محنتچیلیک، افغانستانده مهم درآمد منبعلردن بیری حسابلنهدی، اکثریت یشاوچیلری مسلکی بولسین یا که غیر مسلکی بو بیلن مصروف. شو بیلن بیرگه، افغانستانده کوپینچه دهقانلر مسلکی تعلیملردن فایدهلنه آلمهیدی و بو حاصللریدن فایده قیلیش اورنیده، اولرنینگ ضرر کوریشیگه آلیب کېلهدی؛ بیراق تعلیمدن فایدهلنهیاتگن دهقانلر، درآمدلری سیزیلرلی درجهده آشکنیدن خبر بیرهدیلر.
سلاموطندارنینگ ۳۲ یاش دهقان (۱۶ نفری تعلیم کورگن و ۱۶ نفری تعلیم کورمهگن) اوتکزگن صحبتیده اساسیده، دهقانچیلیک بوییچه تعلیم کوریش، حاصللری سیزیلرلی درجهده آشیشی و نتیجهده دهقانچیلیک درآمدلری کوپهیشیگه مستقیم تأثیر قویگن.
اوشبو سوراوده، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی آزیق-آوقت و دهقانچیلیک نهادلری (FAO)، یاردم بیرووچی و ترقیات اوچون همکارلیک قیلیش تشکیلات (ACTED)، آغاخان ترقیاتی ترماغی (AKDN)، CRS تشکیلاتی و ولایتلرده ایکینچیلیک ریاستلری تامانیدن تعلیم کورگن دهقانلرنینگ ایتیشیچه، دهقانچیلیک ینگی اصوللریدن فایدهلنیش بیلن ایکینچیلیک حاصللری ۴۰ فایز گه قدر آشگن. اولرنینگ تأکیدلشیچه، بو تعلیملر آرقهلی، آفت، بازار قیدیریش، ترتیب و معیاری، قطرهای سوغاریش، میوهلرنی ییغیش و ضایعهلر آلدینی آلیش کبی ایکینچیلیک ینگی اسلوبلرنی اورگنگنلر.
۳۳ یاشر تخارلیک نظر علی، ۱۵ ییلدن بیری غلهجات ایکهدی، ایتیشیچه، آغاخان ترقیاتی ترماغی تامانیدن بیریلگن تعلیملر، محصولاتی قریب ۳۰ دن ۴۰ فایز گه آشیشی گه سبب بولگن. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «بوغدای، ارپه، نخود، مکه جواری و باشقه نرسهلرنی ایکه من. تخارده کوپراق ایکینچیلیک بولیمیده آغاخان ادارهسی فعال دیر. ایکینچیلیک بوییچه تعلیم کورگچ، ینگی اسلوبلردن ایش آلدیک و محصولاتیمیز قریب ۳۰ دن ۴۰ فایز گه آشیب و کوپراق فایده قیلدیک.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
۳۰ یاشر جوزجانلیک محمد روشن گه کوره، کیتمه-کیت قوریقچیلیکلر و نباتی آفتلر بیلن، اوشبو ولایت ایکینچیلیک ریاستی تامانیدن بیریلگن تعلیملردن قوللنیب، یخشی حاصل آلیشیگه سبب بولگن. اونگه کوره: «جوزجان ایکینچیلیک ریاستی بیز گه بوغدای ایکیش اسلوبینی اورگتدی و بیرگن بوغداینی ایکیش گه مصلحت بیردی؛ ریاستنینگ قاعدهلرینی رعایت قیلگچ یخشی حاصل آلدیک، مصرف کمهیدی. شونینگدیک، قوریقچیلیک دیر و یشاوچیلرنینگ ییرلرینی آفت آلدی. شو بیلن هم یخشی بوغدای و سامان آلدیک؛ چونکه ریاست نظارتی آستیده اېدی؛ حقیقتن هم یخشی نتیجه آلدیک.»
