به وضوح می‌بینید که ادعای مادر دموکراسی را دارد. بنابر این، یک نفر نمی‌تواند هم‌زمان قابل اعتماد دو نفر باشد؛ این مهم نیست که در رأس کی هست؛ اما ماشین کار در جریان است.
سلام‌وطندار: شما به عنوان معین جوانان، محدود به مردان جوانید یا دخترخانمها هم شامل می‌شود؟
معین امور جوانان: در حال حاضر برای مردان؛ چون پالیسی امارت اسلامی افغانستان، بنابر فیصله‌ی مقام عالی امارت اسلامی، طوری است که باید تنها در بخش مردان کار بکنم.
سلام‌وطندار: پس معین دخترخانمها نیستید؟
معین امور جوانان: نه به فعلاً نیستم، به فعلا نه.
سلام‌وطندار: برای آینده هم برنامه ندارید که معین بخش زنان باشید؟
معین امور جوانان: این موارد مربوط من نیست، مربوط پالیسی امارت اسلامی و رهبری حکومت است. هر زمانی که امر کنند، من مجبور هستم که اطاعت کنم.
