کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان امروز (چهارشنبه، هشتم دلو/بهمن) گزارش سالانه‌اش از تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۲۰ میلادی را منتشر کرد.
براساس این گزاش، در سال ۲۰۲۰ میلادی در مجموع هشت هزار و ۵۰۰ غیرنظامی در سراسر کشور کشته و زخمی شدهاند. از این میان، دو هزار و ۹۵۸ غیرنظامی کشته شده و پنج هزار و ۵۴۲ غیرنظامی دیگر زخم برداشته‌اند.
این رقم، در مقایسه به سال ۲۰۱۹ میلادی، کاهش ۲۱ درصدی را نشان می‌دهد. شمار تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۱۹، در مجموع به ۱۰ هزار و ۷۷۲ تن می‌رسید که شامل دو هزار و ۸۱۷ تن کشته و هفت هزار و ۹۵۵ تن زخمی بود.
طبق آمار ثبت‌شده در کمیسیون مستقل حقوق بشر، در سال ۲۰۲۰، در میان هشت هزار و ۵۰۰ تن قربانی، پنج هزار و ۵۳۹ مرد، ۸۴۷ زن و دو هزار و ۱۹ کودک شامل است. کمیسون گفته است که جنسیت ۹۵ تن از کشته و زخمی‌شدهگان، تشخیص و تثبیت نشده است.
بر بنیاد گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر، استفادۀ بی‌رویه از ماین‌های مغناطیسی، ماین‌های فشاری کنار جاده، ترورهای هدفمند، حمله‌های راکتی، حمله‌های انتحاری، درگیری‌های زمینی و حمله‌های هوایی، مانند سال‌های گذشته سبب تلفات و خسارات هنگفت به جان و مال غیرنظامیان شده است. کمیسیون حقوق بشر گفته است که گاه سرگلوله‌ها و درکل مواد منفجرناشده از غیرنظامیان، به‌ویژه کودکان قربانی گرفته است.
این کمیسیون با ابراز نگرانی شدید به دلیل افزایش تلفات غیرنطامیان جنگ، هم‌چنان بر لزوم توقف خشونت‌ها، برقراری آتش‌بس و تحقق صلح عادلانه و پایدار تأکید کرده است.
طرف‌های جنگ باید به اصول و قواعد اساسی حقوق بین‌الملل بشردوستانه احترام گزارند و در برابر اعمال خود پاسخ‌گو باشند.
آمار ثبت‌شدۀ تلفات غیرنظامیان در کمیسیون مستقل حقوق بشر نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، به گونۀ میانگین، در هر شبانه‌روز ۸ غیرنظامی کشته و ۱۵ غیرنظامی دیگر زخمی شدهاند.
شمار تلفات غیرنظامیان زنان در سال ۲۰۲۰، نسبت به سال ۲۰۱۹ میلادی، ۱۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. بر پایۀ آمار ثبت‌شده در کمیسیون حقوق بشر، در سال ۲۰۲۰، مجموع تلفات غیرنظامیان زنان، به ۸۴۷ تن می‌رسد که شامل ۳۳۰ تن کشته و ۵۱۷ تن زخمی می‌شود. در سال ۲۰۱۹، مجموع تلفات غیرنظامیان زنان به ۹۷۴ تن می‌رسید که شامل ۲۸۲ تن کشته و ۶۹۲ تن زخمی بود.
شمار تلفات کودکان در اثر روی‌کردهای نظامی در سال ۲۰۲۰، نسبت به سال ۲۰۱۹ میلادی، ۲۵ درصد کاهش یافته است. در سال ۲۰۲۰، مجموع تلفات کودکان به ۲۰۱۹ تن می‌رسد که ۵۶۵ کشته و یک‌هزار و ۴۵۴ زخمی را دربر می‌گیرد؛ در حالی که در سال ۲۰۱۹، مجموع تلفات کودکان به دو هزار و ۶۹۶ تن می‌رسید که شامل ۴۴۵ کشته و دو هزار و ۲۵۱ زخمی بود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر عاملان تلفات غیرنظامیان کشور در سال ۲۰۲۰ میلادی را گروه طالبان، گروه داعش، حکومت و پشتی‌بانان بین‌المللی دولت افغانستان و عاملان نامعلوم خوانده است. این کمیسیون نگرانی کرده است در تلفات غیرنظامیان که عاملان آن معلوم نیست و هیچ گروهی در زمینه مسئولیت نگرفته است، حدود بیشتر از دو برابر (۱۱۷ درصد) افزایش دیده می‌شود.
