افغانستان ده قیزلر اوچون تعلیم-تحصیل چیکلاولری دوامی و اولر یوزیگه مکتبلر و بیلیم یورتلر ایشیگی آچیلیشی معلوم بولمه‌گنی، آنه‌لر نینگ قیزلری کیله‌جگی خصوصیده خواطرلنتیرگن. اوشبو گزارش‌ده ۱۵ آنه بیلن صحبت قیلینگن که اولر ارا ایکی آنه قیزلری نینگ کیله‌جگی نابیللی بولگنی سبب قیزلری نی تورموش گه چیقرگن؛ اوچ ته‌سی قیزلری گه تعلیم زمینه‌سی یره‌تیلیشی اوچون باشقه مملکت گه مهاجرت قیلیش گه قرار آلیب و باشقه بیر ته‌سی ایسه قیزلر برابریده تعلیمی چیکلاولر دوام تاپگنی صورت‌ده، قیزلری نینگ تورموش گه چیقریش گه مجبور قالیشی نی بیان قیلگن.
کابل یشاوچیسی و ییتی قیز آنه‌سی بولمیش نبیلا نینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه، اوچ قیزی کابل بیلیم یورت طلبه‌سی ایکن و قیزلر گه تحصیل نینگ تقیق‌لنگنی‌دن کیین اولردن بیرته‌سی نی تورموش گه چیقرگن. «قیزیم بار؛ شرایط برچه نی خواطرلنتیرگن. بیر ته‌سی طبیات فاکولته‌سیده آخر سمستری ایدی؛ بیر ته‌سی انجنیری فاکولته‌سی نینگ تورتینچی صنف و باشقه بیر ته‌سی کمپیوترساینس طلبه‌سی ایدی و شونینگدیک بیرته‌سی آلتینچی صنف اوقووچیسی ایدی. طبیات فاکولته‌سیده طلبه بولگن قیزیم نی نامزد قیلدیم.»
ایکی قیزی نی نامزد قیلگن بغلان یشاوچیسی سیما نینگ ایتیشیچه، قیزلری یوزیگه مکتبلر ایشیگی یاپیلگنی‌دن کیین اونینگ کیله‌جگی اوچون یالغیز یول توی قیلیش بولگن. «قیزیم بار؛ کوپ تشویش قیله‌من. نیچه مدت آلدین ایکی قیزیم نی بیرجای نامزد قیلدیم؛ قیزلریم نینگ مکتب باریشی نی ایسته‌یمن، قیزلریم تشویش قیله‌دی. اولر نینگ کیله‌جگی توزه‌لیشی نی ایسته‌یمن؛ قیزلریم اوی عیالی بولگن.»
افغانستان ده قیزلر نینگ تعلیم‌دن قالیشی نه فقط قیزلر بلکیم آنه‌لر نی هم اولر نینگ کیله‌جگی خصوصیده خواطرلنتیرگن.
کابل یشاوچیسی و بیر قیزی بولگن حسنا، قیزی نینگ تعلیمی کیلهجگیدن خواطر بیلدیریب ایتیشیچه: «۱۵ یاشر بیر قیزیم بار؛ اوتگن ییل ۷-صنف نی بیتیردی و تحصیلی نینگ دوام بیره آلمه‌گنی اوچون جوده‌یم خواطرده‌مین و شرایط بو رقم قالمه‌سین دیب قورقه‌من. یالغیز مین ایمس؛ برچه آنه‌لر خواطرده. بو رقم دوام قیلگنی صورت‌ده، شرایط یامان‌لنه‌دی.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
شونینگدیک بیر قیزی بولمیش کابل یشاوچیلریدن باشقه بیری شگوفه، قیزی نینگ تعلیمی کیلهجگیدن خواطر بیلدیریب ایتیشیچه: «بیر قیزیم بار؛ بیر آنه صفتیده فرزندم نینگ کیلهجگیدن خواطرده‌مین. درس اوقه آلمه‌گنی پیتده مملکت پیشرفت قیله آلمه‌یدی. قیزیم ۹ یاشر و امید قیله‌من که تیزلیککه مکتبلر آچیلسه.»
باشقه بیرتاماندن، قیزلر برابریده‌گی تعلیمی چیکلاولر سبب قیزلری گه تعلیمی زمینه یره‌تیش اوچون عایله‌لردن قطاری مهاجرت قیلیش گه توشینگنلر.
کابل یشاوچیسی زهرا نینگ ایتیشیچه: «۱۲ یاشر بیر قیزیم بار و آلتینچی صنف اوقووچی دیر؛ کیله‌سی ییل بلکیم قیزیم مکتب نی بیتیریب و باشقه مکتب کیته آلمسه. بوندن آلدین مینی بیر ایشیم بار ایدی؛ لیکن حاضر ایش‌سیزمین و تحصیل و حاضرگی اقتصاد نقطه‌ی نظریدن خواطرده‌مین. بولمسه ایران یا-ده باشقه مملکت گه تحصیل اوچون قیزیم نینگ آلیب کیتیشیم ممکن.»
