سلام‌وطندار اوشبو گزارش ده مملکت نینگ ییتّی ولایتیده ۲۸ عیال بیلن صحبت اۉتکزگن و اولر نینگ کوپینچه‌سی امرمعروف و نهی منکر قانونی تصدیقلنیشیدن خواطر بیلدیرگنلر. اداره‌لرده ایشله‌یدیگن اوشبو عیاللردن بیرقطاری، بو قانون عملگه آشیریلگن حالده اولر و عایله اعضالرینی اقتصادی قیینچیلیک بیلن روپه‌ره قیلیشینی معلوم قیلگنلر.
بو گزارش ده کابلدن ۱۰ عیال و قندوز، ننگرهار، جوزجان، فاریاب، بدخشان و کاپیسا ولایت‌لری نینگ هر بیریدن اوچ-اوچ عیال اشتراک اېتگنلر. امرمعروف قانونی نینگ ۱۳-ماده‌سیده، عیال نینگ بوتون تنه‌سی یاپیلیشی ضروری دیر و «فتنه» اونگی آلینیشی اوچون یوزلرینی یاپیش و آوازلری عورت دیر. شونینگدیک محرم‌سیز عاقل و وایه گه یېتگن عیاللر نینگ یالغیزلیکده موتر ده مینیشی تقیق‌لنگن.
امرمعروف و نهی منکر وزیرلیگی نینگ تورت فصل و ۳۵ ماده‌لیک قانونی ۱۴۰۳-ییل، ۱۰-اسد ده تصدیقلنگن. افغانستانده‌گی خاتین قیزلردن بیرقطاری نینگ ایشانچی گه کوره، بو قانون عملگه آشیریلگن حالده، عیاللر گه قرشی چېکلاولر کوپه‌یشیگه سبب بوله‌دی.
ننگرهارلیک زرمینه و مستوره نینگ ایتیشلریچه، امرمعروف و نهی منکر قانونی تصدیقلنگنیدن سۉنگ، بو قانون نینگ ماده‌لریدن قورقیب و اوی‌لریدن تشقری چیقه آلمه‌یدیلر.
زرمینه نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «کېله‌جکدن اصلا امیدیم یوق؛ بیلیم یورت‌لر ایشیگی و ایشلش تقیق‌لنگن. ینگی تصدیقلنگن قانون ماده‌لرینی اېشیتیب افسوس‌لندیم؛ کوپ روحی قیینچیلیک بیلن دوچ بولگن من.»
شونینگدیک مستوره گه کوره: «جوده هم افسوس‌لندیم، چونکه کونسه‌یین چېکلاولر آشیریلماقده و روحی‌میز گه سلبی تأثیر قویگن.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
وظیفه‌دار عیاللردن بیرقطاری، امر معروف و نهی منکر قانونی تصدیقلنگنیدن خواطر بیلدیریب ایتیشلریچه، بو قانون تصدیقلنیشی بیلن عیاللر نینگ تیریکچیلیک احوالینی کېسکین‌لنتیریب و وظیفه‌لرینی قولدن بیریش‌لریدن قورقه‌دیلر.
قندوز ده دولت مکتب‌لریدن بیریده اوقیتووچی سمیرا و پایتخت کابل شهریده کسلخانه‌لردن بیریده قابله‌لیک بولیمیده خادم مدینه نینگ ایتیشلریچه، اوشبو قانون عملگه آشیریلگن تقدیرده، یشاوچیلر نینگ ایش‌سیز، کمبغل بولیشی و اولر نینگ بدرغه بولیش‌لری گه سبب بوله‌دی.
سمیرا گه کوره: «آنه و بیوه عیال من ایریم وفات اېتگن. بو قانون تصدیقلنیشینی ایشیتیب جوده هم افسوس‌لندیم. بیز کونسه‌یین احوال یخشی‌لنیب کمبغل‌لیک، بدرغه‌لیک و ایش‌سیزلر سانی کمه‌یشی مقصدیده ایش فرصت‌لری یره‌تیلیشینی اېسته‌یمیز؛ لېکن افسوس بیلن اولر نینگ هر کونی قانونی و چېکلاولری کوپه‌یماقده.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
مدینه نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «اسلام امیرلیگی نینگ ینگی قانونی حقیقتن خواطرلی دیر؛ برچه میزنی قیینچیلیک بیلن دوچ قیلگن. سۉنگی کونلرده بیلیم یورت و مکتب‌لر ایشیگی قیزلر یوزی گه آچیلیش گه امیدوار اېدیک؛ بونده‌ی بولمه‌دی عکسینچه چېکلاولرینی آشیرماقده‌لر.»
