در برخی از نقاط فقیر و دورافتاده، در گوشه و کنار جهان که بیماری‌های تنفسی فروان است و متخصصان پزشکی به دلیل نگرانی از ابتلا به آن مناطق نمی‌روند، تشخیص این بیماری‌ها به‌طور فزاینده‌یی توسط هوش مصنوعی و اینترنت صورت می‌گیرد.
اپلکیشن جدیدی که به روی تلفن یا کمپیوتر نصب می‌شود، می‌تواند در مدت کمتر از یک دقیقه عمل اکسری را انجام داده و نشانه‌های توبرکلوز، کووید-۱۹ و ۲۷ نوع بیماری دیگر را شناسایی کند. توبرکلوز، کشنده‌ترین بیماری عفونی جهان تنها در سال گذشته جان حدود ۱.۴ میلیون تن را گرفت.
این اپلکیشن که به‌نام کیو.اکس.آر یاد می‌شود، یکی از ابزارهای تشخیص توبرکلوز است که در چند سال گذشته ظهور کرده است. این ابزارها، این امیدواری را ایجاد کرده است که با تشخیص به موقع بیماری، هزینه‌های آزمایش غیرضروری را کاهش دهند. با استفادۀ گسترده از این ابزار می‌توان بیماری‌های دسته‌بندی شده را در هنگام ظهور شناسایی کرد.
مدهوکر پی، رئیس مرکز بین‌المللی توبرکلوز مک جیل در تورنتوی کانادا گفته است: «فکر می‌کنم دقت اپلکیشن‌های هوش مصنوعی که در آن به جای رادیولوژیست از الگوریتم‌های دیجیتالی استفاده می‌شود، کمتر باشد.»
داکتر پی و دیگر متخصصان هشدار می‌دهند که نمی‌توان هوش مصنوعی را جایگزین پزشکان کرد، اما ترکیبی از هوش مصنوعی و متخصصان پزشکی می‌تواند تقویت‌کننده باشد.
داکتر اریک توپول، رئیس انستیتیوت ترجمه و پژوهش اسکریپس در ساندیاگو و نویسندۀ کتاب «استفاده از هوش مصنوعی در پزشکی» می‌گوید: «استفاده از دستگاه علاوه بر پزشک بهتر از عمل‌کرد تنهایی پزشک و دستگاه است.»
در هند که حدود یک-چهارم بیماران توبرکلوز جهان در آن‌جا زنده‌گی می‌کنند، استفاده از اپلکیشنی که بتواند در مناطق دوردست بیماری را تشخیص دهد، نیاز مبرم به شمار می‌رود. شفاخانۀ کریستیان چنچ پادا در شهر کوچک ناندوربر در شمال شرقی هند موقعیت دارد، برخی از بیماران برای رسیدن به این مرکز درمانی حدود ۱۵۰ کیلومتر راه را طی کنند. این شفاخانه تنها ۵۰ تخت و ۸ پزشک داشته و از تجهیزات ابتدایی پزشکی برخوردار است.
داکتر آشیتاسینگ، رئیس بخش دوای شفاخانۀ ناندوربر می‌گوید: «در مورد بیماری توبرکلوز معمولاً غفلت می‌شود و تشخیص آن به تأخیر انداخته می‌شود. وقتی بیماران به مراکز درمانی می‌رسند، خیلی دیر می‌شود. همچنان وضعیت‌شان پیش از رسیدن به این شفاخانه در هیچ جای دیگر بررسی نمی‌شود. در برخی موارد، نشانه‌هایی در اکسری چنان نامحسوس است که برای یک غیرمتخصص قابل شناسایی نیست. در چنین مواردی و در این گروه بیماران است که فن‌آوری هوش مصنوعی سودمندی فراوانی دارد.»
با ظهور ویروس کرونا که با قرنطینۀ عمومی همراه بود، دست‌رسی به شفاخانه‌هایی نظیر ناندوربر را با شهرهای نزدیک و همچنان رادیولوژیست‌ها قطع کرد و علاوه بر آن، تشخیص بیماری توبرکلوز را به تأخیر انداخت و پیچیده‌تر کرد، زیرا هر دو بیماری بر ریه‌ها تأثیر می‌گذارند.