شونینگدیک قندوز یشاوچیسی اسما نینگ ایتیشیچه: «۱۱-صنف‌ده بولگن بیر قیزیم بار که مکتب نی بیتیره آلمه‌دی و خواطرلنگنمین. بیر عیال کسل بولگنی‌ده عیال شفاکار یانیگه باره‌دی. اولر عیاللری نینگ ایرکک شفاکار گه آلیب کیته‌دیلری می؟ البته که یوق. اولکم یوره‌گیم نی آلدی، فرزندلریم نینگ تحصیلی اوچون تشقی مملکت گه کیتیش گه مجبورمین.»
عین حالده، قیزلری برابریده تعلیمی قیین‌چیلیکلر بولگنی بیلن بیراق حضوری تعلیم‌لردن قالیش بوشلیگی نی تولدیریش اوچون قیزلری نینگ آنلاین تعلیم‌لر گه تشویق قیلگن آنه‌لر هم بار.
کابل یشاوچیلریدن نبیلا و تهمینه نینگ ایتیشلریچه، قیزلری نینگ آنلاین تعلیم‌لر و صنعت اورگه‌نیش گه تشویق قیلگنلر.
نبیلا نینگ ایتیشیچه: «بیر قیزیم مکتب‌دن قالگن و کوپ اونی اوچون خواطرلنگنمین. ۸-صنف اوقووچیسی ایدی. کرونا اوچون بیر ۹-صنف هم قالدی؛ کوپ کسل‌لیکلر نی اوتکزدی. حاضر ایسه آنلاین اوقیدی و اونینگ اوچون اونچه‌لیک هم یاقیملی ایمس.»
شونینگدیک تهمینه نینگ ایتیشیچه: «قیزیم جوده‌یم مأیوس ایدی؛ لیکن مین اونینگ بو رقم بولیشی گه رخصت بیرمه‌دیم. کیین قیزیم نی کورس‌لر و مسلک اورگه‌نیش بیلن مصروف قیلدیم و حاضر ایسه کوپ یخشی بیر شکلده رسام‌لیک نی اروگنگن. قیزلریمیز نینگ مأیوس‌لیکدن اوزاق قیلیشیمیز کیره‌ک و اولر نی توی قیلیش گه مجبور قیلمسلیگیمیز کیره‌ک.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
عیال حقوقی فعاللری نینگ ایتیشلریچه، قیزلر برابریده‌گی تعلیمی چیکلاولر نینگ آلینیشی، قیزلری نینگ کیلهجگیدن آنه‌لر خواطرینی کمه‌یتیره آله‌دی. عیال حقوقی فعالی لینا نینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه: «عایله‌لر نینگ اونچه‌لیک معلوماتی یوق و فرزندلرینی تورموش گه چیقره‌دیلر که بو رقم مسئولیت‌لری بیتسین دیب. اوزلری مالی استقلالیت گه ایگه بولمه‌ی و قیزلری امیدلری بولگن آنه‌لر خواطرلنگن. مکتبلر و بیلیم یورتلر ایشیگی آچیلیشی حل یول دیر.»
تعلیمی مسئله‌لر بیلرمانلریدن قطاری جمعیت پیشرفتی اوچون تعلیم نی اونملی دیب و اسلام امیرلیگی سرپرست حکومتی‌دن قیزلر برابریده‌گی تعلیمی چیکلاولر آلینیشی نی ایسته‌یدیلر.
تعلیمی مسئله‌لر بیلرمانی جمال‌الدین سلیمانی نینگ ایتیشیچه: «حاضرگی شرایط‌ده علم نینگ جایی بیللی دیر؛ بوگونکی یوتوق‌لر علم طفیلی دیر. اسلام امیرلیگی هم بیله‌دی و تعلیم موضوع‌سی نی اوچره‌شوو یولی آرقه‌لی حل قیلیشلری کیره‌ک و قیزلر گه تعلیم اوچون رخصت بیرمه‌گنیمیزده بو بیر ظلم دیر. قیزلردن کوپ قطاری توی قیلگن و آنه‌لر هم بو وضعیت نینگ دایمی بولمه‌گنی نی بیلیشی کیره‌ک و قیزلری گه امید بیریشلری و تشویق قیلیشلری کیره‌ک.»
۱۴۰۰-ییل نینگ یاز موسوی‌ده جمهوریت نینگ قولشی، آلتینچی صنف‌دن یوقاری قیزلر اوقووچیلر و ۱۴۰۱-ییل قیش موسومی‌ده قیز طلبه‌لر تحصیل‌دن قالگنی‌دن کیین، افغانستان ده‌گی آنه‌لر قیزلری نینگ نابیللی کیلهجگیدن خواطرلنگنلر.
اوشبو گزارش‌ده اسلام امیرلیگی سرپرست حکومتی نینگ فکری نی آلیش ایسته‌دیک؛ بیراق حکومتی سوزلاوچیلر همکارلیککه حاضر بولمه‌دیلر.