سلام‌وطندار مملکت نینگ ۱۲ ولایتیده شاعر و یازووچی ۲۲ عیال بیلن صحبت قیلگن، بو صحبت‌لر اساسیده کوپینچه عیاللر اجتماعی قیینچیلیک بیلن دوچ دیر؛ بیراق اوشبو عیاللر کوپراق خاتین قیزلر نینگ قیینچیلیگی و امیدسیزلیک‌لری حقیده یازگنلر.
بو عیاللر گه کوره، شعر و یازیش بیلن؛ عیاللر حیاتیده سان-سناق‌سیز قیینچیلیک‌نی باشدن کېچیرگن درد، امیدسیزلیک‌لرینی عکس اېتّیره‌دیلر.
اوشبو گزارش ده مملکت نینگ ۱۲ ولایتیده شاعر و یازووچی ۲۲ عیال بیلن صحبت اۉتکزیلگن اولر نینگ ایکّی نفری ننگرهار، ایکّی نفری بامیان، اوچ نفری کاپیسا، اوچ نفری کابل، ایکّی نفری بادغیس، ایکّی نفری فاریاب، ایکّی نفری بدخشان، ایکّی نفری بلخ و باشقه بیر-بیر نفری هم تخار، لوگر و قندهار ولایت‌لریدن دیر.
اولر ادبیات ساحه‌سیده عیاللر نینگ رولی و حضورینی مهم بیلسه‌لرده؛ بیراق اولردن بیرقطاری شاعر و یازووچی عیاللر حکومت و نه هم جمعیتده‌گی کیشیلر تامانیدن قۉللب-قوتلنمسلیک‌لرینی اېته‌دیلر.
کاپیسالیک شمیلا نبی ۱۴ ییلدن بېری قیسقه حکایه یازیب کېلماقده ایتیشیچه، حکایه یازیش بیلن افغانستان‌لیک عیاللر نینگ قیینچیلیک‌لرینی عکس اېتّیره‌دی.
او یازووچیلیک نی مبارزه بهاله‌یدی؛ بو مبارزه نه‌فقط اۉزی بلکه بوتون عیاللر نینگ ییقیلیش، توریش، قیینچیلیک بیلن دوچ بولیش احوالینی اۉز ایچیگه آله‌دی.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «یازوولریمده کوپراق افغانستان‌لیک عیاللر اجتماعی حیاتیده قیینچیلیک بیلن کوره‌شیب کېله‌یاتگن موضوع‌لرنی اۉز ایچیگه آله‌دی، اولر قنده‌ی کوره‌شماقده و اولرنی کوریب کوچ آله‌من و عیاللر گه عاید کوپراق یازه من.»
شمیلا نبی یازگن داستانی بیر بولیمیده ایری تامانیدن ایشلش اېزینی بیریلمه‌گن عیال گه عاید «زن و زندگی» عنوانیده، بونده‌ی یازگن: «قاش‌لرینی کوتاریب و کوچلی قدم‌لری بیلن مینگه یقینلشدی بیر قولی بیلن یوزلریمنی قیسیب و باشقه بیر قولی بیلن ساچ‌لریمنی آرقه گه تشله‌دی، تیش‌لری آره‌سیدن مه‌یین آواز بیلن وظیفه وظیفه دیب اېتدی!
مگر مینی خاتینیم بولمه‌سنگ یا که مین اولگن بولسم!
یالغیز یالواریب آته‌م دن سۉنگ ایریمنی تاغ کبی حمایتچی حسابله‌گندیم، او عمر باد قۉللب-قوتلش وعده‌سینی بیرگن اېدی، او داد دیسه ده لېکن مین هېچ نرسه اېشیتمردیم…»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
شونینگدیک، فاریاب ولایتیدن شاعر عیال ذکیه معصومی، او حاضرگه قدر ۵۰ پارچه شعر یازگن ایتیشیچه، تورلی موضوع‌لر اینیقسه برچه ساحه‌دن حذف اېتیلیب و اونیتیلگن عیاللر حقیده یازه‌دی.
اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «افغانستان نینگ حاضرگی شرایطی ده عیاللر قیین احوالده یشه‌ماقده، عیاللر کېله‌جک‌لری گه دایر امیدسیز بولگن. روزغار قیینچیلیگیدن نالیمه‌یدیگن آز شاعر عیال تاپیلیشی ممکن، بوتون عیاللر جمعیتده‌گی عدالت‌سیزلیک و عایله ده‌گی یقین کیشی‌لردن ضربه کوریب و هردایم عدالت‌سیزلیک‌لردن نالیدیلر.»
بونگه قۉشیمچه، بو گزارش ده سلام‌وطندار بیلن صحبت اۉتکزگن عیاللردن ۱۲ نفری، جمعیتده‌گی چېکلاو، کم‌سیتیش و اولر نینگ یازوولری اعتبار گه آلینمسلیک قیینچیلیگی بیلن دوچ بولگنلرینی اېته‌دیلر.
بدخشان‌لیک قیسقه داستان و رومان یازووچی الهامه نصرتی، جمعیتده دوچ بولگن قیینچیلیگی حقیده بونده‌ی دیېدی: «جمعیتده و عایله ده بیز گه قرشی چېکلاولر یره‌تیلگن و شونینگدیک خوفسیزلیک وضعیت.»
قندهارلیک شاعر سرینا گه کوره: «۱۵ یاشرلیگیمدن شعر یازیش گه باشله‌دیم، آته‌م هم شاعر دیر. عایله تامانیدن قۉللب-قوتلندیم بیراق حاضر جمعیتده عیاللر گه اعتبار بیریلمه‌یدی، عیال شعر یازسه اونگه بی‌فرق یانده شه‌دیلر.»
بو گزارش ده صحبت قیلگن عیاللردن آلتی نفری، یره‌تیلگن چېکلاو و جمعیتده‌گی قیینچیلیک‌لر طفیلی یازگن اثرلرینی باسیمدن چیقره آلمه‌یدیلر و کوپینچه پیت خود سانسورلیک قیلیشه‌دی.
بامیان ولایتیدن خاطره سادات کوپراق ادبی طرح، قیسقه حکایه، غزل یازه‌دی ایتیشیچه: «حاضرگی قیینچیلیک طفیلی خود سانسورلیک قیله‌میز، حاضرگی قلتیس شرایط باعث یازوولریمیزنی یېتکرمه‌لرده نشر قیله آلمه‌یمیز، افسوس بیلن هېچ بیر اداره قۉللب-قوتلمه‌‌یدی.»
شونینگدیک کابل دن حکایه یازووچی نجمه فرهمند گه کوره: «کوپینچه یازگن حکایه‌لریم عیاللر حقیده دیر. عیاللر نینگ باسیمدن چیقریش حقی یوق و برچه موضوع‌لرنی مخاطب‌لری بیلن شریک اېته آلمه‌یدیلر. قیینچلیک‌لریمدن بیری اجازه آلیش اېدی، افغانستانده چاپ قیلیشنی اېستر اېدیم افسوس بیلن قیینچیلیک باعث چاپ اېته آلمه‌دیم.»
شو بیلن بیرگه، سلام‌وطندار بیلن صحبت اۉتکزگن عیاللردن سکیز نفری مملکتده‌گی سۉنگی سیاسی اۉزگریش دن کېین عیاللر نینگ تعلیم و تحصیلی گه یره‌تیلگن چېکلاولر باعث، اوی ده ایش‌سیزلیک و روحی قیینچیلیکّه چلینمسلیگی اوچون یازووچیلیک و شاعرلیکّه یوز کېلتیرگنلرینی معلوم قیلگنلر.
کابل یشاوچیسی و خصوصی بیلیم یورت‌لرده قضا آلتینچی سمستر طلبه‌سی منیره نوری، قیزلر نینگ تحصیلی تقیق‌لنیشیدن سۉنگ تعلیمی گه دوام بیره آلمه‌گن، ایتیشیچه: «بیلیم یورت ایشیگی یاپیلگچ یازووچیلیکّه یوز کېلتیردیم سببی هم جمعیت ده تحصیلات گه دوام بیره آلمسلیک، ایشله‌ی آلمسلیک دیر، بو احوال روحی قیینچیلیکّه چلینیشیمگه سبب بولدی، شونی اوچون کتاب گه مراجعت قیلدیم و کېین اېسه استه-سیکین یازیش گه یوز کېلتیردیم.»
