چه‌گونه نهنگ‌ها می‌توانند مدرس برای بهترشدن انسان‌ها باشند؟

در ۲۳ سال گذشته من به‌عنوان عکاس حیات وحش و عکاس‌ خبری در سراسر جهان سفر کردم. شیوع پاندمی [کووید‌ ۱۹] در سراسر جهان که برای بیش‌تر ما توقف داشت، من هم مانند دیگران بیش‌تر از یک سال را در منزل سپری کردم. در این مدت، یک سال من آن‌چه را در بیش‌تر از دو دهه سفر بدون توقف آموخته بودم، انعکاس دادم.

سفر اخیر من که در ماه مارچ ۲۰۲۰ به پایان رسید، بخشی از پروژۀ سه سالۀ عکس‌برداری نهنگ‌ها بود که بر فرهنگ و رفتار آنان متمرکز شده بود.

من پس از مشاهدۀ مؤثر برگشتم. گونه‌های نهنگ‌ از نظر شناخت ژنتیکی و نظر به این‌که در کجا زنده‌گی دارند، مانند انسان‌ها رفتار متفاوت می‌کنند. آنان خانواده با گویش و زبان منحصر به فرد تشکیل می‌دهند و اولویت‌های فرهنگی غذایی خود را رشد می‌دهند. آنان شیوه‌های ویژه را برای فرزند‌پروری جلوه‌گر می‌کنند و آنان حتی رقابت‌های آواز‌خوانی دایر می‌کنند.

مهم‌تر از این، آنان این سنت‌های اجدادی خود را به فرزندان خود نیز انتقال می‌دهند. آنان نه‌تنها مهارت‌های زنده‌ماندن را برای فرزندان خود می‌آموزند؛ بل‌که فرهنگ خود را نیز به آنان منتقل می‌کنند.

من هم‌چنان این حیواناتِ با درک و هوش عالی را دیدم که دیگر رفتار معمول انسان‌ها را به نمایش می‌گذارند. آنان شخصیت‌ها دارند و هویت خود را جشن می‌گیرند. برخی از گونه‌‌های نهنگ‌ به فرزندان خود نام می‌گذارند و هنگامی که هم‌دیگر را ملاقات می‌کنند، سلام می‌کنند. آنان محبت، هم‌دردی و غم و اندوه نشان می‌دهند.

خانواده بسیار به آنان مهم است. در داخل خانواده‌های اورکا که گونه‌یی از نهنگ است، اگر مادربزرگ‌ها حاضر باشند زنده‌گی فردی آنان نزدیک به پنج مرتبه طولانی می‌شود.

نهنگ‌ها اسپرم می‌گیرند و این حیوانات در هنگام اسپرم‌گیری خجالتی و آرام و ساکت خود را روبه‌روی محبوب خود در هورمون میالاوییس دیک به تصویر می‌کشند. آنان در اقیانوسِ باز گشت‌زنی می‌کنند و بیش‌ترین ایام زنده‌گی خود را در عمق بحر در جست‌وجوی ماهی مرکب برای تغذیه سپری می‌کنند. آنان بخشی از روز خود را در خلوت سپری می‌کنند، اما آنان هم‌چنان خانواده‌هایی دارند که از سوی بزرگان و خانواده‌های خردمند رهبری می‌شوند.

مطالعۀ این نهنگ‌ها به‌طور ویژه چالش‌برانگیز است. اگر زمان کافی را هم‌راه‌ آنان سپری کنید، خواهید دید که بعضی اوقات باهم گرد شدند و به‌عنوان خانواده در نزدیکی سطح معاشرت می‌کنند. من امتیاز بودن این اوقات را با آنان در آب داشتم. آن‌چه من دیدم تنها می‌توان آن را محبت توصیف کرد. آنان در اطراف هم‌دیگر چرخ می‌زنند، هم‌دیگر را ماساژ می‌دهند، به‌طور ملایم گاز می‌گیرند و بازی می‌کنند. آنان در هم‌راهی هم‌دیگر چشم‌های خود را می‌بندند و خوشی می‌دهند.