۲۹ یاشر لغمانلیک عبدالرازقنینگ ایتیشیچه، FAO، UZAID و ایکینچیلیک وزیرلیگینینگ تعلیمی کارگاهلریده اشتراک قیلیب عضوی کودنی قندهی استعمال قیلیش، طبیعی آفتلرنی کنترول قیلیش، محصولنی انبار قیلیش و یخشی بازار قیدیریش ساحهلریده تعلیم کورگن. اونگه کوره: «اوچ مرته تعلیمی کارگاهلر گه اشتراک قیلگنمیز؛ بیر مرته FAO تشکیلاتی، ایکینچی مرته هم USAId تامانیدن و سۉنگی مرته هم ایکینچیلیک وزیرلیگی تامانیدن. بو سمینارلرده کوپ مهم نرسهلرنی اورگندیک جملهدن عضوی کودلرنی قندهی استعمال قیلیش، طبیعی آفتلرنی قندهی کنترول قیلیش و محصولاتنی اساسی شکلده انبار قیلیب و بازار گه چیقریش اسلوبلرینی.»
باشقه تاماندن، یخشی تعلیم کورمهگن یاشلر، تورلی معمالر جملهدن نباتی کسللیکلر، تأثیرچن سوغاریش تیزیمی یوقلیگی، مناسب بازار تاپه آلمسلیک و ایکینچیلیک ینگی اصوللریدن خبرسیزلیک کبی قیینچیلیک بیلن روپهره بولگنلر – بولرنینگ برچهسی تولیدلری کمهیشی و ایشلریده تورلی قیینچیلیکلر گه سبب بولگن.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
۳۴ یاشر قندوز یشاوچیسی زرغون، حاضرگه قدر هېچ قندهی تعلیم کورمهگن ایتیشیچه، تورلی معمالر جملهدن ایکینیچلیک ییرلریده سوو یېتیشمسلیگی، تورلی خیل آفتلر و اوشبو آفتلر گه قرشی کورهش اوچون نتیجه بیرهدیگن دارولر یوقلیگی بیلن دوچ دیر و کوپ زحمت چیکسهده؛ بیراق آز سود قیلهدی. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «ایکینچیلیک ییرلرنی سوغاریش و آفت آلیش کبی تورلی قیینچیلیکلر بیلن دوچ میز. محصولنی ساتیش و اونگه بازار قیدیریش ساحهسیده مشکل بیلن دوچ میز؛ آفتنی آلدینی آلهدیگن یخشی دارو یوق. حاصلیمیزنی ارزان نرخده ساتهمیز؛ کوپ زحمت چیکهمیز لېکن آز مفاد قیلهمیز.»
۲۴ یاشر کاپیسالیک محمد ذاکر، تخصصی تعلیم کورمهگن و بو مهارتنی آتهسیدن اورگنگن، نباتی آفتلر کبی تورلی قیینچیلیکلردن شکایت قیلماقده. اونینگ تأکیدلشیچه، زراعت و باغدارلیک ساحهسیده کسللر و آفتلر حقیده خبری یوقلیگی، اونینگ ایشینی قیینچیلیک بیلن دوچ قیلگن. اونگه کوره: «حاضرگی کونده تورلی قیینچیلیک بیلن دوچ میز، آفت بار بو آفتلرنی یوق قیلیش و یخشی حاصل آلیشیمیز اوچون نهادلر، تشکیلاتلر و دولت همکارلیک قیلیشی کېرهک.»
۳۵ یاشر لغمانلیک دهقان عبدالخالقنینگ ایتیشیچه، حاضرگچه تخصصی اورگهنیش امکانی بولمهگن و بو ایکینچیلیک بوییچه قیینچیلیکلری دوام تاپیشیگه سبب بولگن. «تیار قیلهدیگن اوروغلریمیز کوپراق بوزیلهدی و یخشی حاصل بیرمهیدی. جوده آز سوغاریلهدی، محصولیمیز گه بازار گه یېتمهیدی، حاضرگچه تخصصی تعلیم کورگنیمیز یوق و بو ایکینچیلیک قیینچیلیکلریمیز دوام تاپیشیگه سبب بولگن. قندهی سوغاریش و آفتلردن قندهی اسرهش حقیده اورگهنیشنی اېستهی من.»
برچهسی بیلن، اقتصادی ایش بیلرمانلردن بیرقطاری، ایکینچیلیکنی افغانستان اقتصادی ترقیاتی اساسی یولی دیب و بو بولیمده سرمایه یاتقیزیلیشی و کوپراق دقت قیلینیشیگه تأکیدلهیدیلر.
