با روی‌کارآمدن امارت اسلامی دست‌رسی زنان به خدمات صحی کاهش یافته است

شماری از زنان باردار و زنانی که تازه ولادت کرده اند، از کم‌بود زمینه‌ی دست‌رسی به خدمات صحی گلایه دارند. فاطمه، زن بارداری که دقیق نمی‌داند کودک داخل بطنش چندماهه است، به سلام‌وطندار از نبود زمینه‌ی دست‌رسی به خدمات صحی برای بررسی وضعیت جنین و بارداری‌اش شکایت می‌کند. او که چهار کودک قدونیم‌قد دیگر نیز دارد و میزان رنج و درد در چهره‌اش نمایان شده است، با معصومیت زنانگی می‌گوید که نمی‌داند چه زمان باردار شده است.

گلوی فاطمه را بغض گرفته و از فقری که دامن‌گیر خودش و فرزندانش شده، روایت می‌کند. او می‌گوید هم‌زمان با این که درگیر پریشانی برای تغذیه‌ی کودکانش است، برای پنجمین بار نیز قرار است مادر شود.

فاطمه می‌افزاید: «وضعیت اقتصادی‌ام هیچ خوب نیست، مشکلات زیادی داریم. خودم بسیار مریض هستم، تکلیف‌دار هستم، هیچ شفاخانه‌ی دولتی‌ای وجود ندارد که ما برویم و مشکلات خود را حل کنیم. مردم غریب هستیم، شوهرم هم کراچی‌ران است.»

سلام‌وطندار فارسی را در تویتر دنبال کنید

از سویی هم، روبینا احمدی، یکی دیگر از زنان باردار که از کم‌بود دست‌رسی به خدمات صحی شکایت دارد، نیز می‌گوید که یک مرکز صحی کامل و مجانی در کشور وجود ندارد تا بتواند به گونه‌ی کامل زنان باردار را زیر درمان قرار دهد. به گفته‌ی او، زنان باردار نیاز دارند در طول زمان بارداری به گونه‌ی منظم زیر مراقبت‌های صحی باشند و دست‌کم ماه یک بار وضعیت صحی آنان و جنین شان معاینه شود.

روبینا می‌افزاید: «مشکلات ما از مرکزهای صحی زیاد است که در کابل و در بعضی جاها مرکزهای صحی وجود دارند. وقتی که ما مراجعه می‌کنیم، در مرکزهای صحی اصلاً داکتران تخصصی نیستند. مشکل دوم این است که دارو و مواد بهداشتی نیست.»

با این همه، ستایش، مادری است که به تازگی در یکی از شفاخانه‌های دولتی در کابل ولادت کرده و دختری به دنیا آورده است. او تازه از شفاخانه مرخص شده است و خانواده‌اش به سختی قانع شد که با ما مصاحبه کند.

ستایش، از به‌دنیاآوردن دخترش خشنود است؛ اما از خدمات صحی و رفتار معالجان و پرستاران در شفاخانه‌های ولادی دولتی در کابل، شکایت دارد. «به نام شفاخانه‌ی دولتی است؛ ولی هیچ توجه جدی وجود ندارد. به مادر و نوزادش رسیدگی نمی‌شود. می‌گویند که توجه جدی می‌شود؛ اما اصلاً وجود ندارد. دارو قیمت است.»

نه تنها مادران باردار و مادرانی که تازه ولادت کرده اند از کم‌بود خدمات صحی شکایت دارند؛ بل دختران و زنان دیگری نیز هستند که به مشکلات صحی آنان به گونه‌ی درست رسیدگی نمی‌شود. آنان مرکزهای خصوصی درمانی را به پول‌ستانی و مرکزهای دولتی را به بی‌توجهی و بدرفتاری متهم می‌کنند.

از سویی هم، زنان از نبود یک چتر واحد و منظم برای تنظیم کارهای صحی برای زنان، شکایت دارند و می‌گویند که هیچ نهادی در افغانستان وجود ندارد تا به آنان پاسخ‌گویی کند. به گفته‌ی آنان، در گذشته دختران نوجوان و جوان از طریق مکتب‌های شان واکسین ضدتیتانوس و قرص‌های تقویت‌کننده‌ی خون (فولیک‌اسید) دریافت می‌کردند؛ اما پس از بسته‌شدن مکتب‌ها به روی دختران بالاتر از صنف ششم، ساختاری برای کارزار تطبیق واکسین‌ها و داروهای تقویت‌کننده‌ی خون به وجود نیامده است و این خلای صحی در زندگی دختران نیز به وضوح دیده می‌شود.

