بازار فروش گرده/کلیه در ولایت هرات بیشتر از هر زمان دیگر گرم است. فقر و تنگ‌دستی سبب شده است شماری از آواره‌گان جنگ که از ولایت‌های فاریاب و بادغیس به منطقۀ «ریگریشن» ولسوالی انجیل هرات بی‌جا شده‌اند، گرده‌های‌شان را در بدل ۲۸۰ تا ۳۵۰ هزار افغانی بفروشند.
در حالی که خریدوفروش اعضای بدن غیرقانونی‌ست؛ اما در هرات خریدوفروش گرده و پیوندزدن آن در شفاخانه‌ها به یک تجارت مبدل شده است. بیشتر کسانی که گرده‌های‌شان را فروخته‌اند، جوانان، زنان و برخی کودکان‌اند.
خوری‌گل ۲۸ ساله یکی از ده‌ها بانوی آواره در منطقۀ ریگریشن ولسوالی انجیل است. او در حالی که حامله هم بوده، گردهاش را در بدل ۲۹۰ هزار افغانی فروخته است. این بانو، فقر، تنگ‌دستی و عدم کمک‌رسانی حکومت را از علت‌های فروش گردهاش می‌داند.
خوری‌گل می‌گوید: «به‌خاطر مجبوری همین طفلک من ۲۰ روزه در شکمم بود، از بس‌که مجبور بودم، رفتم گردۀ خود را کشیدم، به فکر این نشدم که من می‌میرم یا این طفل می‌میرد، چرا که مجبور بودم و شکر خدا حالا زنده مانده‌ام. او هم زنده است و دو ماه می‌شود دخترم تولد شده است.»
بی‌بی‌گل ۲۵ ساله یکی از بانوان بی‌سرپرست در منطقۀ ریگریشن ولسوالی انجیل است که به‌خاطر تأمین معیشت ۴ کودکش، سه ماه پیش گردهاش را در بدل ۳۰۰ هزار افغانی فروخته است.
او می‌گوید: «من کسی را ندارم، نه پدر دارم و نه مادر که به من رسیده‌گی کند و من به‌خاطر صغیرهای خود گردۀ خود را فروختم که مصرف شکم صغیرهای خود بکنم. نه دولت و نه رعیت برای من توجه نکرد. هیچ‌کسی را ندارم و از مجبوری گردۀ خود را فروختم و همین‌لحظه هیچی برای خوردن ندارم.»
بهاءالدین، یک تن دیگر از جوانانِ در میان آواره‌گان جنگ در منطقۀ ریگریشن ولسوالی انجیل است که به‌خاطر مصرف خانواده‌‌اش، گردهاش را در بدل ۳۱۵ هزار افغانی فروخته است.
او دردش را این‌گونه بیان می‌کند: «از احتیاجی و بدبختی به ۳۱۵ هزار افغانی کلیه خود را فروختم. پدرم مریض بود، به‌خاطر پدرم فروختم.»
عبدالظاهر هم یک تن دیگر از جوانان در میان آواره‌گان جنگ در منطقۀ ریگریشن ولسوالی انجیل است. به گفتۀ او، پس از گذشت ۹ ماه از فروش گرده‌هایش، اکنون یک گردۀ دیگرش هم سنگ پیدا کرده و نمی‌تواند کار کند.
جمیله و بازمحمد، دو تن دیگر از جوانان در میان آواره‌گان جنگ‌اند که می‌گویند، هفتۀ پیش به شفاخانۀ لقمان حکیم در شهر هرات مراجعه کردند تا گرده‌های‌شان را بفروشند و اکنون در فهرست فروش قرار دارند.
همانند جمیله و بازمحمد، ده‌ها نوجوان و جوان دیگر در میان آواره‌گان جنگ در هرات وجود دارند که در تلاش فروش کلیه‌های‌شان‌اند.
تاج‌محمد، یک تن از نماینده‌گان آواره‌گان در منطقۀ ریگریشن ولسوالی انجیل هرات به سلام‌وطندار می‌گوید که در دو سال گذشته بیش از ۲۰۰ نوجوان و جوان در میان بی‌جاشده‌گان منطقۀ ریگریشن، کلیه‌های‌شان را فروخته‌اند و اگر این روند ادامه داشته باشد، تا چند ماه دیگر هیچ جوانی با دو کلیه در میان آواره‌گان باقی نخواهد ماند.
در همین حال، محمدرفیق شیرزی، سخنگوی ریاست صحت هرات فروش اعضای بدن را غیرقانونی می‌داند، اما می‌گوید که از پیش تفاهم میان متقاضی کلیه و فروشنده صورت می‌گیرد. او می‌گوید که دو شفاخانه در هرات، لقمان حکیم و افغان آریا، براساس معیارهای صحی پیوند کلیه را انجام می‌دهند.
به گفتۀ شیرزی، در دو سال گذشته بیش از ۲۰۰ مورد پیوند کلیه در این دو شفاخانه موفقانه انجام شده است. سخنگوی ریاست صحت هرات تأکید می‌کند، به نهادهای عدلی و قضایی گزارش داده شده است که اگر بر سر اعضای بدن تجارت صورت گیرد، برخورد جدی شود.
این در حالی‌ست که چندی پیش ریاست مهاجران و بازگشت‌کننده‌گان هرات گفته بود، ام‌سال بیشتر کمک‌های نهادها و حکومت برای مبارزه با ویروس کرونا هزینه شده و برای بی‌جاشده‌گان کمک بسیاری نشده است.
براساس مصاحبه‌های انجام‌شده از سوی سلام‌وطندار، تنها در یک‌سال گذشته، ۲۶ جوان در میان ۱۰ خانوادۀ آواره از جنگ در ولسوالی انجیل هرات گرده‌های‌شان را فروخته‌اند و ده‌ها تن دیگر در تلاش فروش گرده‌های‌شان هستند.
در همین حال، دفتر رسانه‌های والی هرات اعلام کرده است، مسئولان شفاخانه‌ها و مرکزهای صحی که در فروش گرده دخیل بودند، به ارگان‌های عدلی و قضایی معرفی می‌شوند.
دفتر رسانه‌های والی هرات امروز (سه‌شنبه، بیست‌ویکم دلو/بهمن) با نشر خبرنامه‌یی می‌گوید، سیدعبدالوحید قتالی، والی این ولایت با افرادی که گرده‌های‌شان را به دلیل مشکلات اقتصادی فروخته‌اند، دیدار کرده است.
بر بنیاد خبرنامه، یک هیأت مشترک از نهادهای صحت عامه، دادستانی، امنیت ملی، مهاجران و نمایندۀ شورای طبی، برای بررسی ادعاها در پیوند به فروش گرده، کارش را آغاز کرده است. در خبرنامه هم‌چنان آمده که والی هرات برای افرادی که مجبور به فروش گرده‌های‌شان شده‌اند، وعدۀ کمک نقدی و فراهم‌سازی فرصت‌های کاری داده است.