خاتین قیزلردن باشقه بیرقطاری نینگ ایشانچی گه کوره، امر معروف و نهی منکر قانونی عملگه آشیریلگن حالده، اساسی حقوق‌لریدن محروم بوله‌دیلر.
قندوز و تخارلیک مریم و آمنه فیضی، بو قانون عملگه آشیریلگن تقدیرده خاتین قیزلر اېرکین‌لیک، تحصیل، ایشلش و جمعیتده حضور تاپیش حق‌لریدن محروم بولیش‌لری گه سبب بوله‌دی.
مریم نینگ ایتیشیچه: «بولر تامانیدن یره‌تیله یاتگن قانون‌لر کونسه‌یین اهالی حیاتینی قیین‌لشتیرماقده.»
آمنه فیضی گه کوره: «مینی قانونیم اېرکین‌لیکدن محروم بولیشنی افاده قیله‌دی و وظیفه نی قولدن بیریشیمگه سبب بوله‌دی؛ حتا حاضرگی شرایط ده ایشنی دوام بیرمه‌ی و چېک قوییش گه قرار قیلیش گه باعث بولگن.»
بدخشان‌لیک اوقووچی مریم و طلبه فاطمه، ایکیله‌سی تعلیم دن محروم بولگنلر، کېله‌جک‌لریدن خواطر بیلدیره‌دیلر.
مریم نینگ ایتیشیچه: «مکتب ده توقیزینچی صنف ده اېدیم که مکتب‌لر ایشیگی یاپیلدی. حاضر اوی ده بیکار من. …اېرکین‌لیک و تیریکچیلیک قیلیش حقینی بیزدن آلدیلر؛ تحصیل قیلیش حقینی بیزدن آلدیلر و هېچ امیدیمیز یوق.»
فاطمه گه کوره: «بدخشان بیلیم یورتیده ایکّینچی ییل طلبه اېدیم و اسلام امیرلیگی افغانستانده قدرت نی آلگچ، بیر ییلدن سۉنگ بیلیم یورت‌لر و مکتب‌لر ایشیگینی یاپدیلر و روحی نقطه-نظریدن جدی زیان کورگن‌میز.»
امرمعروف و نهی منکر قانونی اساسیده، امرمعروف محتسب‌لری باشقه وظیفه‌لری گه قۉشیمچه، بو قانون نی رعایت قیلمه‌یدیگنلرنی توصیه قیلیب، مالی جریمه دن آلیب بیر ساعت دن اوچ کونگچه عمومی تورمه‌خانه‌‌لرده سقلب و نهایت محتسب‌لر تامانیدن نظرگه توتیلگن جزا اولر اوستیگه عملگه آشیریله‌دی.
عیال حقوقی فعاللریدن بیرقطاری گه کوره، امرمعروف قانونی عیاللر گه قرشی چېکلاولر آشیریلیشی گه سبب بولگن، و بو قانون اساسیده وظیفه‌سی بولگن عیاللر عایله اعضالری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینله‌ی آلمه‌یدیلر.
عیال حقوقی فعالی پروانه بارکزی نینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه: «بو چېکلاولر کونسه‌یین آشیریلماقده و حتا آوازی تقیق‌لنگن، جوده هم قیین دیر و عیاللرنی ناامید قیله‌دی و عیاللر ایشلب و عایله اعضالری نینگ نفقه‌سینی تأمینلش‌لری کېره‌ک.»
