بسمالله الرحمن الرحیم
الله تعالی گه بیتمس-توگنمس حمد و ثنالر بولسین.
پیغمبریمیز گه مکمل و بهتمام صلوات درودلر بولسین.
اسلام دینی آته-آنهلر گه فرزندلر اوستیدن حق بیرگنی کبی، فرزندلر گه هم آته-آنهلر اوستیدن حق بیرگن. هر بیر آته-آنه اۉز فرزندی آلدیدهگی بورچینی ادا اېتیشی لازم. انهشو بورچلرنینگ بعضیلری حقیده کېلهسی بابلرده سۉز یوریتیلهدی.
کَانَ سُفْیَانُ الثَّوْرِیُّ یَقُولُ: حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى الْوَالِدِ أَنْ یُحْسِنَ اسْمَهُ، وَأَنْ یُزَوِّجَهُ إِذَا بَلَغَ، وَأَنْ یُحْسِنَ أَدَبَهُ.
سفیان ثوریدن روایت قیلینهدی:
فرزندنینگ آته-آنهدهگی حقی: اسمینی چیرایلی قوییش، بلاغت گه یېتگنده اویلنتیریش و گوزهل آداب بیریش دیر.
شرح: اوشبو روایتده فرزندنینگ آته-آنهدهگی حقلریدن اوچتهسی ذکر قیلینگن:
بیرینچیسی: آته-آنه فرزندی گه چیرایلی، گوزهل مسلمانچه اسم قوییشی کېرهک.
ایکّینچیسی: فرزند بلاغت گه یېتگنیده اونی اویلنتیریب قوییشی کېرهک. قیز بولسه، تورموش گه چیقرهدی، اوغیل بولسه، اویلنتیریب قویهدی.
اوچینچیسی: فرزندی گه گوزهل آداب بیریب، تربیهلب باریشی کېرهک.
بیز آته-آنهنینگ حقی توغریسیده جوده کوپ گپیرهمیز. بو کتابنینگ اولیده هم آته-آنهنینگ حقلری حقیده کوپلب روایتلر کېلتیریلدی. بو ییرده فرزندنینگ هم آته-آنهده حقی بارلیگی حقیده سۉز کېتهیپتی.
فرزند گه چیرایلی اسم قوییش هم آته-آنهنینگ فرزندی آلدیدهگی بورچی، فرزندنینگ آته-آنهسیدهگی حقی اېکن.
شونینگدیک، فرزند بلاغت یاشیگه یېتگنیده اویلنتیریب قوییش و اونینگ آدابینی یخشی قیلیش کبی نرسهلر هم بار اېکن. بولرنی یخشی بیلیب آلیشیمیز کېرهک.
عَنْ أَبِی الْمُعْتَمِرِ قَالَ: تَذَاکَرُوا عِنْدَ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ، فَقاَلَ رَجُلٌ: بَلَغَنِی أَنَّ الْمَوْلُودَ إِذَا مَاتَ وَلَمْ یُسَمَّ یَقُولُ لِأَبِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ: تَرَکْتَنِی وَلَا اسْمَ لِی.
عبدالمعتمردن روایت قیلینهدی:
عمر ابن عبدالعزیزنینگ حضوریده تورلی نرسهلرنی ایسلشدی. بیر کیشی: مینگه یېتیب کېلیشیچه، اسم قوییلمهی توریب وفات اېتگن باله قیامت کونی آتهسیگه: مینی اسمسیز قالدیردینگ دیهدی، دیېدی.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
شرح: دیمک، توغیلگن فرزند گه درحال یخشی بیر اسم قوییش آتهنینگ باله آلدیدهگی بورچلریدن بیری اېکن. بو مهم ایشگه بیپروا بولمسلیک، اونی فیصله گه سالمسلیک لازم. ینگی توغیلگن چقهلاقده جان علامتی بارلیگی سیزیلسه بس، درحال اونگه اسم قوییش گه، آتهلیکنینگ بو بورچینی ادا اېتیش گه شاشیلیش کېرهک.
الله کورستمهسین، مبادا توغیلگن باله اسم قوییلیشی کېرهک بوله توریب، اسمسیز قزا قیلسه، قیامت کونی الله تعالینینگ آلدیده آتهسیگه: «مین توغیلگنیمده جانیم بار اېدی، اسم قوییشینگ کېرهک اېدی، منه اېندی اسمسیز قالدیم» دیب دعواگرلیک قیلر اېکن.