شونینگدیک، بامیان ولایتی یشاوچیسی و ۱۲ صنف دن فارغ بولیب و تحصیلاتی گه دوام بیره آلمه‌گن پروین سادات گه کوره: «مقصدیم عیاللر حقیده یازیش دیر، چونکه عیاللر حاضرگی شرایط ده یخشی احوالده اېمس‌لر، اولر بیلیم یورت و مکتب باره آلمه‌یدیلر، افغانستانده‌گی خاتین قیزلر نینگ احوالی حقیده یازیلیشی کېره‌ک.»
شو بیلن بیرگه، ادبی و فرهنگی دستورلر گه اشتراک اېتیش گه علاقه‌مند عیاللر نینگ ایتیشلریچه، شاعر و یازووچی عیاللر نینگ آلقیش دستورلری اۉتمیش گه نسبتن سیزیلرلی درجه ده کمه‌یگن و بو جریان دوامی اولر نینگ شعر و یازیش گه علاقه‌سی کمه‌یشی گه سبب بوله‌دی.
کابل یشاوچیسی ماسوا احمدی نینگ بوتوغریده کوپه‌یتیریشیچه: «اۉتمیشده بو گَل دستورلر کوپراق یولگه قوییلیب و یازووچی و شاعر عیاللردن تقدیر بولردی، حاضرگی کونده بو کبی دستورلر و برنامه‌لر اونچه‌لیک یولگه قوییلمه‌یدی.»
عیال حقوقی فعاللری ادبیات ده عیاللر نینگ رولی و حضورینی مهم بهالب و سرپرست حکومتدن اولرنی قۉللب-قوتلب و شاعر و یازووچی عیاللر نینگ ترقیاتی اوچون ادبی برنامه‌لر یولگه قوییشینی اېسته‌یدیلر.
عیال حقوقی فعاللریدن وژمه یعقوبی گه کوره: «افسوس بیلن حاضرگی کونده حکومت تامانیدن ادبیات و شعر بولیمی حمایت بولمه‌‌یدی و بونگه قۉشیمچه حکومت شعر و ادبیات بولیمیده اېریم چېکلاولرنی یره‌تگن. بونده‌ی احوال دوام اېتگن حالده، افغانستانده برچه نرسه اینیقسه شعر و ادبیات یوق بولیشی ممکن.»
عیال حقوقی فعاللریدن باشقه بیری سوسن خالقیار نینگ ایتیشیچه: «حکومت شاعر و یازووچی عیاللر نینگ ترقیاتی اوچون اولر گه زمینه یره‌تیشی درکار، اولر نینگ ادبی اثرلری تقدیماتی بولیب و اولرنی تقدیرلنیش‌لری کېره‌ک.»
برچه‌سی بیلن، سرپرست حکومت معلومات و ومدنیت وزیرلیگی مسئوللری سلام‌وطندار بیلن اۉتکزگن صحبت‌لریده، شاعر و یازووچی عیاللر نینگ اثرلری جامعه منفعتی گه بولسه اونی قۉللب-قوتلب و باسیمدن چیقیش زمینه‌سینی یره‌تیش‌لرینی معلوم قیله‌دیلر.
سرپرست حکومت معلومات و مدنیت وزیرلیگی نینگ معینی عتیق‌الله عزیزی گه کوره: «تورلی برنامه‌لرده اثرلرینی کورگزمه گه قویدیلر و اولر اوچون تورلی احتفال‌لر اۉتکزیلگن، شونینگدیک هر ییلی معلومات و مدنیت وزیرلیگی تامانیدن یولگه قوییله‌دیگن فرهنگی ساورین‌لر گه عیاللر هم فرهنگ و هنر بولیمیده اثرلرینی ثبت قیلیشه آله‌دی. عیاللر نینگ اثر و تألیف‌لری جامعه نینگ اصلاح‌سی اوچون بولسه اونی قۉللب-قوتله‌یمیز.»
مملکتده سۉنگی سیاسی اۉزگریش و اسلام امیرلیگی تامانیدن قیزلر یوزی گه مکتب و بیلیم یورت‌لر ایشیگی یاپیلیب و اولر گه اېریم چېکلاولر یره‌تیلگن بیرحالده، شاعر و یازووچی عیاللر، خاتین قیزلر حقیده یازیش گه یوز کېلتیرگنلر.