کوثر غیاثی، می‌گوید: «می‌خواهم در باره‌ی واکسین گپ بزنم؛ سابق مردم خود را واکسین می‌کردند و فولیک‌اسید هم در مکتب‌ها توزیع می‌شد؛ اما حالا که نظام تغییر کرده، مشکلات زیاد شده و خودم هم یک دخترخانم هستم و تا کنون واکسین ضدتیتانوس دریافت نکرده‌ام.»

نادیه، نیز می‌گوید: «در کابل زندگی می‌کنم. از وقتی که نظام تغییر کرده، خدمات صحی برای زنان و دختران اصلاً وجود ندارد. در سابق، واکسیناتوران پشت دروازه‌ها می‌آمدند یا هم در کلینیک‌ها واکسین ضدتیتانوس تطبیق می‌شد.»

در همین حال، مسئولان سازمان پزشکان بدون مرز در افغانستان، نیز از کاهش خدمات صحی برای زنان، با حاکمیت دوباره‌ی امارت اسلامی، خبر می‌دهند.

عبدالقیوم پوپل، معاون هم‌آهنگ‌کننده‌ی بخش طبی سازمان پزشکان بدون مرز در افغانستان، به سلام‌وطندار می‌گوید که اعمال محدودیت‌ها از سوی امارت اسلامی بر زنان معالج، یکی دیگر از عامل‌های کاهش دست‌رسی زنان به خدمات صحی است.

او می‌افزاید: «خانم‌هایی که در شفاخانه‌های شخصی کار می‌کنند، به هراس وظیفه‌ی خود را به پیش می‌برند. روزبه‌روز محدودیت‌های خاصی بر خانم‌ها وضع می‌شود و شمار پرسنل زنانه در مجموع در افغانستان کم است. در شفاخانه‌های دولتی شمار مریضان زیاد شده، از مشکلاتی که دارند، کم‌بود پرسنل زنانه است. شمار دارو و کسانی که متخصص اند، کم است.»

با این همه، شماری از معالجان زن نیز با تأیید کاهش دست‌رسی زنان به خدمات صحی، می‌گویند که شرایط کاری برای تمامی پرسنل صحی کشور به ویژه زنان، دشوار شده است.

فاطمه، پزشک نسایی ولادی در یکی از شفاخانه‌های خصوصی در کابل، می‌گوید: «در نخست معاش داکتران کم شده، شرایط به داکتران خیلی کم شده به ویژه به داکترانی که در ولایت‌ها می‌رفتند و کار می‌کردند. فعلاً نمی‌توانند به ولایت‌ها سفر کنند و مشکلات خانم‌ها را گوش کنند. سابق آزادانه کار می‌کردیم، با مریض و پایوازش آزادانه صحبت می‌کردیم؛ اما حالا یک مرد اجازه ندارد نزد ما بیاید.»

مژگان، پزشک دیگری در این شفاخانه، نیز می‌گوید: «دست‌رسی زنان به خدمات صحی به دلیل کم‌بود کارکنان زن با مشکل روبه‌رو است؛ چون با توقف کمک‌های بین‌المللی و کم‌بود تجهیزات صحی، شفاخانه‌های افغانستان با وضعیت وخیمی روبه‌رو اند.»

سلام‌وطندار فارسی را در فیسبوک دنبال کنید

همین ‌گونه، فاطمه نجمیر،  پزشک در بخش داخله‌ی صدری، می‌گوید: «در شرایط کنونی افغانستان متأسفانه کمکی از بیرون نمی‌شود و سابق به زنان تریننگ/آموزش داده می‌شد و بعضی برنامه‌ها و ورکشاپ‌ها در نظر گرفته می‌شد تا سطح علمی داکتران تازه‌فارغ بلند برده شود.»

خواستیم پاسخ مسئولان وزارت صحت عامه را نیز در پیوند به دست‌رسی زنان به خدمات صحی داشته باشیم؛ اما پس از تلاش‌های دوهفته‌ای، موفق نشدیم.

گفتنی است که محدودیت‌ها بر زنان پس از روی‌کارآمدن امارت اسلامی بیش‌تر شده و وضع محدودیت‌های روزافزون بر زنان از سوی امارت اسلامی، بخش صحی کشور را نیز متأثر کرده است.