بر بنیاد یافته‌های نظرسنجی تازه‌ای که توسط رادیو سلام‌وطندار میان ۵۰۰ جوان از ۲۲ ولایت افغانستان انجام شده است، بیشتر جوانان در کشور در وضعیت روحی متوسط میان شادی و غم قرار دارند.
در این نظرسنجی، میزان شادی جوانان با استفاده از یک مقیاس ۱۰نمره‌ای سنجیده شده است. شرکت‌کنندگان نظرسنجی، احساس شادی خود را با انتخاب نمره‌ای از ۱ تا ۱۰ مشخص کرده اند؛ به گونه‌ای که نمره‌ی ۱ پایین‌ترین سطح شادی و نمره‌ی ۱۰ بالاترین میزان شادی را نشان می‌دهد. بر بنیاد نتایج، تنها ۲۰.۲ درصد از پاسخ‌دهندگان نمره‌ی ۸ تا ۱۰ را به احساس شادی خود داده اند؛ در حالی که ۴۹ درصد نمره‌ی ۴ تا ۷ و ۳۰.۸ درصد نمره‌ی ۱ تا ۳ را انتخاب کرده اند که بیان‌گر سطح پایین شادی است.
یافته‌های این نظرسنجی، نشان می‌دهد که دلیل‌های شادی برای جوانان شامل خانواده (۳۷.۲ درصد)، شغل یا تحصیل (۲۹.۲ درصد)، دوستان (۱۴.۴ درصد)، فعالیت‌های تفریحی (۱۳.۴ درصد) و جشن‌ها و مراسم محلی (۵.۸ درصد) بوده است. از سوی دیگر، بی‌کاری با ۴۵ درصد، مشکلات خانوادگی با ۲۳.۶ درصد، نبود امکانات تفریحی با ۱۹.۹ درصد، ناامنی با ۶.۸ درصد و بازگشت اجباری به کشور با ۴.۸ درصد، از مهم‌ترین عامل‌های احساس غم و اندوه میان جوانان عنوان شده اند.
سلام‌وطندار را در اکس دنبال کنید
فرشته‌ی ۲۵ساله از بامیان که در این نظرسنجی خود را غم‌گین وصف کرده است، دلیل‌های این وضعیتش را چنین توضیح می‌دهد: «از ادامه‌ی تحصیل باز مانده‌ام و با مشکلات خانوادگی بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنم. پدرم را از دست داده‌ام و همین مسئله غم عمیقی در وجودم به جا گذاشته است. تا صنف هفتم مکتب درس خوانده‌ام؛ اما دیگر نتوانستم ادامه دهم. اگر می‌توانستم به تحصیلم ادامه بدهم، امروز دست‌کم سند صنف دوازدهم را می‌داشتم. در خانواده‌ام هیچ گاه خوشی، مهر و محبت وجود نداشته است. اعضای خانواده با هم ناسازگار اند و با کوچک‌ترین حرف و سخنی، میان ما جنجال به پا می‌شود. نمی‌دانم آیا آینده‌ای برای من وجود دارد یا نه. وقتی در محیط خانواده نه حمایتی باشد و نه تشویقی، انسان کم‌کم تمام انگیزه و آرزوهایش را از دست می‌دهد. این مشکلات و فشارها باعث شده اند که چندین بار به فکر پایان‌دادن به زندگی‌ام بیفتم.»
مریم، باشنده‌ی کابل که وضعیت خود را بسیار شاد وصف می‌کند، چنین می‌گوید: «از این که با درجه‌ی عالی از دانش‌گاه کابل فارغ‌التحصیل شده‌ام، بسیار خرسندم. تا مقطع ماستری تحصیل کرده‌ام و اکنون شاغل هستم. این وضعیت به من احساس رضایتی می‌دهد که نشان می‌دهد رؤیایی را که در کودکی در سر داشتم، امروز به حقیقت پیوسته است. واقعاً احساس خوش‌بختی می‌کنم. یکی دیگر از نکات خوب زندگی‌ام این است که شوهر خوب و فهمیده‌ای دارم. همیشه حمایتم می‌کند. از زندگی‌ام بسیار راضی هستم. زندگی‌ام ساده باشد یا پرزرق‌وبرق، باز هم به خاطر خانواده و تحصیلاتم خوش‌حال و شکرگزار هستم.»
