سلاموطندارنینگ ۳۲ نفر یاش (۱۶ قیز و ۱۶ اوغیل) همده بیر نیچته جمعیتشناسلر بیلن اۉتکزگن صحبتینینگ نتیجهلری شونی کورستهدی کی، افغانستان شهرلریده اولادلر اورتهسیدهگی تفاوت قیشلاقلردهگیگه قرهگنده انچه چقورراق دیر. تکنالوژی، اجتماعی ترماقلر و زمانهوی تورموش طرزی یاشلرنینگ دنیاسینی آته-آنهلریدن اجرهتیب قویگن. جمعیتشناسلرنینگ ایتیشیچه، بو فکری مصافه سواد درجهسی، تکنالوژی گه کیریش امکانیتی و حیاتی تربیه فرقلریدن کېلیب چیقهدی. شهرلرده یاشلر تورلی مدنیتلر، انترنت و ینگی قدریتلر بیلن تنیشهدیلر، بیراق آته-آنهلر هنوزگچه عنعنهلر و اوتگن زمان ایشانچلریگه صادق قالماقدهلر.
اولرنینگ فکریچه، بوگونگی آته-آنهلر بالهلیک و یاشلیک دورلریده انترنت، تلفون و اجتماعی ترماقلر گه ایگه بولمهگنلر؛ بیراق اولرنینگ فرزندلری اېسه معلوماتلر، مدنیتلر و تورموش طرزلرینینگ خیلمه-خیللیگی فقط بیر مرته باسیش بیلن قول یېتهدیگن دنیاده اولغهیگنلر.
جمعیتشناس محبوبالله موحد، آته-آنهلر و فرزندلر اورتهسیدهگی اولادلر فرقینی شهر جایلرده قیشلاقلر گه قرهگنده کوپراق اوچرهیدیگن حادثه دیب بیلهدی. اونینگ فکریچه، بو تفاوتلر سواد درجهسی، تکنالوژیگه کیریش امکانیتی و عمومی خبردارلیک بیلن باغلیق.
او شوندهی دیېدی: «شهرلرده آدملر یوقاریراق سواد درجهسی، انترنتدن کېنگ فایدهلنیش و تورلی مدنیتلر بیلن تنیشیش طفیلی فکری و مدنی اۉزگریشلر گه کوپراق دوچ کېلهدیلر. عکسینچه، قیشلاقلرده سواد درجهسی و اخبارات منبعلر گه کیریش پستراق. آدملر کوپراق عنعنهلر و اېسکی اعتقادلر گه صادق قالهدیلر.»
جمعیتشناس شعیب احمدی، یشش محیطنینگ اولادلر اورتهسیدهگی تفاوتلرنی کوچهیتیریش دهگی رولیگه اعتبار قرهتهدی. اونینگ ایتیشیچه، شهرلرده یاشلر اجتماعی ترماقلر، زمانهوی تکنالوژیلر و ینگی تورموش طرزینینگ تأثیریگه کوپراق دوچ کېلهدیلر؛ حال بوکی قیشلاقلرده زمانهوی منبعلر گه کیریش چېکلنگنلیگی سببلی اولادلر اوخششراق بولیب، فرقلر کمراق سېزیلهدی. او شوندهی دیېدی: «بو تفاوتلر شهرلرده کوپراق دیر، چونکی شهرده یشاوچی یاشلر اجتماعی ترماقلر، تکنالوژیلر و حاضرگی دور ترقیاتی بیلن باغلیق نرسهلر بیلن تنیشهدیلر بو اېسه آته-آنهلر و فرزندلر اورتهسیده اولادلر تفاوتینینگ یوزه گه کیلیشیگه سبب بولهدی.»
جمعیتشناس عبدالله ریحان، اولادلر اورتهسیدهگی قرهشلر فرقی طبیعی بولیب، اولرنینگ زمانهوی شرایطلریدن کیلیب چیقیشینی اېتهدی. اونینگ فکریچه، آلدینگی اولادلر کوپراق عنعنهوی قدریتلر، عایله گه باغلیقلیک و عرف-عادت قانونلریگه صادق بولگن؛ بیراق بوگونگی اولاد دنیا بیلن کېنگراق علاقه گه ایگه بولیب، شخصی مستقللیک، تنلاو ایرکینلیگی و اۉزینی افاده اېتیشگه کوپراق اعتبار بیرهدی. او شوندهی دیېدی: «آلدینگی اولادلر عنعنهوی، مدنی و اجتماعی عادتلر گه صادق بولگن بولسه، ینگی اولاد زمانهلشووی، تکنالوژی رواجلنیش و شخصی ایرکینلیک یولیده حرکت قیلماقده. بو تفاوتلر آته-آنهلر و فرزندلر آرهسیده کییم-کیچک، اجتماعی مناسبتلر، تعلیم آلیش اسلوبی، فرزندلرنی تربیهلش و حتا دینی و معنوی قرهشلرده هم کورینهدی.»