اصلیده اسم قوییش آتهلیک بورچلرنینگ اېنگ ساده، اېنگ دستلبکی بیر توری. بوندن تشقری هم فرزندنینگ آته-آنهده جوده کوپ اولوغ و مسئولیتلی، مادی و معنوی حقلری بار. آته-آنه بالهنی باقیشی، یېدیریب-ایچیریشی، یوییب-ترهشی لازم.
ینگی توغیلیب، تیزده وفات اېتگن باله اۉزیگه اسم قوییلمهگنینی دعوا قیلر اېکن. البته، بوندن باشقه ادا اېتیلمهگن حقلرینی هم دعوا قیلیشی شبههسیز. آته-آنهلر بونی زنهار اونیتمسلیکلری لازم.
فرزندنینگ حقلری حقیده معلوماتلر
اسلامده فرزندنینگ حقلری رعایه قیلینگن بولیب، بولر اونینگ آته-آنهسی یا که یقین قرینداشلری، یشهیاتگن جمعیت گه وظیفه قیلیب یوکلهتیلگن دیر. بو حقلرنی ادا اېتیش واجب بولیب، اونگه عمل قیلیش مجبوری دیر.
فرزندنینگ قندهی حقوقلری بار؟ علمالریمیز بو سوال گه جواب طرزده جملهدن قوییدهگیلرنی ذکر قیلهدیلر:
۱. نصب
نکاحنینگ اصل مقصدلریدن بیری هم نسل-نصبنی سقلش دیر. بوسیز عایله هم، جمعیت هم بولمهیدی. فرزندنینگ آته-آنهسی نکاحدن اوتگن، حلال-پاک یشهگندهگینه نصبی انیق و پاک بولهدی.
۲. بولهجک فرزند گه مناسب آنه و آته تنلش
اسلام باله حقیده او حلی دنیا گه کېلمسدن انچه آلدین، عایله قوریش گه تیارگرلیک کوریلهیاتگن پیتدن باشلب قیغوره باشلهیدی.
«تلحیاس Talxiys» ناملی کتابده عایشه رضیالله عنهادن روایت قیلینهدی:
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
«سیزلر اۉز نطفهنگیز گه مناسب جفت حلالنی اختیار قیلینگلر. اۉزینگیز گه مناسبلر گه نکاحلهنینگ و اولر گه نکاحلب بیرینگ.»
ابن ماجه و داره قُطنی روایت قیلیشگن
عایله قوریلر اېکن، آته-آنهنینگ دیندارلیگیگه، اخلاقی و آدابی گه، انسانیلیگیگه علحیده اعتبار بیریلهدی. چونکه اولردهگی خصلتلر، فضیلتلر هم، یامان عادتلر هم باله گه کوچیشی اثبات طلب اېتیلمهیدیگن حقیقت دیر.
۳. ایمیزیش
توغیلگن فرزند اولا ایمیزیش گه محتاج. بو اېسه آنهسینینگ وظیفهسی. شرعی عذر سببلی آنه ایمیزه آلمسه، ایمیزووچی تاپیش و اونی راضی قیلیش آتهنینگ ایشی حسابلنهدی.
الله تعالی بقره سورهسیده: «آنهلر فرزندلرینی تولیق ایککی ییل ایمیزورلر. [بو] ایمیزیش بهتمام قیلماقچی بولگن کیشی اوچون دیر» دیگن. (۲۳۳-آیت).
گودکنینگ حقلریدن بیری و آنهلرنینگ اېنگ معتبر وظیفهسی فرزندنی ایککی ییل ایمیزیش دیر. ینگی توغیلگن گودک جسمی و روحینینگ اوسیشیگه آنهسینینگ سوتیدن افضل آذوقه یوق. بالهنینگ سویهگی آنهنینگ سوتی بیلن شکللنهدی، شونینگدیک، اونینگ باشقه طرفلری، روحی رواجلنیشی گه هم آنه سوتی ضرور آذوقه حسابلنهدی.
