بوگون ۸ مارچ، خلق‌ارا خاتین قیزلر بیردملیک کونی گه ماس دیر. دنیا بویلب اوشبو کون‌دن عین‌حالده نشانلنماقده که افغانستان عیال‌لری سونگی نیچه آی‌ده، سیاسی و اقتصادی اوزگریش‌لردن آلیب اجتماعی و تعلیم ساحه‌لریده کوزگه کورینرلی درجه‌ده اوزگریش‌لر گه روپه‌رو بولگن‌‌لر.
افغانستان سابق دولتی عیاللر نینگ ظرفیتینی کوچه‌یتیریش و جامعه‌ده اولر نینگ حضورینی آشیریش اوچون ییترلیچه موفق ایدی. عیاللر سیاسی، تعلیم و ایش ساحه‌لریده انیق حقوق گه ایگه ایدیلر، لیکن اوشبو دولت قوللشی و ۱۵ آگست‌ده اسلامی امارت حاکمیت گه ایریشیشی بیلن، بیر دنیگه اولر نینگ وضعیتی اوزگریب و جامعه‌ده اولر نینگ حضوری و فعالیتی تار بولدی.
اسلامی امارت افغانستان خاتین قیزلری گه چیکلاولر یره‌تدی، اولرگه یره‌تیلگن چیکلاولر گه قرشی‌لیک کورسه‌تیش اوچون، قطار خاتین قیزلر اعتراض بیلدیریب، ناراضی‌لیک لرینی اعلان ایتدیلر.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
عیاللر بیرینچی‌دن سیاسی مشارکت حقوقی‌دن محروم بولدیلر، اسلامی امارت قدرت‌نی قولگه آلیشیدن اول، عیاللر سیاسی مهم پست‌لرده فعالیت قیلر ایدیلر، عین‌حالده، اسلامی امارت نینگ حاضرگی کابینه‌سیده عیاللر گه سهم بیریلمه‌گن.
اجتماعی ساحه‌ده هم عیاللر نینگ تیریکچیلیگی اوزگرگن؛ اسلامی امارت خاتین قیزلر اوچون فعالیت آلیب باره‌یاتگن خاتین قیزلر وزیرلیگی‌نی لغو قیلدی، عیاللر نینگ قیینچیلیکلری حلی اوچون واحد بیر اداره یوق‌لیگی، اولر نینگ تورلی خیل قیینچیلیکلر گه روپه‌رو قیلگن.
شهرلرده باریب-کیلیش چیکلاوی و شرعی محرم سیز سفر قیله آلمسلیک، عیاللر گه قرشی یره‌تیلگن چیکلاولردن دیر.
اسلامی امارت حاکمیت گه ایریشی بیلن، عیاللر اوچون ایش حقی اسلامی شریعت قانون-قاعده‌لری اساسیده تعریف بولدی. خاتین قیزلر گه دولت اداره‌لریده ایشلش گه اجازه بیریلمه‌دی. گزارش‌لر اساسیده، اسلامی امارت قدرت‌نی قولگه آلیشیدن کیین، اکثر عیاللر دولتی وظیفه‌لرینی بوتکول قولدن بیرگن یا هم هفته‌ده تعینلنگن بیر کونده حاضری امضا قیلیش اوچون دفتر باره‌دیلر.
کنرده دولت اداره‌لریدن بیری نینگ خادمی ثادیه نینگ ایتیشیچه، لوازمینی قولدن بیرگنیدن بویان، مالیه‌وی قیینچیلیکلرگه یوزمه یوز بولگن.
کابل‌ده قول صناعتی کارگاه‌سی بولگن عیاللردن باشقه بیری کیارنگ سعادت نینگ ایتیشیچه، ایش باشله‌گنیدن بیر نیچه ییل اوتگن ایدی، لیکن اسلامی امارت حاکمیت گه ایریشی بیلن کارگاه‌سینی یاپیش گه مجبور بولگن. کیارنگ گه کوره، کارگاه‌سیده ۵۰ دن آرتیق عیال ایش بیلن تامینلنگن ایدی؛ بیراق چیکلاولر باعث اولر نینگ برچه‌سی ایش سیز بولگن.
او نینگ ایتیشیچه: «مالیه‌وی لحاظ‌دن کوپ نقصان کوردیک؛ چونکه ۴ ییل مابینیده ینگی رشد قیلگندیک و کونسه‌یین وضعیت یخشی بولماقده ایدی. مجازلرنی کوپراق جذب قیلماقده ایدیک. عیال ایشلاوچیلری کونسه‌یین کوپه‌یماقده ایدی. بیراق سونگی اوزگریش‌لردن کیین وضعیت اوزگریب و اوتمیش کبی ایش و فعالیت قیله آلمه‌دیک.»
سابق دولت سقوط قیلیشیدن کیین، حیا سحر، ارزگان ولایتیده خبرنگار ایدی و ییل‌لردن بویان میدیالرده فعالیت قیلر ایدی، لیکن اسلامی امارت تامانیدن یره‌تیلگن چیکلاو، اونی یولی گه توسیق بولیب و حاضر تقدیر سیز بیر حالتده قرار تاپگن.
بولر گه علاوه، تعلیم ساحه‌سیده عیاللر ایریم چیکلاولر گه روپه‌رو دیر، آلتینچی صنف‌دن یوقاری اوقووچیلر گه حاضرگچه مکتب باریش اجازه‌سی بیریلمه‌گن و اولر نینگ تقدیری نا معلوم؛ گرچند اسلامی امارت رسمی‌لری، کیله‌سی ییل‌ده قیزلر نینگ مکتب‌لر یآچیلیشی‌دن ایشانچ بیلدیرگن‌لر.