جمعیتشناسلردن بیری ضیا نیکزاد، اولادلر تفاوتی فقط یاش فرقی بیلن چېکلنمهیدی بلکی سیاسی، مدنی و اجتماعی محیطلرده شکللنیب، چقورلشیشنی تأکیدلهیدی. او شوندهی دیېدی: «عنعنهویراق محیطده و معلوم سیاسی یا کی مدنی اعتقادلر بیلن اولغهیگن آته-آنهلر قرهشلری و قدریتلریگه ایگه بولیب، اولر ینگی اولاد بیلن یعنی آچراق محیطده اخبارات گه کیریش امکانیتی و خلقارا مدنیت تأثیری آستیده اوسگن اولاد بیلن ماس کېلمسلیگی ممکن. یاشلر اۉزگریشلرنی تیزراق قبول قیلهدیلر، حال بوکی آلدینگی اولاد اۉزگریشلر گه قرشیلیک کورستهدی.»
متخصصلرنینگ تحلیللری افغانستان یاشلری حقیدهگی حقیقی حکایهلرده آته-آنهلر و یاشلر اورتهسیدهگی اولادلر تفاوتینی انیق کورستهدی. سلاموطندارنینگ ۳۲ یاش بیلن صحبتی شونی کورستهدی کی، اولادلر تفاوتی حقیقت بولیب، او یاشلرنینگ کېلهجگی، آرزولری و حتا عایلهوی مناسبتلریگه تأثیر قیلماقده. اېستک و استعدادلرنی چېکلشدن تارتیب، تعلیم آلیش حقوقیدن محروم قیلیش، مجبوری نکاحلر و مستقل حیات کیچیریشنی تقیقلشگچه – بو یاشلر آته-آنهلری بیلن قرهشلر فرقی سببلی آغیر نرخ تولهگنلر.
چرکی، اۉزینی آته بیلن اولاد تفاوتینینگ قربانی دیب حسابلهیدی، شوندهی دیېدی: «آته-آنم بیلن قرهشلریمیزدهگی فرق طفیلی فوتبال اوینهشیمگه یول قوییشمهدی و دایما اوقیشینگ کېرهک دیېشردی. شو سببدن کوپ وقت یشیرینچه فوتبال اوینهدیم و فوتبال دهگی استعدادیم باستیریلدی.»
باشقه بیر قیز کوثر، آته بیلن اۉز فکرلری آرهسیدهگی قرهشلر فرقی طفیلی بورسیه گه باریشدن واز کیچگنینی اېتهدی. اونگه کوره: «مینینگ و آتمنیگ قرهشلری و اولادلر تفاوتی سببلی بورسیه گه باریشیمگه یول قوییلمهدی. آتم قیزنینگ چیت ایلگه باریشینی شرم و نقصان دیب بیلهدی و شو سببلی کوپلب مقصدلریمدن اوزاق قالدیم.»
یاشلردن باشقه بیری مجتبا، آته-آنهسی بیلن اولادلر تفاوتی حتا اونینگ عایلهوی تورموش طرزی گه هم تأثیر قیلگنینی معلوم قیلهدی. اونینگ کوپهیتیریشیچه، عنعنهوی قرهشلر گه کوره، اوغیللر تورموش گه چیقگچ، آته-آنهلری و اکه-اوکهلری بیلن بیرگه یششی کېرهک؛ اما ینگی اولاد بونینگ عکسینی اویلهیدی. اونینگ ایتیشیچه: «تورموش قورگنیمدن سۉنگ خاتینیم بیلن مستقل و علیحده حیات کیچیریشنی خواهلردیم؛ بیراق آنمنینگ قرهشی شوندهی اېدی، حیاتیمنینگ بیرینچی ییللریده اوغیل و خاتیننی ایر-خاتین صفتیده علیحده یشهی آلمهیدی بلکی خاتین طرف عایلهسی بیلن بیرگه یششی کېرهک.»