اوشبو آذوقهنینگ مدتی تولیق ایککی ییل بولیشی کېرهک. بو قرآنی حقیقتنی ادهشگن انسانیت بیر مینگ ۴۰۰ ییلدن کېین توشینیب یېتدی. حاضرگی پیتده علمی تېکشیریشلردن سۉنگ گودک باله اوچون اېنگ یخشی آذوقه آنهنینگ سوتی بولیب، اونی تولیق ایککی ییل ایمیزیش کېرهک، دیگن گپنی اېتیشماقده.
تاریخدن معلوم که، دنیا گه داوروق سالگن اکثری بویوک علامهلر گه، فاضل و علمالر گه بالهلیک پیتیده آتهلری حرام کسب بیلن تاپیلگن بیرار لقمه هم طعام یېدیریشمهگن، آنهلری بهطهارت ایمیزیشمهگن.
۴. بالهنینگ آته-آنهدهگی حقلریدن بیری اونگه مناسب اسم تنلشلری دیر
آته-آنهنینگ وظیفهلریدن بیری فرزند گه معنادار، چیرایلی اسم قوییش دیر.
شونینگ اوچون هر بیر مسلمان آته-آنه بو مهم ایشگه علحیده اعتبار ایله یاندهشماغی لازم. تا که فرزند کتته بولیب، آق-قارهنی تنیگنیده اۉز اسمیدن اویَلهدیگن بولمهسین. بلکه اسمی اونگه زینت بولیب تورسین.
نبی صلیالله علیه و السلم: «اسملرنینگ یخشیسی بندهلیک و حمدنی بیلدیروچیسی دیر»، دیگنلر. شونینگ اوچون الله تعالی گه بندهلیک معناسینی انگلهتووچی عبدالله، عبدالرحمن، عبدالستار و الله تعالی گه حمد معناسینی انگلهتووچی حمیدالله کبی اسملر یخشی اسملر حسابلنهدی.
شونینگدیک، نبیلرنینگ صحابهلرنینگ و سلفی صالحلریمیزنینگ اسملری هم یخشی اسملر حسابلنهدی. قیزلر گه هم اوتگن اهل-ایمان مامالریمیز و صحابی عیاللرنینگ اسملرینی همده اېزگولیک معناسینی انگلهتووچی باشقه اسملرنی قوییش لازم.
۵. عقیقه هم بالهنینگ آته-آنهدهگی حقلریدن دیر
«عقیقه» لغتده «یاردی» دیگن معنانی انگلهتیب، اصلیده ینگی توغیلگن بالهنینگ ساچی شوندهی اتهلهدی.
شریعت تعلیماتلریگه موافق، توغیلیشنینگ یېتینچی کونی بالهنینگ ساچینی آلیب، اوشه ساچ آغیرلیگیده کوموش صدقه قیلیش توصیه اېتیلهدی. ساچ باشدن اجرهتیب آلینگنی اوچون «عقیقه» دییلهدی. انه شو مناسبت بیلن سوییلهدیگن قوی هم «عقیقه» دییلهدی. استعمالده شو معناده کوپ ایشلهتیلگنی اوچون عقیقه دیگنده فقط ینگی فرزند توغیلیشی مناسبتی ایله سوییلهدیگن قوی توشینیلهدیگن بولیب قالگن.
سلمان ابن عمر ذابی رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
نبی صلیالله علیه و السلم: «غلام ایله حقیقه بار دیر. اونینگ اوچون قان چیقرینگ و اوندهگی ناپاکلیکنی کېتکهزینگ» دیدیلر.
پیشوالریدن فقط امام مسلم روایت قیلمهگن.
حدیثدهگی بو جمله «ینگی توغیلگن بالهنینگ عقیقهسی اۉزی بیلن» دیب توشینیلهدی. بو اېسه هر بیر ینگی توغیلگن باله گه عقیقه لازم، دیگنیدیر.
«اونینگ اوچون قان چیقرینگ.»
یعنی ینگی فرزند توغیلگنی شرفی گه جانلیق سویینگ. بو مناسبت بیلن قان چیقریش قندهی بولیشینی کېلهسی حدیث شریفلر بیان قیلهدی.
ابن عباس رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
«نبی صلیالله علیه والسلم حسن و حسین رضیالله عنهم گه بیتتهدن قوچقار سوییب، عقیقه قیلدیلر.»
«سنن» ایگهلری روایت قیلیشگن.
