سلاموطندارنینگ افغانستان ۲۰ ولایتیده قیز و اوغیل شامل ۴۰۰ یاش بیلن اوتکزگن سوراوی اساسیده، بو یاشلرنینگ ۷۹.۵ فایزی، مهاجرت قیلیش گه نیتلری بار. اوشبو یاشلرنینگ ایتیشلریچه، غایه و مقصدلری گه ایریشیش اوچون، نظرلرینی چېگرهنینگ نری تامانیگه تیکیشگن.
۳۱۴ نفر یاش آرهسیدن که سوراو اوتکزگنلرنینگ ۷۹.۵ فایزینی تشکیل بیرهدی مهاجرت قیلیش نیتیده اېکنلرینی بیلدیرگن. اولرنینگ ۳۵ فایزی تعلیمنی دوام اېتّیریش و کسب ترقیاتی، ۳۳.۴ فایزی اقتصادی معمالر و ایش امکانیتی یوقلیگی و باشقه ۳۱.۵ فایزی اېسه اجتماعی برقرارلیکّه ایریشیش و یخشیراق کېلهجک اوچون مهاجرت قیلیش گه نیتلری بارلیگینی اېتگنلر.
پروانلیک ۲۸ یاشر عبدالله، اوقیشنی دوام اېتّیریش و یخشی کېلهجک توزیش اوچون، افغانستاننی ترک اېتیش گه قرار قیلگنینی معلوم قیلهدی. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «اوقیش هردایم مینی اوچون مهم بولگن؛ بیراق بو مملکتده نه امکانیت بار نه حمایت؛ بوتون سعی-حرکتلریم گه اعتبار بیریلمهگنینی کورگنیمده، مهاجرت قیلیش گه مجبور بولیشنی اویلهی من؛ مهاجرت مینی اوچون قاچیش یول اېمس، غایه گه ایریشیش دیر.»
کابل یشاوچیسی ۲۴ یاشر هدیهنینگ ایتیشیچه، مهاجرت فقط آرزولرینی ایزلش یول دیر. «کونسهیین حیات آغیرلشماقده. نه ایش بار و نه روحی تینچلیک؛ بوتون اقتصادی قیینچیلیک بیلن کېلهجکنی توزیش اوچون هېچ امید یوق؛ مهاجرت یعنی نفس آلیش اوچون امکانیت.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
کابل یشاوچیلریدن باشقه بیری ۲۸ یاشر صنم، بیکارلیک، اجتماعی برقرارسیزلیک و روحی قیینچیلیک باعث، مهاجرت قیلیش گه اویلشنی اېتهدی. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «کوز آچگنیمدن بیری ثباتسیزلیک بیلن دوچ من؛ تینچلیک و کېلهجک معلوم اېمس؛ فقط امیدیمیز چېکّن زحمتلریمیز گه اعتبار بیریلیب و اۉزیمیزنی-اۉزیمیز تأمینلهی آلهدیگن جایگه تیریکچیلیک قیلیش دیر.»
افغانستاننی ترک اېتیش نیتی بولمهگن ۸۶ یاش آرهسیدن ۵۲ نفری- ۶۰.۵ فایزنی تشکیل بیرهدی، اقتصادی قیینچیلیک و مقصد قیلگن مملکتلرنینگ تیل و قاعدهلریگه بلد بولمسلیک، ۲۳.۳ فایزی مسئولیت حس قیلیش، مملکت گه علاقه و تعهدلری بارلیگی و ۱۶.۲ فایزی حیاتلری اوچون موجود اجتماعی و اقتصادی شرایطنی مهاجرت قیلمسلیک عاملی اتهگنلر.
کابللیک ۲۸ یاشر سیداحمد، پول و امکانیتی یوقلیگی طفیلی، مهاجرت قیلیش گه قرار قیلمهگن ایتیشیچه: «باریش امکانیتیمیز یوق و مصرفی یوقاری دیر؛ مملکتلرنینگ تیل و قاعدهلرینی بیلمهیمیز؛ هردایم وطن برابریده مسئولیتیم بارلیگینی حس قیلگن من؛ بوتون آدملر کېتسه اۉزگریش کېلتیریش اوچون بو ییرده کیم قالهدی.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
اجتماعی ایش بیلرمانلردن بیرقطارینینگ ایتیشلریچه، مهاجرت گه قیزیققن یاشلرنینگ کوپهیشی، بیر مملکتده اقتصادی، اجتماعی و امنیتی توزیلمهلرده چقور بحران بارلیگیدن دلالت بیرهدی.
اجتماعی مسئلهلر بیلرمانی احمدراشد صدیقی گه کوره، کوپینچه یاشلر مهاجرت قیلسه جامعه فعال ایش کوچی کمچیلیگی بیلن روپهره بولیشی ممکن. «یاشلر، نسبی کېلهجکنی چیت ایل مملکتلرده تأمینلش اوچون، اوقیش یا فیزیکی مصئونیت کبی تورلی بهانهلر بیلن مهاجرت قیلهدیلر؛ جامعهشناسلرنینگ فکر-ملاحظهسی اساسیده، بو مخرب و فاجعهلی بیر جریان بولیب و جامعهنی تلاطم گه کشللشی ممکن.»
صدیقینینگ کوپهیتیریشیچه، صفتلی اوقوو، جانی و وظیفه امنیتی تأمین اېتیلیشی و یاشلرنینگ کمسیتیلمسلیک امکانیتلرینی یرهتیش بیلن، یاشلرنینگ مهاجرت سانینی کمهیتیریش ممکن. «اوقیش، فزیکی و شغلی مصوونیت امکانیتی یرهتیلسه؛ اولر کمسیتیلمسه و اولر ترغیب بولسه، مهاجرتلری گه توسیق بولیش ممکن.»
برچهسی بیلن، سرپرست حکومت قاچقینلر وزیرلیگی سۉزلاوچیسی عبدالمطلب حقانی، یاشلرنینگ مهاجر بولمسلیگی و افغانستان گه قیتگنلرنینگ قیینچیلیکلرینی حل قیلیش اوچون برنامهلری بارلیگینی معلوم قیلهدی. «قانونی بارهدیگنلر ایچکی ایشلر وزیرلیگیده ثبت بولهدی و قیتگن یاشلر گه امتیاز بیرهمیز؛ کېلهجکده مهارتلری گه قرهب ایش امکانیتلرینی یرهتیش اوچون مهارتلرینی یازهمیز.»
خلقارا مهاجرت تشکیلاتینینگ گزارشی اساسیده، میلادی ۲۰۲۴-ییلده ایکّی میلیون ۴۶۹ مینگ کیشی افغانستاننی ترک اېتگن.