قیزلردن باشقه بیری عایشه، عایلهسی قیشلاقده یشهیدی، عایلهسینینگ قرهشلریگه کوره، قیزنینگ عنعنهوی تورموش قوریشی کېرهکلیگینی بیلهدی؛ بیراق او عایلهسینینگ قرهشیگه قرهمی عنعنهوی نکاحدن واز کیچگن. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «عایلم مینی کیمدیر بیلن تورموش قوریشیمنی خواهلردی و مسلمان قیز و افغان قیزی صفتیده قرشی چیقمسلیگیم کېرهک اېدی؛ لېکن مین بونی قبول قیلمهدیم و مینینگ قرهشلریم بیلن ماس کېلهدیگن آدم بیلن تورموش قوردیم، بو اېسه مینی عایلم بیلن کتته تفاوت گه آلیب کیلدی.»
آته-آنهلر و فرزندلر اورتهسیدهگی تفاوت نهفقط کسب تنلش و تعلیم آلیشده، بلکی کیینیش، اجتماعی مناسبتلر، تورموش قوریش و حتا دینی قرهشلرده هم نمایان بولهدی. روانشناسلرنینگ فکریچه، بو مصافه یاشلر آرهسیده استرس، خواطر انقراضی گه سبب بولیب، عایلهوی مهر-محبتنی هم تهدید آستیگه قویهدی.
روانشناس شرفالدین عظیمی، اولادلر اورتهسیده ملاقات و حسی توشونماوچیلیکنینگ یوقلیگی یاشلرنی مجازی مکان، ضررلی دوست گروهلری یا کی حتا نرکوتیک و جنایتلر گه یونهلتیریشی ممکنلیگینی تأکیدلهیدی. او شوندهی دیېدی: «آته-آنهلری بیلن قرهشلری و اعتقادلری فرقلی بولگن فرزندلر، حیاتلریده ۳۰ فایز استرس و خواطر بیلن یشهیدیلر. اولادلر تفاوت یرهتهدیگن کتته معمالردن بیری – یاشلر آرهسیده شخصی کیملیک انقراضی و ایچکی روحی چرچاق دیر و آته-آنهلر بیلن فرزندلر اورتهسیدهگی مصافه اویده مهر-محبت و صمیمیتنی یوق قیلهدی.»
امر معروف و نهی منکر وزیرلیگی مسئوللریگه کوره، اجتماعی معمالرنینگ کوپی بیخبرلیک و سوادسیزلیکدن کیلیب چیقهدی؛ شونینگ اوچون اوشبو وزیرلیکنینگ مسئوللری هر دایم عایلهلرده عرف-عادتلر، ناتوغری عنعنهلر و مدنیتلر طفیلی یوزه گه کیلهدیگن کیلیشماوچیلیکلرنی کمهیتیریش و خلقنی خبردار قیلیش اوستیده ایشلهیدیلر.
اوشبو وزیرلیک سۉزلاوچیسی سییفالاسلام خیبر شوندهی دیېدی: «امر معروف و نهی منکر وزیرلیگی اولوغ عالملر، قبیلهوی لیدرلر و تعلیملی شخصلر بیلن همکارلیک قیلیب، هر بیر ولایت و تومنلرده خلقنی خبردار قیلیش اوچون سمینارلر و دستورلر تشکیل ایتیشگه حرکت قیلماقده. برچه آدملر اجتماعی معمالرنی کمهیتیریشگه اۉز حصهلرینی قوشیشده مسئول دیرلر. بیز زورهوانلیک، عایلهوی جنجللر و کیلیشماوچیلیکلردن فقط آدملر اۉز قانونی حقوق و ایرکینلیکلرینی آنگلی روشده بیلیب، اولردن فایدهلنیشگه ایریشگنده قوتیلیشیمیز ممکن.»
تکنالوژی، مدنی و اجتماعی اۉزگریشلر کېنگهیشی بیلن اولادلر قرهشلریدهگی تفاوت آشگن. افغانستانده آته-آنهلر و فرزندلر اورتهسیدهگی اولادلر تفاوتی اینیقسه شهرلرده جدی معما صفتیده نمایان بولماقده. تکنالوژی، شهرلشوو و حیاتی تجربهلر فرقلری یاشلرنینگ دنیاسینی آته-آنهلریدن اجرهتیب قویگن و بو تفاوت نهفقط یاشلرنینگ کېلهجگیگه تهدید سالماقده، بلکی روحی ساغلیق و عایلهوی مهر-محبتنی هم خوف آستیگه قویگن.