۶. ینگی توغیلگن بالهنینگ قولاغیگه آذان و تکبیر اېتیش
رافع رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
رسولالله صلیالله علیه والسلمنینگ فاطمه رضیالله عنهانینگ توققن بالهسی حسن ابن علینینگ قولاغیگه آذان اېتگنلرینی کوردیم.»
ابو داوود ترمذی روایت قیلگن.
اوشبو حدیث شریف گه بناً، ینگی توغیلگن فرزندنینگ اونگ قولاغیگه آذان، چپ قولاغیگه اقامه اېتیش ضروری دیر.. اللهنینگ ذکری ینگی توغیلگن بالهنینگ قولاغیگه کیرگن بیرینچی نرسه بولیشی قندهی یخشی! البته، بو اولوغ نرسهنینگ اۉزیگه یرهشه برهکهسی بولهدی.
حسیندن روایت قیلینهدی:
رسولالله صلیالله علیه والسلم: «کیمنینگ بالهسی توغیلسه-یو، اونینگ اونگ قولاغیگه آذان، چپ قولاغیگه اقامه اېتسه، اونگه ام سیبیان (Ummu Sibyon ) ضرر یېتکزه آلمس»، دیېدیلر.
ابو یعله روایت قیلگن
ام سیبیان- بالهلر گه زیان یېتکزهدیگن جن طائیفهسی دیر.
۷. ینگی توغیلگن بالهنینگ تنگلهینی کوتریش
ابو موسی رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
مینینگ اوغلیم توغیلگنده اونی نبی صلیالله علیه والسلمنینگ حضورلریگه آلیب باردیم. اول ذات اونی ابراهیم دیب اتهدیلر، خرما بیلن تنگلهینی کوتردیلر و اونگه برهکه تیلب دعا قیلیب، مینگه توتقیزدیلر. او فرزندلریمنینگ کتتهسی اېدی.
ایککی شیخ روایت قیلیشگن
کوپچیلیک صاحبلر اۉزلرینینگ ینگی توغیلگن فرزندلرینی نبی صلیالله علیه و السلمنینگ حضورلریگه آلیب بارر اېدیلر. اول ذات علیهالسلام یاش بالهلرنی کورسهلر، نهایت خورسند بولیب کېتردیلر. ینگی توغیلگنلر گه ابو موسی رضیالله عنهنینگ اوغلیگه قیلگن مناسبتنی قیلر اېدیلر.
انه شو ایشگه تقلید قیلیب، ینگی توغیلگن فرزندنی اهل صالح کیشیلر حضوریگه آلیب باریش مسلمانلر ایچیده دایمی عادت گه ایلنگن.
«اول ذات اونی ابراهیم دیب اتهدیلر…»
دیمک، اهل فاضل، عالم و مقتدا کیشیلر تامانیدن ینگی توغیلگن فرزندلر گه اسم تنلنیشی هم یخشی ایش. چونکه اوندهی کیشیلر بونگه اوخشش ایشلر گه باغلیق مسلمانلرنی، شرعی حکملرنی یخشی بیلهدیلر و توغری تصرف قیلهدیلر.
رسولالله صلیالله علیه والسلامنینگ ابو موسی رضیالله عنهنینگ اوغلیگه ابراهیم دیب اسم قویگنلری بونینگ بیر مثالی دیر.
«…خرما بیلن تنگلهینی کوتردیلر…»
یاش بالهنینگ تنگلهینی کوتریش کتته آدم بیر نرسهنی آلدین اۉزی چینب توریب، بالهنینگ آغزیگه قولی بیلن سالیب قوییش دیر. بو نرسه میوه بولگنی افضل. نبی صلیالله علیه و السلام دییرلی هر دایم بالهلرنینگ تنگلهینی خرما بیلن کوترگنلر. بو هم یخشی نیت علامتی دیر. اهل صالح، فضیلتلی کیشیلرنینگ بو ایشنی قیلیشلری مرغوب دیر.
«… و اونگه برهکه تیلب دعا قیلیب، مینگه توتقیزدیلر…»
بو ایش اېنگ مرغوب ایش دیر. اهل صالح، دعا گوی کیشیلرنینگ ینگی توغیلگن بالهلر اوچون دعا قیلیشلری اینیقسه، برهکه تیلب دعا قیلیشلری جوده یخشی ایش دیر. برچه آته-آنهلر بونگه کتته اعتبار بیریشلری کېرهک.
