زنان در ۱۳ ولایت به خدمات صحی دست‌رسی محدود دارند

بررسی‌های سلام‌وطندار در ۱۷ ولایت، نشان می‌دهد که زنان در ۱۳ ولایت، با محدودیت دست‌رسی به خدمات صحی روبه‌رو استند. این ولایت‌ها شامل کابل، لوگر، پنجشیر، کاپیسا، سمنگان، بغلان، بدخشان، پروان، سرپل، بامیان، دایکندی، کندز و نیمروز است.

مسئولان صحی هشت ولایت؛ کابل، لوگر، پنجشیر، کاپیسا ، سمنگان، بغلان، بدخشان و پروان، می‌گویند که کم‌بود پزشکان زن و تجهیزات صحی، مهم‌ترین دلیل‌های محدودبودن دست‌رسی زنان به خدما صحی در این ولایت‌ها است. ملالی ‌رحیم فیضی، رییس شفاخانه‌ی ملالی، می‌گوید که این شفاخانه هم‌زمان با کم‌بود پزشکان زن و تجهیزات پزشکی‌اش مواجه است. او می‌گوید: «وقتی که تعداد مریض زیاد میشه، ما در دهلیزهای خود هم چپرکت می‌مانیم. ما متخصصین هم ضرورت داریم و یک تعداد کادرهایی را که در بخش داخله و جراحی هم‌راه ما کمک کنند، در او بخش هم ضرورت داریم. هنوز هم کم‌بودات داریم.»

شفیق همدرد، رییس شفاخانه‌ی ولایتی بدخشان نیز، می‌گوید که این شفاخانه با کم‌بود متخصصان زن و کودکان مواجه است. همدرد می‌گوید: «ما ضرورت داریم که متخصص جراحی زن داشته باشیم. متخصص اطفال داشته باشیم؛ اما متأسفانه ما در این بخش‌ها داکتران زن نداریم. در این بخش‌ها که ذکر شده، متأسفانه کسی معرفی نشده. در این بخش‌ها ،کادر‌های بخش زنانه نداریم.»

همین گونه، شاه‌ولی احمدزی، آمر شفاخانه‌ی ولایتی بغلان، می‌گوید که به دلیل کم‌بود متخصصان زن، هر پزشک، روزانه ۲۰ تا ۳۵ بیمار را معاینه می‌کند. او می‌گوید: «به کم‌بود پرسنل مواجه استیم؛ مثلاً یک پرسنل باید ۵ مریض را در داخل ببیند، مگر ما به یک داکتر تقریباً ۲۰ تا ۳۵ مریض گذاشتیم که ببیند.»

سلام‌وطندار را در تویتر دنبال کنید

در همین ‌حال، گل‌سلام برکی، رییس شفاخانه‌ی نایب امین‌الله‌خان لوگر؛ اسدالله نجات، رییس صحت عامه‌ی پنجشیر؛ موساطه، رییس صحت عامه‌ی کاپیسا؛ سیدعثمان حمیدی، رییس شفاخانه‌ی ولایتی سمنگان و عبدالخلیل حیدری، سرطبیب در شفاخانه‌ی صد بستر تخصصی پروان نیز، می‌گویند که در این ولایت‌ها، پزشکان زن و تجهیزات صحی اندک است و نیاز است که حکومت و نهادهای کمک‌کننده، در این زمینه توجه کنند.

از سویی هم، عبدالقهار احمدی، رییس صحت عامه‌ی تخار؛ نورالله حبیبی، رییس شفاخانه‌ی ولایتی غزنی؛ محمدصدیق سمسور، رییس شفاخانه‌ی ولایتی لغمان و اصیل‌خان، سرطبیب شفاخانه‌ی حوزه‌ای پکتیا، می‌گویند که برای ارائه‌ی خدمات صحی به زنان، مشکلی ندارند.

تلاش کردیم تا در این زمینه دیدگاه مسئولان صحی، ولایت‌های سرپل، بامیان، دایکندی، کندز و نیمروز را نیز داشته باشیم؛ اما آن‌ها در این زمینه حاضر به هم‌کاری نشدند.

یافته‌های سلام‌وطندار که از مصاحبه با ۳۰ بیمار، بیماردار و دیگر شهروندان در ۱۷ ولایت به ‌دست آمده، نشان می‌دهد که زنان در  ۱۳ ولایت از ارائه‌ی خدمات صحی ناراضی اند و باشندگان چهار ولایت غزنی، لغمان، تخار و پکتیا از ارایه‌ی خدمات صحی به زنان رضایت نسبی دارند.

