بر اساس اطلاعات گردآوری‌شده توسط سلام‌وطندار، کار تطبیق ۴۹۲ پروژه‌ی توسعهای در افغانستان که ارزش مجموعی آن‌ها به بیش از ۱۷۶ میلیارد افغانی می‌رسد، هم‌اکنون متوقف شده است.
بررسی‌هایی که سلام‌وطندار در باره‌ی این پروژه‌های توسعهای انجام داده است، نشان می‌دهد که این ۴۹۲ پروژه که هزاران پروژه‌ی فرعی دیگر را نیز شامل می‌شود، توسط جامعه‌ی جهانی تمویل مالی می‌شد و کار تطبیق آن در سند بودجه‌ی سال مالی ۱۴۰۰ گنجانیده و کار عملی آن‌ها نیز آغاز شده بود؛ اما با روی‌کارآمدن دوباره‌ی امارت اسلامی و خروج جامعه‌ی جهانی، این پروژه‌ها نیمه‌کاره رها شده اند.
از میان این شمار پروژههایی که در بودجه‌ی سال مالی ۱۴۰۰ گنجانیده شده بود، تنها ۲۲ پروژه‌ی آن جدید بود و ۴۷۰ پروژه‌ی دیگر از سال‌های پیش به سال ۱۴۰۰ منتقل شده بودند.
بر اساس اطلاعات سلام‌وطندار، از مجموع هزینه‌ای که برای این پروژه‌ها در نظر گرفته شده بود، تنها ۵۷ میلیارد افغانی یا ۳۲ درصد هزینه‌ها به مصرف رسیده است.
هرچند کار تمام این پروژه‌های توسعهای با تحولات سیاسی در کشور نیمه‌تمام ماند؛ اما مسئولان وزارت اقتصاد، می‌گویند که در تلاش اند تا شماری از این پروژه‌ها را با استفاده از درآمدهای داخلی عملی کنند.
برنامه‌ی ملی میثاق شهروندی یکی از همین پروژه‌ها بود که شش هزار و ۵۰۰ پروژه‌ی فرعی را شامل می‌شد و هزینه‌‌های تطبیق آن از سوی بانک جهانی پرداخت می‌شد؛ اما اکنون این پروژه‌ها متوقف مانده است. برنامه‌ی ملی میثاق شهروندی، در ۲۰۱۶ آغاز شده بود و قرار بود تا ۲۰۲۶ در سه مرحله عملی شود.
هدف اصلی این برنامه، ارائه‌‌ی خدمات اساسی صحی، آموزشی، برق‌رسانی، مدیریت آب، اتصال شهرها و روستاها و ساخت زیربناهای کوچک برای کشاورزی بود که برای تطبیق در مناطقی کم‌تر توسعه‌یافته طرح‌ریزی‌شده بود و توسط حکومت افغانستان و بانک جهانی تمویل مالی می‌شد.
بر بنیاد معلوماتی که سلام‌وطندار به دست آورده است، هم‌اکنون برنامه‌ای برای آغاز دوباره‌ی این پروژه‌ها یا تکمیل پروژه‌های نیمه‌کاره وجود ندارد و بانک جهانی نیز تا کنون به درخواست‌های حکومت امارت اسلامی پاسخ مثبت نداده است.
گفته می‌شود که حقوق چندماهه‌ی شمار بسیاری از کارمندانی که در چوکات برنامه‌ی ملی میثاق شهروندی کار می‌کردند، نیز پرداخت نشده است و وزارت احیا و انکشاف دهات امارت اسلامی، امیدوار است کار این پروژه‌ها از سوی بانک جهانی دوباره آغاز شود.
بر اساس یافته‌های سلام‌وطندار، بیشتر پروژههایی که کار تطبیق آن‌ها بیش از ۵۰ درصد پیش رفته بود، اکنون در معرض تخریب قرار دارد و در صورت بی‌توجهی، تمام سرمایه‌‌های مصرف‌شده، هدر خواهد رفت.
وضعیت این پروژه‌ها در ولایت‌ها چه گونه است؟
سلام‌وطندار پروژه‌های نیمه‌تمام ۱۲ ولایت را که از سوی جامعه‌ی جهانی تمویل مالی می‌شد، نیز بررسی کرده است. این پروژها مربوط به سال‌های مالی ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ می‌شود و کار تطبیق آن‌ها در همان سال‌ها آغاز شده بود.
یکی از این ولایت‌ها، بامیان است که کار تطبیق ۳۱ پروژه به ارزش ۳۰ میلیارد و ۵۰۳ میلیون و ۵۸۰ هزار و ۷۹۱ افغانی در آن جا آغاز شده بود و ۴۴.۱۴ درصد کار آن نیز عملی شده، اما هم‌اکنون این پروژه‌ها متوقف مانده است. افزون بر این، اکنون کار نزدیک به ۱۰۰ پروژه‌ی مربوط به برنامه‌ی ملی میثاق شهروندی نیز در این ولایت، متوقف مانده است.
دایکندی، دیگر ولایتی است که کار تطبیق حدود ۱۱۰ پروژه به ارزش یک میلیارد افغانی در آن متوقف مانده است.