۸. حامیلیک
باله ییتتی یاش گه کیرگونچه بیراونینگ حمایهسیگه محتاج بولهدی. یعنی آوقتلنیش، کیینیش، یوویش و باشقه حالتلرده دایما کتتهلرنینگ یاردمیگه محتاج. بو ایشلرنی اونینگ آته-آنهسی، اولر بولمسه یقین قرینداشلری عملگه آشیریشلری واجب دیر.
۹. ولیلیک
ییتتی یاشدن بلاغت یاشیگه ییتگونچه بولگن بالهلر ولی گه، اۉزیدن کتته رهبر گه محتاج دیرلر. بو هم آته-آنه بولمسه، یقین قرینداشلریگه یوکلهتیلهدی.
۱۰. نفقه
بالهلرنینگ نفقهسی. اولرنی آزیق-آوقت، کییم-کیچک، تورر-جای بیلن تأمینلش آتهنینگ بورچی دیر. بو نرسهلر حلال-پاک بولیشی مطلوب دیر.
فقیر یاش بالهنینگ نفقهسی آتهسیگه واجب بولهدی.
بو حکمنینگ دلیلی قوییدهگی آیت کریم دیر.
الله تعالی بقره سورهسیده:
«اولرنی معروف ایله ییدیریب، کیینتیریش توغدیرگننینگ زمهسیده دیر»، دیگن. (۲۳۳-آیت)
بالهنینگ سببیدن آنه گه نفقه بیریش واجب بولگنیدن کېین، بالهنینگ اۉزیگه نفقه بیریش واجب بولیشیده هېچ شبهه قالمهیدی.
عایشه رضیالله عنهادن روایت قیلینهدی:
هند بنت عتبه: «ای اللهنینگ رسولی، ابو-سفیان اوته بخیل آدم، مینگه و بالم گه کفایه قیلهدیگن نرسهنی بیرمهیدی. فقط اونگه بیلدیرمهی آلسمگینه بولهدی»، دیېدی.
«اۉزینگه و بالهنگه ییترلیسینی توغریلیکچه آل»، دیدیلر او ذات.
ایککی یخشی روایت قیلیشگن.
اونگه بو ایشده خوددی آته-آنهسی و خاتینینینگ نفقهسیدهگی کبی بیرار کیشی شیریک بولمهیدی.
یعنی بالهنینگ نفقهسی فقط آته گه، آته-آنهنینگ نفقهسی فقط اوغلیگه و خاتیننینگ نفقهسی فقط ایرگه واجب بولهدی. اونگه بو نفقهده هېچ کیم شیریک بولمهیدی.
۱۱. باله گه مهربانلیک کورسهتیش آته-آنهنینگ وظیفهسی
ابو هریره رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
رسولالله صلیالله علیه والسلم حضورلریده عقره ابن حبیس تیمیه اوتیرگنیده حسن ابن علینی اوپدیلر. شونده او: مینینگ ۱۰ ته بالم بار. اولردن بیرارتهسینی اوپمهگن من، دیدی.
رسولالله صلیالله علیه والسلم اونگه نذر صالدیلر و: «رحم قیلمهگنگه رحم قیلینمس» دیدیلر.
بخاری، ابو داوود و ترمذی روایت قیلیشگن
نبی صلیبالله علیه والسلم نهایتده بالهجان ذات اېدیلر. اول ذات بالهلر ایچیده نبیرهلری حسن و حسیننی جوده یخشی کورر و اولر گه مهربانلیک کورسهتر اېدیلر.
اوشبو روایتده او ذات صلیالله علیه و السلمنینگ حسن رضیالله عنه گه کورستگن مهرلری، صحابهلردن بیرینینگ بونگه بولگن مناسبتلری و بو مناسبتنینگ نبی صلیالله علیه و السلم تامانلریدن بهالنیشی حقیده سۉز کېتماقده.
اسما ابن زید رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
رسولالله صلیالله علیه و السلم مینی آلیب، تیزهلریگه اوتیرغیزر اېدیلر. حسننی اېسه باشقه تیزهلریگه اوتیرغیزر اېدیلر. سونگره تیزهلرینی بیر-بیریگه قوشیب توریب: اللهیم! اولر گه رحم قیلگین، مین اولر گه رحم قیلگن من، دییر اېدیلر.