با این‌ حال، باشندگان ولایت‌های کابل، بدخشان، بغلان، پنجشیر، سمنگان، کاپیسا، پروان، لوگر، نیمروز، سرپل ،کندز، بامیان و دایکندی، از محدودبودن دست‌رسی‌ زنان به خدمات صحی شکایت می‌کنند. زرین‌گل باردار در سرپل، می‌گوید که به دلیل کم‌بود پزشک و تجهیزات پزشکی و دوری راه شفاخانه، نمی‌تواند به ‌گونه‌ی مرتب به پزشک مراجعه کند. او، می‌گوید: «من شش‌ماهه باردار استم و وضعیت صحی مه، البته او قدر خوب نیست؛ چون مه قسمی که به شما گفتم، او قسم خدمات صحی که باید در دست‌رس داشته باشیم، رَ نداریم. از او لحاظ، چک و معاینات هم نشده. دوربودن مسیر راه است که تمام خانم‌ها نمی‌تانند از خدمات صحی بهره‌مند شوند؛ یعنی کلینک‌ها دور است و کارمندان صحی کم‌تر است.»

نذربیگم، خانم بادار دیگری در کندز، می‌گوید که در شفاخانه‌ها امکانات وجود ندارد و به بیماران، به‌گونه‌ی درست رسیدگی نمی‌شود. او می‌گوید: «شفاخانه‌ها هیچ نوع توجه درست و رسیدگی به خانم‌ها ندارند. خودم به چشم خود دیدیم که هیچ‌ نوع امکانات صحی وجود نداره. موقعی که میخوای زایمان کنی، اگر پایواز داشته باشی که بروه و داکتر رَ بیاره به اتاق ولادت، شاید در اتاق ولادت، ولادت کنی؛ اما اگر منتظر داکتر باشی، شاید در اتاق انتظار یا دهلیز ولادت کند.»

مریم، بیماری در شفاخانه‌ی ولایتی نیمروز، می‌گوید: «افراد مسلکی و متخصص نیست و هم‌چنان تجهیزات لازمه را شفاخانه ندارد؛ مثلا وقتی‌ که نیاز است از مریض آزمایش گرفته شود، در شفاخانه مواد لازمه برای آزمایش نمی‌باشد؛ یا وقتی‌ که نیاز است اکسری گرفته شود، می‌بینیم که مواد نیست یا شخص مسئول نیست. در ولایت ما خدمات شفاخانه اصلا رضایت‌بخش نیست.»

در سوی دیگر، شماری از بیمارداران که بیماران زن را برای درمان به شفاخانه‌ آورده‌ اند، از کم‌بود کادر پزشکی و تجهیزات شکایت می‌کنند و می‌گویند که به دلیل همین کم‌بودی‌ها، به بیماران زن به‌گونه‌ی درست رسیدگی نمی‌شود. عصمت‌الله، باشنده‌ی لوگر که بیمارش را برای درمان به شفاخانه‌ی مرکزی این ولایت آورده، می‌گوید که در اتاق یک‌نفره، چهار تا پنج بیمار بستری می‌شود که این مسئله، مشکلات بیماران را چند برابر می‌سازد.

ثریا که بیمارش را برای درمان به شفاخانه‌ی ولایتی بامیان آورده، می‌گوید: «در حال حاضر شفاخانه‌ی ولایتی بامیان ،چندان به بیماران رسیدگی نمی‌کند. به گونه‌ا‌ی است که بسیاری از مریضان که به شفاخانه می‌آیند، باید منتظر بمانند.»

سیما، از باشندگان دایکندی که هم‌راه بیمارش به شفاخانه آمده، می‌گوید که شمار بیماران بستری در اتاق‌ها بسیار زیاد است و وضعیت برخی از بیماران، وخیم است.

حبیبه، باشنده‌ی نیمروز که بیمارش را به شفاخانه‌ی مرکزی این ولایت آورده، می‌گوید که در شفاخانه‌ها به افراد فقیر رسیدگی نمی‌شود. او می‌گوید: «به اشخاصی مثل ما که خواروغریب استیم و کسی را نداریم و کسی را نمی‌شناسیم، چندان رسیدگی صورت نمی‌گیرد.»

در همین‌ حال، شماری از باشندگان ولایت‌های مختلف کشور نیز، از کم‌بود پزشکان زن، کم‌بود تجهیزات پزشکی در شفاخانه‌ها و دوربودن مرکزهای درمانی از محل زندگی شان شکایت می‌کنند. شیبا، باشنده‌ی کاپیسا، می‌گوید که هنوز هم کم‌بود متخصسان زن در این ولایت حس می‌شود. غلام‌سخی، باشنده‌ی پنجشیر، می‌گوید:‌ «عرضه‌ی خدمات صحی در ولسوالی آبشار به دلیل دوردست‌بودنش و جاده‌ی ‌خاکی، ارائه خدمات صحی اندک است. در ولسوالی کلینیک وجود ندارد و صرف یک مرکز است که عرضه‌ی خدمات صحی چندانی ارائه نمی‌شود. کیفیت دوا هم پایین است.»

زلیخا، باشنده‌ی سرپل در این مورد، می‌گوید: «قابله صاحب‌ها، نظر به سابق دَ دوره‌ی جمهوریت، نسبت به حالی کم‌تر شده؛ چون معاش‌شان کم‌تر است.»