اقتصادی ایش بیلرمان احمدولی سازشنینگ ایتیشیچه: «افغانستان خلقینینگ اقتصادی درآمد منبعی و خلقنینگ آزیق-آوقت خوفسیزلیگی کوپراق زراعت گه باغلیق و ایکینچیلیک محصولات، صادراتنینگ کوپینی تشکیل بیرهدی. ایکینچیلیکنی باشقریش کمبغللیک کمهیشیگه مستقیم تأثیری بولیب و بو بولیمده دقت قیلینیب و سرمایه یاتقیزیلیشی درکار.»
شو بیلن بیرگه، ایکینچیلیک ایش بیلرمانلریدن بعضیلری، زراعت بولیمی رواجلنیشی و ترقیاتی اوچون تخصصی تعلیملرنی ضروری بیلهدیلر. بو توغریده تعلیم کورگن ییگیتلر، تجربهلی دهقانلرنینگ تجربهسی اساسیده ضررلر اونگینی آلیشلری ممکن.
ایکینچیلیک ایشلری بوییچه بیلرمان فردین نبرد گه کوره: «زراعت متخصصلری تامانیدن مصلحت بیریش سمینارلر و تعلیمی برنامهلرده اشتراک اېتیش، محنتکار یاشلر گه یاردم بیرهدی یعنی بو گَل برنامهلر یاشلرنینگ بیلیمی آشیشی و زراعت بولیمیده تأثیرچن بولیشی ممکن. تعلیمدن فایدهلنه آلمهیدیگنلر، خلاق و تجربهلی محنتکارلرنینگ تجربهسیدن فایدهلنیشلری ممکن.»
شو بیلن بیرگه، سرپرست حکومت ایکینچیلیک، سوغاریش و چاروهچیلیک وزیرلیگی مسئوللری، تعلیم کورگن دهقانلرنینگ سانی حقیده معلومات کېریتمسهده؛ بیراق حاضرگه قدر مینگلب ییگیت تعلیمی برنامهلردن فایدهلنگن و مسلکی بولمهگن محنتکارلر اوچون ایریم ریجهلر نظرگه توتیلگنینی اېتهدیلر.
اوشبو وزیرلیک سۉزلاوچیسی غلاممحمد کاظم، سلاموطندر گه ایتیشیچه: «وزارت مملکت مقیاسیده ایکینچیلیک یخشیلنیشی اوچون تورلی تعلیمی برنامهلر جملهدن ولایتلر مقیاسیده ورکشاب و سمینارلر، تخنیکی تعلیم فارملرینی اوتکزگن. بو برنامهلر مسلکسیز محنت قیلهیاتگن دهقانلرنینگ ظرفیتینی آشیریش، ینگی اصوللردن قوللنیش، زراعتی منبعلردن تأثیرچن فایدهلنیش اوچون نظرگه آلینگن و بو برنامهلرنینگ اساسی مقصدی، دهقانلرنینگ مسلکی بولیشی دیر.»
کسللر و نباتی آفتلر گه قرشی کورهش فقط مسلکی تعلیملر گه محدود بولمهیدی؛ بونی یانیده آبوهوا قیینچیلیکلری هم افغانستان ایکینچیلیگی اوستیگه تأثیری بولگن معمالردن دیر. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتینینگ انسان سیورلیک یاردملرینی هماهنگ قیلیش اداره (اوچا)، افغانستان مقیاسیده یاغینچیلیک و قار ییریشی طفیلی سوو، اوتگن ییللر گه نسبتن یریم بولیب و بو مسئله سوو تنقیصلیگینی کوچهیتیرگن. اوچا، بعضی حدودلرده اوسیملیکلر کمهیشیگه اشاره قیلیب، بو احوالنی قوریقچیلیک بحرانی باشلنیش بیلگیسی دیب، اکثریت منطقهلرده توپراق نملیگی پس لیگینی بیلدیرگن؛ اوشبو مسئله باعث دهقانلر ایکینچیلیک زمانهوی اصوللردن قوللنیشی کېرهک.
