وکیل احمد، جوان ۲۰ ساله، باشندۀ ولایت غور است. او، دو شبانه‌روز در یکی از پاسگاه‌های ایران از پا آویزان بوده و گاز اشک‌آور به چشمانش پاشیده شده است.
وکیل احمد، حدود شش‌ماه پیش از مرز نیمروز با کوله‌باری از امید راهی ایران شد؛ اما دیری نگذشت که از سوی نظامیان ایرانی در منطقۀ کاشان این کشور بازداشت شد.
این جوان افغانستانی می‌گوید، پس از ۱۰ شبانه‌روز پیاده‌روی، تحمل گرسنه‌گی، تشنه‌گی، لت‌وکوب و توهین قاچاق‌بران، سرانجام به کاشان اصفهان رسیده است.
وکیل احمد پس از شش ماه کار در یک ساختمان در اصفهان ایران، هنگامی که به سمت اتاقش می‌رفت، از سوی نظامیان ایرانی بازداشت شد.
این جوان در حالی که درد مهاجرت نامنظم در چهره‌اش هویداست، به سلام‌وطندار می‌گوید که نظامیان ایرانی او را دو شبانه‌روز از پا آویزان کرده و به چشمانش گاز اشک‌آور می‌پاشیده‌اند.
وکیل احمد می‌گوید، تنها تقصیرش مهاجرت نامنظم و اقامت غیرمجاز او در ایران به‌خاطر کار و بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌اش بوده است.
«مرا از پا آویزان کردند و گاز اشک‌آور به چشمانم پاشیدند. دو شبانه‌روز مرا شدید لت‌وکوب کردند؛ به حدی که نمی‌توانستم تا رسیدن به افغانستان چشمانم را باز کنم. دو شبانه‌روزی که نزد ماموران ایرانی بودم، برایم جز لت‌وکوب و فحش، حتا غذا و آب هم ندادند.»
روایت دشواری‌های مهاجرت نامنظم با آزار و اذیت وکیل احمد تمام نمی‌شود، بل این مشکل‌ها با سرنوشت همه افراد، به‌ویژه نوجوانان و جوانانی گره خورده است که می‌خواهند از مسیر نامنظم به کشورهای اروپایی از طریق ایران سفر کنند.
نقیب‌الله، باشندۀ ولایت سرپُل، جوان ۲۵ ساله‌یی‌ست که همانند وکیل احمد تجربۀ مهاجرت نامنظم به ایران را دارد.
او سرگذشت درد‌آوری از مهاجرتش به ایران را روایت می‌کند.
نقیب‌الله می‌گوید که سه ماه پیش از مسیر نامنظم و از راه نیمروز به ایران رفته بود؛ اما پس از یک هفته ماندن در این کشور، از سوی نظامیان ایرانی بازداشت و به کشور برگشت داده شده است.
او می‌گوید که قاچاق‌بر هنگام پیاده‌کردن او از موتر، پای او را زیر گرفت و اکنون درست راه رفته نمی‌تواند.
«قاچاق‌بر مرا از موتر بیرون انداخت، به خیابان افتادم. موتر در حال رفتار بود و از سر پایم گذشت و پای مرا به شدت زیر گرفت.»
جنگ، فقر و بی‌کاری در افغانستان سبب شده است که جوانان بیش‌تر خانواده‌ها، برای معیشت خانواده‌های‌شان، راه‌های پُرخطر مهاجرت نامنظم را در پیش گیرند.
جواد عمید، فعال مدنی در هرات از برخورد نامناسب نظامیان ایرانی در برابر شهروندان افغانستان انتقاد می‌کند. او به این باور است که دولت ایران هر زمانی که بخواهد حکومت افغانستان را زیر فشار قرار دهد، از پناه‌جویان افغانستان به‌عنوان ابزار استفاده می‌کند.
احمد جاوید نادم، رئیس مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات به سلام‌وطندار می‌گوید، از آغاز سال روان خورشیدی تاکنون، بیش از ۳۰۰ هزار شهروند افغانستان از ایران و از مسیر اسلام‌قلعه به‌گونۀ خودخواسته و اجباری وارد کشور شده‌اند.
آقای نادم افزود، روزانه بیش از ۲ تا ۳ هزار شهروند افغانستان از مرز اسلام‌قلعه وارد کشور می‌شوند که از این میان، ۴۰ درصد آنان جبراً از سوی دولت ایران برگشت داده می‌شوند. به گفتۀ آقای نادم، در بین کسانی که اخراج می‌شوند، زنان بی‌سرپرست و کودکان نیز حضور دارند.
کنسولگری ایران در هرات هماره هشدار می‌دهد، شهروندان افغانستانی که بدون گذرنامه وارد خاک ایران شوند، اخراج خواهند شد.
بر اساس معلومات سازمان جهانی مهاجرت یا آی‌او‌اِم، در شش‌سال پسین از هر سه شهروند افغانستان یک نفر تجربۀ مهاجرت نامنظم را داشته است که از این میان، ایران با ۴۸ درصد مهاجرت نامنظم، پاکستان با ۳۱ درصد، عربستان سعودی ۹ درصد و به همین ترتیب آلمان و انگلستان کشورهای مقصد مهاجرت‌های نامنظم را تشکیل می‌دهند.
