سلام‌وطندار نینگ افغانستانده ۲۵ عیال بیلن اۉتکزگن صحبتی اساسیده، عیاللر سرک‌لر و عمومی مکان‌لرده ایرکک‌لر تامانیدن جسمانی و کلامی بیزاوته بولگنلرینی اېتگنلر.
اوشبو ۲۵ عیال دن ۱۴ نفری اوی دن تشقریده بولگنیده ایرکک‌لر «خنِک» سۉزلر بیلن حقارت قیلگنی و باشقه ۱۱ نفری، ایرکک‌لر تامانیدن تیگینیش کبی جسمانی بیزاوته بولگنلرینی معلوم قیله‌دیلر.
بو عیاللر گه کوره، کوپراق ییگیت‌لر و اوسمیرلر تامانیدن بیزاوته بولیشگن و بو احوال اولر نینگ جمعیتده‌گی حضوری و دم‌آلیش مکان‌لر گه باریشیگه سلبی تأثیر قویگن.
مذکور عیاللردن بیرقطاری نینگ ایتیشلریچه، شهر گه باریش پیت‌لریده حجاب نی بوتکول رعایت قیلگن بولسه‌لرده؛ لېکن شو بیلن هم ایرکک‌لر تامانیدن بیزاوته بولیشگن.
کابل‌لیک نسترن و حلیمه، اوی دن تشقریده حجاب نی رعایت قیلگن بولسه‌لرده؛ بیراق ایرکک‌لر ېنه هم اولرنی بیزاوته قیلگنلرینی اېته‌دیلر.
نسترن نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «قنچه حجاب نی رعایت قیلمه‌یدیک، ېنه هم ایرکک‌لر تامانیدن جسمانی و کلامی بیزاوته بوله‌میز و بازارلرده ایرکک‌لر عیاللر گه اۉزلرینی یقینلشتیریش گه اورینیب و خنِک سۉزلرنی اېته‌دیلر.»
حلیمه گه کوره: «باشقه‌لر هېچ نرسه دیمسلیک اوچون حجاب قیله‌میز، اوزون کییم کییه‌میز. ېنه هم بو معما بیلن دوچ بوله‌میز، باشقه‌لر بیزنی بیزاوته قیلسه، قنده‌ی حس قیلیشینگیز ممکن.»
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
بو گزارش ده صحبت قیلگن عیاللردن کوپینچه‌سی، ایرکک‌لر نینگ بیلیم درجه‌سی وسوادسیزلیگینی سرک‌لرده اولر نینگ بیزاوته قیلیش عاملی عنوان قیله‌دیلر.
اوشبو گزارش ده صحبت قیلگن ۲۵ عیال دن ۱۴ نفری، اوی دن تشقریده کوپراق سوادسیز کیشی‌لر تامانیدن بیزاوته بولگنلرینی اېته‌دیلر؛ بیراق باشقه ۱۱ نفری بیلیم آدملر نینگ اخلاقی اوستیگه تأثیری بولمه‌ی سرک و بازارلرده سوادلی و سوادسیز کیشی‌لر تامانیدن بیزاوته بولیشنی تجربه قیلگنلرینی معلوم قیلگنلر.
جمعیتده جسمانی بیزاوته بولگنلردن فوزیه، عمومی مکان‌لرده سوادلی و سوادسیز کیشی‌لر تامانیدن بیزاوته بولیش خصوصیده ایتیشیچه: «بیلیملی کیشی‌لر باشقه‌لرنی بیزاوته قیلیش بیلن شخصیتی گه فتور کېلمسلیکنی اېسته‌یدی و بیزاوته قیله‌دیگنلر نینگ کوپینچه‌سی سوادسیز کیشی‌لر دیر.»
جمعیتده جسمانی بیزاوته بولگنلردن باشقه بیری سمیه، عمومی مکان‌لرده سوادلی و سوادسیز کیشی‌لر تامانیدن بیزاوته بولیش خصوصیده بونده‌ی فکر-ملاحظه بیلدیره‌دی: «بیلیم گه باغلیق اېمس دیب اویله‌یمن؛ سوادلی کیشی‌لر هم انده-سنده شونده‌ی سۉزلرنی اېته‌دی حتا سوادسیز کیشی اېتمه‌یدی.»
