تدروس ادهانوم گبریسوس، رئیس سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که «جهان در آستانۀ یک شکست فاجعه‌بار اخلاقی قرار دارد» و این شکست، هزینۀ بیش‌تری را بر دوش کشورهای فقیر خواهد گذاشت.
در حالی که کشورهای فقیر در انتظار دریافت دُز نخست واکسن‌اند، کشورهای ثروتمند برای مبارزه با پاندمی کرونا در تلاش انبار واکسن استند.
آقای تدروس، هجدهم ماه جاری میلادی گفت: «دست‌رسی عادلانه به واکسن در دور نخست با مشکل روبه‌رو خواهد بود. با آغاز توزیع دُز نخست واکسن، دست‌رسی عادلانه به آن در معرض خطر جدی قرار گرفته است. در حالی که ۴۹ کشور ثروتمند دنیا بیش از ۳۹ میلیون دُز واکسن دریافت کرده‌اند، به یک کشور فقیر تنها ۲۵ دُز واکسن داده شده است. ۲۵ میلیون نه، ۲۵ هزار هم نه، تنها ۲۵ دُز.»؛ این کشور گینه است.
کشورهای ثروتمند جهان به شمول آمریکا، نهادهای نظارتی آنان، سازنده‌گان و تولیدکننده‌گان بزرگ واکسن آن‌گونه که داکتر تدروس آن را «اول من!» نامید، فراوردهای واکسن را قاپیده‌اند.
دُز‌های واکسن بر اساس معاملات دو جانبه میان کشورها و تولیدکننده‌گان قرارداد شده و اغلب این قراردادها مخفیانه انجام شده است؛ احتکار واکسن کرونا سبب به میان‌آمدن بازار فوق رقابتی شده است که کشورهای فقیر در چنین بازاری از پا می‌افتند و توان رقابت ندارند، اما نیازها آنان را مجبور به این جدال کرده است.
به نقل از مرکز نوآوری بهداشت جهانی دانشگاه دوک، اتحادیۀ افریقا به تازه‌گی توافقی را برای خرید ۲۷۰ میلیون دُز واکسن انجام داده است. داکتر تدروس می‌گوید، سال گذشته ۴۴ توافق دو جانبه انجام شد و دست‌کم ۱۲ توافق‌نامۀ جدید در سال جاری امضا شده است. او می‌افزاید، تولیدکننده‌گان واکسن، نخست سراغ کشورهای ثروتمند می‌روند؛ زیرا میزان سود این کشورها در بالاترین حد قرار دارد.
رئیس سازمان بهداشت جهانی هشدار داده است که پیامد احتمالی احتکار «بازار آشفته، توزیع ناهماهنگ و نابسامانی اجتماعی و اقتصادی» است.
برای پیش‌گیری از پیامدها، سازمان ابتکار خرید جهانی تقسیم ریسک /Covax Facility ایجاد شد. این طرح را سازمان جهانی بهداشت، ائتلاف برای نوآوری‌ها و آماده‌گی در برابر اپیدمی و اتحادیۀ واکسن «Gavi» رهبری می‌کند.
هدف این طرح حفظ قدرت خرید واکسن است که تا پایان سال ۲۰۲۱ برای محافظت از ۲۰ درصد جمعیت دنیا، ۲ میلیارد دُز واکسن تولید شود. ۹۲ کشور با درامد پایین توسط راهکار مالی کواکس زیر نام تعهد بازار پیش‌رفته یا ای‌ام‌سی پشتی‌بانی می‌شوند.
۹۸ کشور ثروتمند به عنوان کشورهای خودکفا به عضویت کواکس درآمده‌اند. کواکس متعهد شده است تا واکسن را از پنج تولیدکننده دریافت کند و شرکت فایزر روز جمعه توافقی را اعلام کرد که بر اساس آن این شرکت ۴۰ میلیون دُز واکسن تولید می‌کند.
با این حال، گفت‌وگو با دشواری‌هایی مواجه بوده و هنوز هیچ‌یک آن‌ها عملی نشده است. ده روز پیش موسسۀ سیرم هند، یکی از تأمین‌کننده‌گان عمدۀ Covax، اسناد خود را به سازمان جهانی بهداشت تسلیم کرده و احتمالاً خدمات این موسسه تا یک‌ماه دیگر در فهرست استفادۀ فوری واکسن قرار نخواهد گرفت.
واکسن‌های تولیدی چین و روسیه شماری از کشورها را اغوا کرده است؛ واکسن‌هایی که تاکنون مورد بررسی جدی قرار نگرفته‌اند. برای بهبود اوضاع، کشور‌هایی که واکسن‌های تأییدشده را تهیه کرده‌اند، می‌توانند این واکسن‌ها را به گونۀ مستقیم در اختیار «Covax» قرار دهند؛ همان‌گونه که آنتونی بلینکن، نامزد وزارت خارجه قول داده است، آمریکا تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین این کشور را ملغا می‌کند و در نتیجه، مسیر پیوستن آمریکا به کواکس هموار می‌شود، بر این اساس، به این کشور اجازه داده می‌شود تا تمام آمریکایی‌ها را واکسن کرده و به کشورهای دیگری که به این واکسن نیاز دارند، نیز کمک کند.
منبع: واشنگتن‌پست
برگردان: احمدرویین اکبری