جمعیت‌شناس راشد صدیقی، امرمعروف و نهی منکر قانونی تصدیقلنیشی خصوصیده ایتیشیچه، جمعیت‌شناس‌لیک قاعده‌سی اساسیده، قانون زوردن عملگه آشیریلمسلیگی لازم.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «قانون نی زوردن عملگه آشیریش گه حرکت قیلسک، اسلام قاعده‌لری و قدریت‌لریدن چیقه‌دی؛ بیراق بو مسئله‌لر پیامبرص نینگ وقت‌لریده بولیب و حجاب رعایت بولگن. او پیت محرم‌سیز بحثی بولگن؛ لېکن عملگه آشیریلیشی بونده‌ی بولمه‌گن… تصدیقلنگن قانون نینگ دینی و اجتماعی قیینچیلیگی یوق دیر.»
شونینگدیک، روان‌شناس هیبت‌الله ابراهیم‌خیل نینگ ایشانچی گه کوره، روحی نقطه-نظریدن چېکلاو و قتیق آلیش روحی قیینچیلیک که سبب بولیب و جمعیتده قانون بوزرلیک و جنایی جرم کوپه‌یشی گه سبب بوله‌دی. «روان‌شناس‌لیک نقطه-نظریدن قتیق آلیش نینگ سلبی تأثیری بولیب و روحی قیینچیلیک اینیقسه افسرده‌لیک و امیدسیزلیکّه سبب بوله‌دی و آدم‌لر اۉزینی اولدیریب و قانون گه قرشی ایشلرنی قیله‌دیلر.»
عین‌حالده، دین عالملریدن بیری گزارش ده اسمی سِر قالیش شرطی بیلن ایتیشیچه، اسلام ده عیال نینگ آوازی و یوزینی یاپیش حقیده تورلی فکر-ملاحظه‌لر بیلدیریلگن. عموم آلگنده عیال نینگ آوازی عورت اېمس و سرپرست‌سیز عیاللر حجاب نی رعایت قیلیش بیلن عایله اعضالری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلش اوچون محرم‌سیز اوی دن چیقیشی ممکن.
بو دین عالمی نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «حجاب عیال نی پرده‌پوش و قرانغولیکده اسره‌ش نی افاده قیلمه‌یدی؛ بلکه اجتماع ده یاووز ایرکک و عیال اۉرته‌سیده حریم عزت دیر. عیال بیوه، کمبغل و سرپرست‌سیز بولمسه محرمی بیلن تشقری چیقیب و اوزاق سفر قیلیش‌لری افضل. لېکن سرپرستی بولمسه عایله اعضالری نینگ احتیاج‌لرینی تأمینلش اوچون تشقری چیقیشی ممکن.»
امر معروف و نهی منکر قانونی اۉتگن هفته پنج‌شنبه کونی ترقه‌لیب و تورلی مناسبت‌لر بیلن روپه‌ره بولگن، سرپرست حکومت سۉزلاوچیسی ذبیح‌الله مجاهد ایکس صحیفه‌سیده بیر بیانیه ترقه‌تیب امرمعروف و نهی منکر قانونی عملگه آشیریلیشی گه دایر خواطرلر اساس‌سیز دیر و اسلام امیرلیگی نینگ ایشلری اوستیگه سلبی تأثیر قویمسلیگنی بیلدیردی. مجاهد نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «مسلمان بولمه‌گن کیشی بو قانون گه قرشی‌لیک قیلیب و اونی رد اېتسه، بیرینچیدن اۉزینی اسلام قاعده‌لریدن آگاه‌لنتیریب و اسلام قدریت‌لری گه حرمت قیلیشی درکار.»
سرپرست حکومت سۉزلاوچیسی گه کوره، اسلام امیرلیگی اسلام قدریت‌لری گه دایر ناراضی‌لیک‌لرنی «ادب‌سیزلیک» دیه بیله‌دی. اوشبو قانون عملگه آشیریلیشی حقیده خاتین قیزلر نینگ خواطرلری گه دایر امرمعروف و نهی مکر وزیرلیگی نینگ فکر-ملاحظه‌سینی اورگه‌نیش اوچون سعی-حرکت قیلدیک؛ لېکن اولگوره آلمه‌دیک.
قریب سۉنگی اوچ ییلده خاتین قیزلر نینگ ایش، اوقیش و تحصیلی گه یره‌تیلگن چېکلاولر، کوپینچه خاتین قیزلر اقتصادی و باشقه قیینچیلیک بیلن دوچ بولیش‌لری گه سبب بولگن.