عالی اوقوو نهادلری شونینگدیک نیچه آی توخته‌شی و قیز و اوغیل طلبه‌لر گه علیحیده درس‌لیک صنف ایجادایتیلیشی بیلن باشلندی؛ شو بیلن هم قیز طلبه‌لر وضعیت و کیله‌جکلریدن خواطرده لر. کابل بیلیم یورت طلبه‌سی گیتی مریم نینگ تأکیدلشیچه، یره‌تیلگن چیکلاولر کیله‌جککه نسبتن اونی امید سیز قیلگن.
گیتی نینگ ایتیشیچه، کیله‌جک ده ایشلش اوچون سبق اوقیدی، بیراق اسلامی امارت عیاللر گه اوی‌دن تشقری ایشلش که چیکلاو یره‌تگن تقدیرده، طلبه‌لر تحصیل‌لرینی دوام بیریش‌دن زیریکیش‌لری ممکن. اونینگ کوپه‌یتریشیچه: «چیکلاو اوزیم اوچون کتته معما دیر؛ چونکه همه کیله‌جگی آیدین بولیش مقصدیده تحصیل قیله‌دی. فرصت بولمه‌گن صورتده، مقصد گه ایریشیش قیین دیر. اولر بیزنی ایشلش گه اجازه بیرمه‌گن تقدیرده، بو بیز اوچون جدا هم قیین دیر.»
شو بیلن، اسلامی امارت تامانیدن ایش گه یره‌تیلگن چیکلاو و ینگی قانون قاعده، سوز ایرکین‌لیگی و تعلیم، خاتین قیزلر نینگ قتیق عکس‌العمل‌لری گه سبب بولگن. قطار عیاللر سرک‌لرده توکیلیب و ناراضی‌لیک بلدیردیلر، لیکن اولر نینگ اعتراضی نمایشلری اسلامی امارت کوچلری نینگ اره‌لشیشی گه روپه‌رو بولدی و عیاللر نینگ اکثر برنامه‌لری اوتکزیلیشی گه رخصت بیریلمه‌دی. بیر قطار خاتین قیزلر کلتکله‌نیب قولگه آلیندیلر.
خاتین قیزلر نینگ سونگی ۲۰ ییل یوتوق‌لری اسره‌لیشی اوچون دادخواهی‌لیک نه فقط افغانستان ایچیده ایدی، بلکه چیت ایلدهگی قطار عیاللر بو توغریده تلاش قیلدیلر. بیراق کابل ده‌گی اعتراضچی عیاللردن بعضی‌لری نینگ ایتیشلریچه، چیت ایل ده‌گی عیال حقوقی فعال‌لری آره سیده هماهنگ سیزلیک، اولرنینگ فعالیتلرینی تنقید آستیده قالدیرگن.
افغانستان مقتدر عیاللر جنبشی نینگ اجرائیه باشلیغی مؤنسه مبارز نینگ سلام وطندار گه ایتیشیچه، چیت ایلدهگی عیال حقوقی فعال‌لری، دادخواهی‌لیک اوچون مناسب امکانیت گه ایگه، اما واحد مدیریت سیزلیک، تاثیرچن‌لیگینی یوق ایتگن.
موجود توسیق‌لر بیلن، عیال حقوقی فعال‌لری حاضرگچه اساسی و مدنی حقوق‌لری گه قول تاپیش اوچون تأکید ایتماقده‌لر. هلمندده عیال حقوقی فعال‌لریدن بولمیش مریم نینگ سلام وطندار گه ایتیشیچه، جامعه‌ده عیاللر نینگ حضوری اوتمیش کبی اونملی دیر.
بیزلرنینگ توییترده هم تعقیب قیلینگ!
غورده عیال حقوقی فعال‌لریدن باشقه بیری فردینه اکرم‌زاده نینگ ایتیشیچه: «اسلامی امارت مسئول‌لریدن، ۸ مارچ مناسبتی بیلن، عیاللر گه دقت قیلیب و اولرنی ایشلش گه اجازه بیریشینی ایلتماس قیله‌میز.»
گرچند سابق دولت سقوط قیلیشی و خاتین قیزلر وزیرلیگی حذف بولیشیدن کیین، مملکت بویلب خاتین قیزلر نینگ وضعیتی خصوصیده رسمی گزارش بیریلمه‌یدی، بیراق ییتکیرمه‌لر نینگ گزارشی اساسیده، سونگی ۶ آی‌ده، قتل، خودکش‌لیک و خاتین قیزلر گه قرشی زوروانلیک رقمی کوپه‌یگن.
هیچ بیر رسمی اداره، عیاللر نینگ نامعلوم قتل‌لری کوپه‌یشینی تصدیقلمه‌گن، اما گزارش‌لر اساسیده، ینگی لیکده اوشبو آی ۱۵ ده، ۱۱ یاشر بیر قیز نینگ جسدی کابل غربی قسمی‌دن اخلت‌لر ایچیدن تاپیلدی. ۱۳ حوت‌ده مزارشریف شهری‌ده باشقه ایکی قیز نینگ جسدی و نیچه کون آلدین بیر عیال نینگ جسدی قندهاردن تاپیلدی.
اوشبو قتل‌لر سببی حاضرگچه انیقلنمه‌ی و عامل‌لری قولگه آلینمه‌گن.