آزیق-آوقت، جای، دارو و تعلیم انسان نینگ اساسی احتیاج‌لریدن سنلسه‌ده؛ بیراق افغانستان نینگ قیشلاق‌لریده‌گی بیرقطار عیاللر بو امکانیت‌لردن فایده‌لنه آلمه‌یدی یاده اېنگ آز درجه ده فایده‌لنه‌دیلر.
فاریاب، تخار، قندوز، جوزجان، سرپل، بامیان، ننگرهار و کاپیسا ولایت‌لریده ۲۰ عیال سلام‌وطندار بیلن صحبت قیلگن، اولر نینگ ۱۵ نفری یشه‌یدیگن منطقه‌لریده ساغلیق، تعلیم، دم‌آلیش امکانیت‌لریدن فایده‌لنه آلمسلیک‌لری و باشقه بیش نفری اوشبو امکانیت‌لردن اېنگ آز فایده‌لنیش‌لرینی اېتگنلر.
بو گزارش ده صحبت قیلگنلردن کوپینچه‌سی، یشه‌یدیگن منطقه‌لریده ساغلیق و تعلیم خذمت‌لریدن فایده‌لنه آلمسلیک‌لریدن شکایت قیلگنلر.
قندوز ولایتی علی‌آباد تومنی «ارچی» قیشلاغی یشاوچیسی و ایکّی باله آنه‌سی زحل، قیشلاق‌لریده ساغلیق و تعلیم امکانیت‌لریدن فایده‌لنه آلمسلیگینی معلوم قیله‌دی: «ساغلیق و تعلیم خذمت‌لردن فایده‌لنه آلمه‌یمیز، توزوم اۉزگرگن بولسه ده حتا آزیق-آوقت و کییم-کیچک کبی دستلبکی امکانیت‌لردن فایده‌لنه آلمه‌یمیز. قیشلاغی‌میزده ساغلیق امکانیتدن یخشی فایده‌لنه آلمه‌یمیز، شفاکار آز دیر.»
شونینگدیک، جوزجان ولایتی مرکزی شبرغان شهری «نکرآباد» قیشلاغی یشاوچیسی و ایکّی باله آنه‌سی بولمیش خدیجه خوددی شونده‌ی امکانیت‌لردن فایده‌لنه آلمسلیگیدن نالیدی: «قیینچیلیک کوپ دیر، یول اوزاق صرف-خره‌جت و اجاره پولی کوپ بوله‌دی برچه نرسه‌لردن فایده‌لنه آلمه‌یمیز. دم‌آلیش اوچون جای یوق، ساغلیق بولیمیده یالغیز بیر کلینیک بار اونی هم مشکلی بار، شفاکار یوق و اقتصادی قیینچیلیک هم کوپ دیر.»
بو گزارش ده کوپینچه عیاللر، قیشلاق‌لریده ساغلیق مرکزلر یوق‌لیگینی عیاللر نینگ سلامت‌لیگی اوچون جدی قیینچیلیک دیب، بیرقطار تومن‌لرده ساغلیق مرکزلر یوق‌لیگی طفیلی، عیاللر چقه‌لاق دنیا گه کېلتیریش پیتیده باله‌لرینی قولدن بیریش‌لرینی معلوم قیله‌دیلر.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
تخار ولایتی چال تومنی «چشمه‌تاق» قیشلاغی یشاوچیسی بصیره گه کوره: «چال تومنی چشمه‌تاق قیشلاغیده کلینیک یوق، کسلخانه یوق، سرک‌لری ستندرد اېمس، ایچیملیک سوو یوق، حامله‌دار عیال یا ده چقه‌لاق کسل بولسه، ایشک (مرکب) آرقه‌لی تاغلی یوللر بیلن شهر گه آلیب باره‌دیلر، یولگه یا کسل نی قولدن بیره‌میز یاده چقه‌لاق‌نی و یا هم آنه وفات اېته‌دی.»
تخار مرکزی تالقان شهری حدودلری گه قره‌شلی آق‌مسجد قیشلاغی یشاوچیسی پلوشه نینگ ایتیشیچه: «بو ییرده نه کلینیک بار نه یخشی مکتب، قیین احوالده یشب کېلماقده‌میز، بیران کیشی کسل بولسه اونی مرکز گه آلیب باریش گه مجبور میز، کسلخانه گه آلیب بارگونچه کسل وفات اېته‌دی، بو احوال بیزنی جوده هم پریشان قیلگن قوم بویوک‌لری بوتوغریده هېچ دقت قیلمه‌یدیلر.»
عیاللر نینگ ساغلیق مرکزلردن فایده‌لنه آلمسلیگیگه قۉشیمچه اولردن بیرقطاری، قیشلاق‌لریده ایچیملیک سوو یوق‌لیگیدن نالیدیلر.