شبانه، پشتیبانی از سوی خانواده و داشتن تحصیلاتش را دلیلی بر احساس خوش‌بختی و نبود فرصت شغلی و بی‌کاری را باعث رنجش و نگرانی خود می‌داند و می‌گوید که در وضعیت دوگانه‌ی شادی و غمگینی قرار دارد. «شکرگزارم که تحصیلاتم را به پایان رسانده‌ام و اکنون مدرک دارم. خانواده‌ام خوب است و در کنار آن‌ها و دوستانم هستم. چیزی که گاهی باعث نگرانی‌ام می‌شود، نداشتن شغل است. بسیار تلاش کرده‌ام، با سختی درس خوانده‌ام؛ اما اکنون بی‌کارم. از سوی دیگر، نمی‌توانم بیرون بروم یا به پارک و گردش بروم که این هم گاهی باعث دل‌تنگی‌ام می‌شود.»
به باور روان‌شناسان، نبود فرصت‌های برابر، ناداری، مشکلات اقتصادی، بی‌کاری و محدودیت‌های اجتماعی، از عامل‌های اصلی کاهش سطح شادی در میان جوانان افغانستان است.
سهیلا دارنی، روان‌شناس، می‌گوید: «اما متأسفانه در شرایط فعلی، جوانان افغانستان با چالش‌ها و مشکلات فراوانی روبه‌رو هستند که بخش زیادی از زندگی آن‌ها با نارضایتی و سختی هم‌راه است. از سوی دیگر، تفاوت و فاصله‌ی زیاد میان آرزوها و واقعیت‌های زندگی فرد، فشار روانی زیادی ایجاد می‌کند که ممکن است آشکارا بیان نشود؛ اما اثرات آن عمیق و مخرب است. بسیاری از جوانان انرژی و استعداد فراوانی دارند؛ اما زمینه و فرصت لازم برای به‌کارگیری این توان‌مندی‌ها فراهم نیست. این تناقض باعث می‌شود شادی و امید طبیعی جوانان به ناامیدی تبدیل شود. در نهایت، برای رشد و پیش‌رفت جامعه، باید شرایطی فراهم شود که همه‌ی افراد به ویژه جوانان، بتوانند در فضای عادلانه و حمایت‌گرانه، استعدادها و توانایی‌های خود را به کار گیرند و زندگی‌ای با امید و رضایت داشته باشند.»
سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید
همین گونه، راشد صدیقی، جامعه‌شناس، هشدار می‌دهد که بی‌توجهی به نیازهای جوانان می‌تواند آینده‌ی کشور را تهدید کند و باید برای فراهم‌سازی زمینه‌های شغلی، تفریحی و اجتماعی برای این قشر، تلاش جدی صورت گیرد. «مسائل ناشی از بی‌کاری، کم‌بود فرصت‌های تفریحی سالم و نبود برنامه‌های اجتماعی مؤثر است که باید برای رفع آن‌ها تلاش شود. این مسائل ناشی از بی‌کاری، کم‌بود فرصت‌های تفریحی سالم و نبود برنامه‌های اجتماعی مؤثر است که باید برای رفع آن‌ها تلاش شود. افغانستان در مرحله‌ی حساسی قرار دارد و مسئولان باید فرصت‌ها و زمینه‌های مناسبی برای جوانان فراهم کنند؛ زیرا ناامیدی و دغدغه‌ی جوانان، آینده‌ی کشور را تهدید می‌کند و می‌تواند جامعه را به سوی چالش‌های بزرگ‌تری سوق دهد.»
خواستیم دیدگاه ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی حکومت سرپرست و وزارت اطلاعات‌وفرهنگ را در باره‌ی یافته‌های این نظرسنجی و برنامه‌های آن‌ها برای جوانان داشته باشیم؛ اما موفق نشدیم.
این در حالی است که بر بنیاد گزارش جهانی شادی سال ۲۰۲۵ که در ۲۰ مارچ پخش شد، افغانستان در رده‌ی غم‌گین‌ترین کشورهای جهان معرفی شده است؛ در حالی که فنلند برای هشتمین سال پیاپی به عنوان شادترین کشور جهان انتخاب شد و در این فهرست در رتبه‌ی ۱۴۷ قرار گرفت.