برای حیوانی که بیش‌ترین اوقات زنده‌گی خود را در سه بُعدی خالی از مایع سپری می‌کند، به ندرت چیزی را لمس می‌کند، من حدس می‌زنم این لحظات مملو از لذت استند. با آن‌که زنده‌گی در اقیانوس دشوار است، اما آنان آموخته‌اند که برای هم‌دیگر وقت بگذارند. این به تنهایی باید سعادت برای آنان به ارمغان آورد.

شاید ارزیابی دل‌خواه من در قطب شمال کانادا با نهنگ بلوگا اتفاق افتاد. این جمعیت نهنگ بلوگا زمستان را در تاریکی مطلق در آب‌های نزدیک گرینلند سپری می‌کنند. در ایام تابستان که ۲۴ ساعت روشنی می‌باشد، آنان صدها مایل به طرف گذرگاه شمال غربی آب‌بازی می‌کنند تا خود را به تفریح‌گاه تابستانی برسانند. این آب‌ها نزدیک زمین، جایی که آب‌ها کم‌عمق و اندک گرم‌تر است. من و تیم من برای تولید تصویرها از چنین وضعیت باید از نو طراحی می‌کردیم، دوربین‌ها را پیش از رسیدن نهنگ‌ها زیر آب جابه‌جا کردیم.

نتایج عکس‌برداری به حد کافی توقع ما را برآورده کرد؛ اما یکی از جنبه‌های زنده‌گی نهنگ‌ها به‌طور کامل حیرت‌انگیز بود. آنان با سنگ‌ریزه‌های کوچک گیم بازی می‌کنند. در آب‌های کم‌عمق که سه فوت عمق‌ این‌ آب‌ها می‌باشد، گاه‌گاهی نهنگ‌های بلوگا سنگ‌ریزه‌های کوچک را با دهن خود می‌گیرند و این سنگ‌ریزه‌ها را برای لحظاتی در اطراف خود انتقال می‌دهند و پس از آن، آن را بیرون می‌کشند. نهنگ‌‌های دیگر با آن سنگ‌ریزه‌ها باری دیگر آب‌بازی می‌کنند.

در تمام مدتی که من این عکس‌های نهنگ را عکس‌برداری کردم، بارها در مورد این نهنگ‌های قطبی که در دوردست‌ها و در بالای زمین زنده‌گی دارند، فکر کردم. زنده‌گی روزانۀ آنان پُرمشغولیت و چالش‌‌برانگیز است. آنان باید غذایی به‌دست آورند و مواظب بچه‌های‌شان باشند و آنان با وضعیت اجتماع خود رسیده‌گی می‌کنند؛ جایی که بدون شک درگیری رخ می‌دهد و آنان هر روز باید با شکارچیان و تهدید‌های جدی روبه‌رو شوند. با آن‌هم، آنان وقت می‌گذارند که بازی کنند. آنان سنگ‌ریزۀ بی‌عیب‌ را پیدا می‌کنند و در چهار اطراف خود انتقال می‌دهند؛ چون این کار سبب خرسندی آنان می‌شود.

ما می‌توانیم خود را در این مخلوقات نگاه کنیم. انسان‌ها هم به زبان‌های مختلف صحبت می‌کنند، از غذا‌های مختلف لذت می‌برند و رسم‌ورسوم خانواده را منتقل می‌کنند؛ اما شاید ما به طرز چشم‌گیری وابسته به هم‌دیگر باشیم. لحظاتی را که ما با معشوق خود یک بار یا بارها سپری می‌کنیم، ارزش‌مندترین و پُرمعنادارترین لحظات در زنده‌گی ما محسوب می‌شود. آن‌طوری که نهنگ‌های بلوگا در میان هیاهیوی هر روز زنده‌گی ما انجام می‌دهند. این به ما نیاز است که برای چیزهای دیگر وقت بگذاریم؛ چیزهایی که لذت به ارمغان می‌آورند.

به عبارت دیگر، هرازگاهی هر یک از ما باید روزها خود را توقف دهیم و سنگ‌ریزۀ بی‌عیب را پیدا کنیم. حدس من این است که دهه‌ها پس از حال، آنان چیزی خواهند بود که ما آن را گرامی‌ داشتیم.

• منبع: نشریۀ تایم
• نویسنده: برین اسکیری
• برگردان: مشعل محمدی
• پیوند مطلب به زبان انگلیسی: https://time.com/6046790/whales-teach-us-how-to-be-human/?amp=true