بخاری روایت قیلگن
عایشه رضیالله عنهادن روایت قیلینهدی:
«بیر ارابی (بادیه نشین) نبی صلیالله علیه والسلمنینگ حضورلریگه کېلدی و: سیزلر بالهلرنی اوپهسیزلرمی؟ بیز اولرنی اوپمهیمیز دیېدی.»
شونده نبی صلیاله علیه و السلم: «الله قلبینگدن رحمتنی سوغریب آلگن بولسه، مین نیمه هم قیله آلردیم» دیېدیلر.
ایککی شخص روایت قیلیشگن
رسولاللهنینگ قیزلر گه علحیده حرمت و مهر بیلن مناسبتده بولیش حقیده هم کورستمهلر بار. سببی، قیزلر مهر گه محتاج، اۉزلری عاجزه بولیشهدی. شو باعث اولرنینگ تربیهسیده کوپراق اعتبار و مهر، احتیاطکارلیک ضرور بولهدی.
۱۲. فرزندلری آرهسیده عدالت قیلیش هم آته-آنهنینگ وظیفهسی دیر
نعمان ابن بشیر رضیالله عنهدن روایت قیلینهدی:
آتم مینی کوتریب، رسولالله صلیاله علیه و السلمنینگ حضورلریگه آلیب باردی و: «ای اللهنینگ رسولی، گواه بولینگ، مین نعمان گه اۉز مالیمدن بونی-بونی بیردیم» دیدی.
همه اوغیللرینگه هم شونگه اوخشش بیردینگمی؟ دیدیلر او ذات. یوق دیدی او.
اوندهی بولسه، بونگه میندن باشقهنی گواه قیل، دیدیلر و سونگره: سینی اولرنینگ برچهسی سینگه بیردیک یخشیلیک قیلیشی خورسند قیلهدیمی؟ دیدیلر. «هه» دیدی.
اوندهی بولسه، همهسیگه بیردیک بیرمهگنینگچه یوق دیدیلر.
باشقه بیر روایتده: «الله گه تقوا قیلینگلر و فرزندلرینگیز آرهسیده عدالتلی بولینگلر»، دییلگن.
بیشاولری روایت قیلیشگن
اوشبو حدیث گه بناً، مسلمان انسان مالیهوی مسئلهلرده اۉز فرزندلرینینگ برچهسینی برابر کوریشی کېرهک بولهدی. اگر تېنگ امکانیتلی فرزندلرنینگ بیریگه مال بیریب، باشقهسیگه بیرمسه یا که بیریگه آز، ایککینچیسی گه کوپ بیرسه، عدالتسیزلیک بولهدی. فرزندلری آرهسیده نزاع حسد، فتنه کوچهیهدی.
لېکن اگر شرعی عذر سبب بولسه، آته-آنه اۉز بالهلریدن بیریگه کوپراق، باشقهسیگه آزراق مال بیرسه بولهدی. مثال اوچون، بیری بیمار، ایککینچیسی ساغ، بیری کمبغل، ایککینچیسی بای، بیرینینگ فرزندلری کوپ، ایککینچیسینیکی آز و هکذا.
۱۳. بلاغت گه ییتگندن سۉنگ اویلنتیریب، عایلهلی قیلیب قوییش و باشقهلر
عایلهده فرزندلرنینگ علیحده حقوقلری بولیب، اولر گه عمل قیلیش شرط اېتیب قوییلگن دیر.
شو اورینده عایله رهبری زمهسیگه کتته مسئولیت یوکلهتیلیشینی علیحده تأکیدلب اوتماقچی من. معلوم که، اۉز فرزندلرینینگ اهل-عیالینینگ اخلاقی، خلق-اطواری، یوریش-توریشی اوچون عایله باشلیغی مسئول دیر.
۱۴. تربیه حقی هم فرزندلیک حقلریدن دیر
الله تعالی تحریم سورهسیده: «ای ایمان کېلتیرگنلر! اۉزینگیزنی و اهل عیالینگیزنی یاقیلغیسی آدملر و تاشدن بولگن دوزخدن سقلنگ. اونینگ تپیهسیده قوپال درغضب فرشتهلر بولیب، اولر اللهنینگ امریگه عصیان قیلمسلر و نیمه گه بویرسهلر، شونی قیلورلر»، دیگن. (۶-آیت).