حدود ۲۵۰ پروژه‌ی توسعهای به ارزش ۵۰ میلیون دالر امریکایی نیز در غزنی متوقف مانده است که با توقف این پروژه‌ها، نزدیک به چهار هزار تن نیز بی‌کار شده اند.
غور، دیگر ولایتی است که پس از تحولات نزدیک به ۲۲ ماه پیش (۲۴ اسد ۱۴۰۰ برابر با ۱۵ آگست ۲۰۲۱)، نزدیک به ۱۴ پروژه در آن متوقف مانده است که ارزش مجموعی آن‌ها ۱۷ میلیارد و ۷۰۴ میلیون و ۴۶۹ هزار و ۱۰۶ افغانی می‌شود. کار بیشتر این پروژه‌ها نزدیک به ۶۰ درصد پیش رفته است که با تکمیل‌شدن آن‌ها، ۱۸ هزار و ۲۸۰ تن به گونه‌ی مستقیم بهره خواهند برد.
در هرات نیز ۴۵۷ پروژه‌ی میثاق شهروندی به ارزش ۷۱۶ میلیون و ۴۵۸ هزار و ۳۹۹ افغانی هم‌اکنون متوقف است.
افزون بر این، ۶۶۰ پروژه از جمله ۴۱۰ پروژه‌ی میثاق شهروندی که حدود ۲۷ درصد کار آن پیش رفته بود، در کاپیسا متوقف است که در نتیجه‌ی آن یک هزار و ۲۱۰ تن بی‌کار شده اند.
در لغمان نیز ۱۰ پروژه‌ی توسعهای متوقف مانده است؛ اما سلام‌وطندار نتوانست به جزئیات آن‌ها دست یابد.
میدان‌وردک دیگر ولایتی است که حدود ۳۱۹ پروژه‌ی میثاق شهروندی به ارزش ۵۲۹ میلیون افغانی هم‌اکنون در آن متوقف است و ۱۱۹ پروژه‌ی دیگر که شامل ۵ پروژه‌ی میثاق شهروندی می‌شود، نیز در نورستان متوقف مانده است.
افزون بر این‌ها، ۸۵ پروژه به ارزش ۲۲۴ میلیون و ۹۶۸ هزار و ۹۳۷ افغانی در پنجشیر متوقف شده است که در نتیجه‌ی آن، ۹۷۱ تن بی‌کار شده اند و در پروان نیز کار ۳۱ پروژه به ارزش ۳۱ میلیون و ۵۸۹ هزار و ۵۱۷ دالر، متوقف مانده است.
و در نهایت، کار ۴۸۹ پروژه به ارزش ۳۰۰ میلیون افغانی نیز در بغلان متوقف مانده است که در نتیجه‌ی آن ۲۲۰ تن بی‌کار شده اند.
بر پایه‌ی معلوماتی که توسط سلام‌وطندار گردآوری شده است، از میان ۱۲ ولایت بررسی‌شده، تنها در پنج ولایت (غزنی، غور، کاپیسا، پنجشیر و بغلان) ۷۴۰۰ تن در نتیجه‌ی توقف پروژه‌ها بی‌کار شده اند و با این حساب می‌توان گفت که در نتیجه‌ی توقف پروژه‌های توسعهای در سراسر کشورف ده‌ها هزار تن بی‌کار شده اند.
این پروژه‌ها توسط کدام نهادها یا کشورها تمویل می‌شدند؟
مسئولان در وزارت مالیه‌ی امارت اسلامی، پیش از این به سلام‌وطندار گفته اند که نزدیک به ۳۰ پروژه‌ی بزرگ توسعهای متوقف‌شده، توسط بانک جهانی تمویل مالی می‌شد.
افزون بر این، نهادهایی مانند صندوق پشتیبانی از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، اداره‌ی توسعه‌ی بین‌المللی امریکا (USAID)، برنامه‌ی توسعهای ملل متحد (UNDP)، نهاد‌های مرتبط به سازمان ملل و شماری از کشورها مانند هندوستان، از جمله‌ی تمویل‌کنندگان مالی پروژههایی بودند که اکنون نیمه‌کاره مانده اند.
کار تطبیق و تکمیل این پروژه‌ها که تأثیر مستقیم بر وضعیت اقتصادی کشور دارد، در حالی متوقف شده است که پس از روی‌کارآمدن دوباره‌ی امارت اسلامی، میلیون‌ها دالر کمک‌های انسان‌دوستانه‌ی جامعه‌ی جهانی به کشور ادامه داشته است.
گفتنی است که ۴۹۲ پروژه‌ی بزرگ توسعهای که سلام‌وطندار در این گزارش به آن‌ها پرداخته است، از جمله پروژههایی بودند که کار تطبیق آن در سند بودجه‌ی سال مالی ۱۴۰۰ گنجانیده شده بود و پروژه‌های بررسی‌شده در ولایت‌ها از جمله پروژههایی بوده اند که کار تطبیق آن‌ها در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ آغاز شده بود.