در همین حال، یافته‌های سلام‌وطندار که از مصاحبه با ۱۵ زن و دختر در کابل، نشان می‌دهد که ارائه‌ی خدمات پیش‌گیرانه برای زنان کاهش یافته است. آن‌ها می‌گویند که در گذشته از طریق مکتب‌های دخترانه و کارزارهای خانه‌به‌خانه، قرص‌های تقویت‌کننده‌ی خون و واکسین ضدتیتانوس دریافت می‌کردند؛ اما پس از تحولات دو سال پیش و بسته‌ماندن مکتب‌های دخترانه، کارزارهای خانه‌به‌خانه نیز، برای ‌شان راه‌اندازی نشده که این مسئله دست‌رسی آن‌ها به خدمات پیش‌گیرانه را کاهش داده است.

مروه محمدی، باشنده‌ی کابل، می‌گوید که با تحولات اخیر در کشور، دیگر از خدمات صحی بهره‌مند نشده و اکنون، با مشکلات زیادی مواجه است. او می‌گوید: «ما از ای دوا دیگه بهره‌مند نشدیم و به ما مشکلات خیلی جدی پیش آمده. به داکترا هم مراجعه کردیم، به ما گفتند که تمامش بخاطر کم‌بود خون است.»

زرغونه، دیگر باشنده‌ی کابل، می‌گوید: «ولی فعلاً که همی امکانات تطبیق واکسین تیتانوس فراهم نیست، خیلی از بانوان شکایت می‌کنند که در عادت ماهوار شان بی‌نظمی ایجاد شده و ای باعث شده که برای‌ شان مشکل ایجاد شود.»

با این حال، شماری از پزشکان نیز، کاهش ارائه‌ی خدمات صحی برای زنان را تأیید می‌کنند و می‌گویند که کاهش دست‌رسی زنان به خدمات صحی، سبب افزایش مرگ‌ومیر مادران شده است. نجم‌السماء شفاجو، پزشک نسایی-ولادی در کابل، می‌گوید: «دست‌رسی زنان به خدمات صحی کم‌تر است؛ چون مرگ‌ومیر مادر در افغانستان بلند رفته. متأسفانه افغانستان بلندترین آمار مرگ‌ومیر را در کشور‌های آسیایی داره. از ای معلوم میشه که دست‌رسی به خدمات صحی کم است، پرسنل صحی کم است.»

صدف -نام مستعار-، پزشک در یکی از شفاخانه‌های دولتی در کابل، می‌گوید: «ما به اندازه‌ی کافی پرسنل صحی زنانه نداریم.» فرشته، قابله در یکی از شفاخانه‌های کندز، در این مورد می‌گوید: «تعداد کارمند زن کم می‌باشد و مراجعین بیش‌تر است و به تمام مریضان رسیدگی کرده نمی‌توانند؛ چون مریض بخش نسایی و ولادی بیش‌تر می‌باشه، باید که کارمند هم بیش‌تر باشه.»

سلام‌وطندار را در تلگرام دنبال کنید

سازمان پزشکان بدون مرز (ام‌اس‌اف) نیز، محدودبودن دست‌رسی زنان به خدمات صحی در کشور را تأیید می‌کند. همایون همت، معاون بخش صحی این نهاد، در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گوید: «در زیادتر ولایت‌ها، کم‌بود عرضه‌ی خدمات صحی است. کم‌بود دوا، و کم‌بود پرسنل صحی یک چالش است، خصوصاً در نقاط دوردست مشکل عمده است. نقاط دوردست کیس‌های که به حساب پرسونل صحی مشکل است، او رَ ما پیدا کنیم  خصوصاً پرسونل زنانه.»

در همین حال، شرافت‌زمان امرخیل، سخن‌گوی وزارت صحت عامه‌ی حکومت سرپرست، با تأیید کم‌بود کادر صحی در افغانستان، می‌گوید که برای رسیدگی به این چالش، در نظر دارند تا ۶۰۰ شفاخانه‌ی دولتی دیگر را در سراسر کشور ایجاد کنند. به گفته‌ی او، توزیع قرص‌های تقویت‌کننده‌ی خون برای زنان و کارزارهای تطبیق واکسین ضدتیتانوس مربوط پروژه‌های بیرونی و هم‌کاران وزارت صحت عامه است که بیش‌تر وقت‌ها به حالت تعلیق درمی‌آید.

او می‌گوید: «ما فقط متخصصین در بخش ولادی ضرورت نداریم؛ بل که ما در بخش داخله به داکتران زن نیاز داریم، در بخش جراحی به زنان نیاز داریم و در بخش‌های متفاوت دیگه ما ضرورت داریم. پلان ما هم همی است که شفاخانه‌ی نو جور کنیم. در سال آینده انشااالله ۶۰۰ شفاخانه‌ی نو جور می‌شود. هدف ما هم ای است که ازدهام مریضان را در شفاخانه‌ها کم بسازیم.»

شکایت‌ها از کم‌بود پزشکان زن و چالش‌ها در مورد دست‌رسی زنان به خدمات صحی، در حالی ابراز می‌شود که اکنون آزمون دریافت اجازه‌ی فعالیت پزشکی دانش‌آموختگان دختر رشته‌ی پزشکی از آن‌ها گرفته نشده است و از سویی هم، زنان از رفتن به دانش‌گاه‌ها منع شده و در کانکور