بر بنیاد یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، از مجموع تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۵۳ درصد توسط گروه طالبان، ۱۵ درصد توسط نیروهای حکومتی و پشتی‌بانان بین‌المللی دولت افغانستان و ۵ درصد توسط گروه داعش انجام شده است. عامل ۲۵ درصد تلفات غیرنظامیان نامعلوم است و ۲ درصد تلفات، در اثر راکت‌پراکنیهای نظامیان پاکستانی در ولایت‌های کنر، خوست، پکتیکا و کندهار صورت گرفته است.
کمیسیون حقوق بشر گفته که روش‌های مورد استفادۀ طرف‌های درگیر، از جمله استفاده از ماین‌ها و مواد منفجره، قتل‌های هدفمند، حمله‌های راکتی، حمله‌های پیچیدۀ انتحاری، درگیری‌های زمینی و حمله‌های هوایی، به ترتیب موجب بیش‌ترین میزان تلفات غیرنظامیان در کشور شده است. استفاده از ماین‌های فشاری کنار جاده، مغناطیسی و خودساخته/موتربمب، از شیوه‌های جنگی مخالفان مسلح دولت است که هم‌واره سبب تلفات غیرنظامیان می‌شود.
براساس یافته‌های کمیسیون حقوق بشر، در سال ۲۰۲۰، بیش‌ترین آمار تلفات غیرنظامیان ناشی از انفجارها و ماین‌های کنار جاده بوده است که در مجموع دو هزار و ۵۷۲ تن، که شامل ۹۲۳ کشته و یک‌هزار و ۶۴۹ زخمی‌ست، در اثر انفجار ماین‌های کنار جاده، ماین‌های مغناطیسی و مواد منفجرۀ تعبیه‌‌شده قربانی شدهاند. این رقم، ۳۰ درصد کُل تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۲۰ را دربر می‌گیرد و در مقایسه با سال ۲۰۱۹، ۱۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد. در سال ۲۰۱۹، سه هزار و ۱۳۶ تن غیرنظامی در اثر انفجار ماین‌های کنار جاده کشته و زخمی شده بود.
در سال ۲۰۲۰، تلفات غیرنظامیان ناشی از انفجار ماین‌های مغناطیسی نیز به حد بالایی رسیده است. تاکنون عاملان بیشتر قضایای ناشی از انفجار ماین‌های مغناطیسی شناسایی نشده است. کمیسیون گفته است که این تاکتیک، در برابر منسوبان نیروهای دفاعی و امنیتی، مدافعان حقوق بشر، فعالان جامعۀ مدنی، کارمندان ملکی دولت، عالمان دین، کارمندان رسانه‌ها و بزرگان قومی استفاده می‌شود.
یافته‌های کمیسیون حقوق بشر افغانستان نشان‌دهندۀ این است که با استفاده از این روش، عمدتا کارکنان ملکی دولت، خبرنگاران، اعضای جامعۀ مدنی، عالمان دین، شخصیت‌های متنفذ و سرشناس، اعضای شورای ملی و مدافعان حقوق بشر قربانی شدهاند. در سال ۲۰۲۰ با استفاده از این تاکتیک، در مجموع دو هزار و ۲۵۰ تن کشته و زخمی شدهاند که شامل یک‌هزار و ۷۸ کشته و یک‌هزار و ۱۷۲ زخمی‌ست. این رقم ۲۶ درصد کُل تلفات غیرنظامیان را تشکیل می‌دهد.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان افزوده است که تنها در ۱۲ سال اخیر (از آغاز سال ۲۰۰۹ تا ختم ۲۰۲۰ میلادی)، در مجموع ۹۳ هزار و ۴۹۲ غیرنظامی به‌شمول زنان و کودکان کشته و زخمی شدهاند. از این میان، ۳۱ هزار و ۴۲۵ تن کشته شده و ۶۲ هزار و ۶۷ تن زخم برداشته‌اند.
سرعت در گفت‌وگوهای صلح بین‌الافغانی، برقراری آتش‌بس همه‌جانبه، خودداری از درگیری در محل‌های غیرنظامیان، شناسایی مرتکبان جرم‌های بین‌المللی، توجه به خانواده‌های بی‌جاشده از اثر درگیری‌ها و جلوگیری از قتل‌های سیستماتیک و هدفمند خبرنگاران، مدافعان حقوق بشر، فعالان مدنی و عالمان دین از پیشنهادهای عمدۀ کمیسیون مستقل حقوق بشر به طرف‌های درگیر است. این کمیسیون از طرف‌های درگیر در کشور می‌خواهد که به پیشنهادهای ذکرشده توجه و آن را رعایت و اجرا کنند.