تخار یشاوچیسی شیما نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «بو ییرده نه کلینیک بار و نه نل سووی، بیر قودوق بار لېکن سووی قوریگن و اوی‌میزدن کوپ اوزاق دیر. کلینیک یوق، کلینیک قورسین‌لر و سووی‌میز یوق سوو یېتکیزیب بیریش‌لرینی اېسته‌یمیز.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
تخار یشاوچیلریدن باشقه بیری زینب گه کوره: «منطقه‌میز ده نل و سوو قودوق‌لری یوق، اوزاق جای دن سوو آلیب کېله‌میز.»
شو بیلن بیرگه، باشقه بیرقطار عیاللر قیشلاق‌لریده‌گی تیریکچیلیکدن راضی‌لیک بیلدیریب، دستلبکی امکانیت‌لردن فایده‌لنه آلیش‌لرینی معلوم قیله‌دیلر.
دستلبکی امکانیتدن فایده‌لنه آلیشینی معلوم قیلگن تخار یشاوچیسی سمیرا نینگ ایتیشیچه: «قیشلاغی‌میزده مکتب و ساغلیق مرکز بار و باله‌لریمیز مدرسه گه باره‌دیلر.»
شونینگدیک، کاپیسالیک نفیسه گه کوره: «آزیق-آوقت، کییم-کیچک و جای‌میز بار، ایریم (شوهر) بار شکر. کلینیک بار کسل بولسه‌ی باره‌میز و ایرکک‌لریمیز رخصت بیره‌دیلر و آسوده‌لیک بیلن باره‌میز. شکر الحمدلله ییر بار اۉزیم هم ییرده ایشله‌ی من روزغار یخشی اۉته‌دی.»
عیال حقوقی فعاللری نینگ ایشانچی گه کوره، افغانستانده عیاللر هردایم جدی قیینچیلیک بیلن روپه‌ره دیر و اولر نینگ کوپینچه‌سی ساغلیق امکانیت‌لردن فایده‌لنه آلمه‌یدیلر.
عیال حقوقی فعالی حمیرا فرهنگیار نینگ ایتیشیچه: «افسوس بیلن افغانستانده‌گی عیاللر برچه قیینچیلیک‌لر بیلن دوچ دیر و بو قیینچیلیک‌لر شهرلردن آلیب قیشلاق‌لرگچه بار، اۉزلرینگیز گواه‌سیزلر بو ییل عموم آلگنده افغانستان مقیاسیده سوو تقیچیل‌لیگی حس بولمه‌دی، قیشلاق‌لرده عیاللر طبی امکانیت‌لردن فایده‌لنه آلمه‌یدیلر.»
شو بیلن بیرگه، سرپرست حکومت مسئوللری، سۉنگی قریب اوچ ییلده، افغانستان مقیاسیده اینیقسه قیشلاق‌لرده کوپ سانده ساغلیق امکانیت‌لر یره‌تیلگنینی معلوم قیله‌دیلر.
اسلام امیرلیگی ساغلیق‌نی سقلش وزیرلیگی سۉزلاوچیسی شرافت زمان گه کوره، سۉنگی قریب اوچ ییلده افغانستان مقیاسیده ۳۵۰ ساغلیق مرکز قوریلیب و آنه‌لر نینگ اولیم کولمی کمه‌یگن.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «اسلام امیرلیگی حاکمیتیدن آلدین افغانستان نینگ ۵۰ فایز منطقه‌لری آق اېدی و کوپینچه منطقه‌لرده ساغلیق مرکز یوق اېدی، بیراق اسلام امیرلیگی حاکمیتیدن کېین ۳۵۰ ساغلیق مرکز قوریلیشی بیلن آنه‌لر نینگ اولم کولمی کمه‌یتیریلگن، اۉتمیش گه نسبتن آنه‌لر نینگ اولیم کولمی کمه‌یگن و بو توغریده سعی-حرکت قیلماقده‌میز.»
قیشلاق‌لرده کوپینچه امکانیت‌لر یره‌تیلگن و اوزاق منطقه‌لر نینگ بیرقطاری ده عیال شفاکار ایش گه آلینگن و سرپرست حکومت کېله‌جک ده قیشلاق ده‌گی عیاللر اوچون یخشی امکانیت یره‌تیش مقصدیده سعی-حرکت قیلماقده دیېدی، سرپرست حکومت سۉزلاوچیسی ذبیح‌الله مجاهد.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «قیشلاق‌لرده یېترلیچه امکانیت یره‌تیلگن و کوپینچه ولایت‌لرده کلینیک‌لر قوریلگن. امارت حاکمیتیدن کېین کلینیک‌لر سانی کوپه‌یگن و محروم منطقه‌لرده هم عیال شفاکارلری ایش گه آلینگن، گرچند یېترلی اېمس چونکه اقتصاد ضعیف و حکومت نینگ ریجه‌لری بولیشی کېره‌ک.»
ساغلیق و تعلیم امکانیت‌لریدن فایده‌لنه آلمسلیک و آزیق-آوقت خوفسیزلیگی، انچه دن بویان مملکت یشاوچیلری اینیقسه عیاللر نینگ اساسی قیینچیلیک‌لریدن سنله‌دی، اولر ارا قیشلاق ده‌گی عیاللر کوپراق بو محرومیت‌لیک بیلن روپه‌ره بولیب کېلگنلر.