چند ماه پیش شفاخانه‌ها استفاده از اپلکیشن کیو.اکس.آر را شروع کردند که به کاربران اجازه می‌دهد خودشان را اکسری اسکن کنند. اگر شواهدی از وجود توبرکلوز پیدا شد، بیمار را از خطر آگاه می‌سازد و پس از آن پزشکان می‌توانند آزمایش‌های تأییدی را روی بیماران با خطر بالا انجام دهند.
داکتر سینگ می‌گوید، با کمک این اپلکیشن ۲۰ بیمار توبرکلوز در ماه اکتوبر شناسایی شد. کارشناسان می‌گویند، اپلکیشن‌های نظیر کیو.اکس.آر می‌تواند در مناطقی که شیوع توبرکلوز در آن کمتر است، مفید باشد و افرادی دارای اچ‌آی‌وی و دیگر بیماران که در معرض خطر بالای ابتلا به توبرکلوز هستند، می‌توانند از این ابزار استفاده کنند.
داکتر ریچارد ای چایسن، متخصص بیماری سل در دانشگاه جانزهاپکینز می‌گوید: «بیشتر آزمایش‌های اکسری سینه از افرادی مشکوک به سل توسط کسانی خوانده می‌شود که مهارت تفسیر از راه دور را ندارند. اگر بسته‌یی از ابزار هوش مصنوعی که بتواند نتایج اکسری و سی‌تی‌اسکن را در اتاق‌های فوری دوردست بخواند، این یک پیش‌رفت خیلی خیلی بزرگ خواهد بود.»
اپلکیشن کیو.اکس.آر در میان ابزارهای هوش مصنوعی یکی از امیدوارکننده‌ترین ابزارها برای تشخیص بیماری سل است. شرکت سازنده در مورد این اپلکیشن اطلاعات زیادی ارایه نداده بود تا این که چند سال پیش در یکی از شفاخانه‌های هند استفاده از آن را توصیه کرد.
این اپلکیشن تنها روی بزرگ‌سالان آزمایش شده است، اما حالا روند آزمایش روی کودکان بالاتر از ۶ سال نیز شروع می‌شود. داکتر سیلویا اس چینگ، متخصص سل کودکان در دانشگاه براون می‌گوید که اکسری سینه، به‌ویژه برای سل کودکان بسیار مفید است، زیرا در ۷۰ درصد موارد در کودکان سل از طریق آزمایش لابراتوار قابل تأیید نیستند.
او می‌گوید: «متخصصان ورزیده‌یی که بتوانند اکسری سینۀ سل کودکان را تفسیر کنند به اندازۀ کافی وجود ندارد، به همین دلیل اعتبارسنجی فن‌آوری‌های خواندن اشعه ایکس در کودکان به کمک کمپیوتر می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد.»
شرکت سازندۀ این اپلکیشن می‌گوید که ابزارشان را بنگلادیش روی کودکان آزمایش کرده‌اند و نتایج آن را در اوایل سال آینده منتشر خواهند کرد.
متخصصان در مورد اپلکیشن‌های مبتنی بر هوش مصنوعی خوش‌بین اند و می‌گویند که این فن‌آوری می‌تواند بر کنترل بیماری سل، به‌ویژه در کشورهای مانند هند که با کمبود منابع پزشکی روبه‌روست، تأثیر عظیمی داشته باشد.
داکتر سینگ می‌گوید: «در رویای زمانی هستم که چیزی مثل این در تمام مراکز درمانی در بخش دولتی که از انجام اکسری ابا می‌ورزند، وجود داشته باشد، زیرا پزشکان از خواندن آن‌ها مطمئن نیستند. اگر چنین چیزی در اختیار تمام مراکز اکسری در مناطق روستایی هند قرار بگیرد، فکر می‌کنم بتوانیم سل یا توبرکلوز را شکست دهیم.»