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
بو گزارش ده صحبت قیلگن عیاللر نینگ ایتیشلریچه، سرک‌لر و عمومی مکان‌لرده بیزاوته بولگچ، روحی قیینچیلیک بیلن دوچ بولگنلر.
سرک‌لرده بیزاوته قربان‌لریدن کریمه روحی قیینچیلیکّه چلینگن ایتیشیچه: «بیر کون ایرته‌لب وظیفه باریش پیتیده بیر کوچه ده قریب ۲۰ یاشر بیر ییگیت تورگندی، بیران دوستینی کوتیب تورگنینی اویله‌دیم؛ مینی کورگن پیتده استه-سیکین حرکت قیلدی و یول یریمیده مینگه تامان چاپقیلب کېلدی کوتیلمس ده قولینی مینگه تامان اوزه‌تدی، کوپ قورقیب و ایاق-قولیم تیترردی و کېین اېسه جمعیتدن چیقیب و روحیم گه تأثیر قیلدی.»
اوشبو گزارش ده صحبت قیلگن عیاللردن ۱۴ نفری که سرک‌لرده بیزاوته بولیشنی تجربه قیلگنلر، عمومی مکان‌لر گه باره آلمه‌ی و خاطر جمع‌لیک بیلن اوی ده چیقه آلمسلیک‌لرینی اېته‌دیلر.
کابل‌لیک هدیه گه کوره: «اېنگ یامان تجربه‌م، لیسه مریم بازاری ده اېدی. عمومی مکان‌لرده ایرکک‌لر عیاللر نینگ تنه‌سی گه قول اوریش گه اورینه‌دیلر.»
کابل یشاوچیلریدن باشقه بیری آرزو نینگ ایتیشیچه: «بیزاوته بولمسلیک اوچون مجبور بولمه‌سم تشقری چیقمه‌ی من، بیران کیشی آدملرنی بیزاوته قیله‌دی.»
کابل یشاوچیلریدن باشقه بیری شمایل نینگ ایتیشیچه: «بیزاوته بولمسلیک اوچون اوی دن اونچه‌لیک چیقمه‌ی من؛ چونکه بیران کیشی نینگ خنِک سۉزلری آدم نینگ روحی گه سلبی تأثیر قیله‌دی.»
عیال حقوقی فعاللریدن بیرقطاری نینگ ایشانچی گه کوره، بیلیم درجه‌سی پس‌لیگی، آگاهی‌سیزلیک و شهرنشین‌لیک فرهنگینی رهایت قیلمسلیک، افغانستانده عمومی و سرک‌لرده عیاللر نینگ بیزاوته قیلیش اصلی عامللردن سنله‌دی.
عیال حقوقی فعالی حسنا روفی گه کوره: «سرک‌لرده عیاللر نینگ بیزاوته قیلیش کتّه عامللریدن بیری یشاوچیلر نینگ فرهنگی ضعیف‌لیگی دیر و اهالی گه ایش و اوقیش شرایطی یره‌تیلمه‌گن؛ شونی اوچون بیرقطار کیشی‌لر سرک و عمومی مکان‌لرده عیاللرنینگ بیزاوته قیله‌دیلر.»
اجتماعی مسئله‌لر ایش بیلرمان‌لری، عیاللر سرک‌لرده بیزاوته بولیش سلبی عاقبت‌لریدن آگاه‌لنتیریب ایتیشلریچه، حکومت بو معما گه چېک قوییش اوچون اقدام قیلیشی کېره‌ک.
اجتماعی مسئله‌لر ایش بیلرمانی احمدراشد صدیقی نینگ ایتیشیچه: «دولت یا که تېزیم بیزاوته قیلیش نی جرم حساب‌لب و بیزاوته قیله‌دیگنلر اوچون انیق قانون تعیین‌لشی لازم. امام مسجدلری جمعیتده آوازلری گه اعتبار بیره‌دیگنلر اوله‌راق بوتوغریده آگاهی‌لیک بیریش‌لری درکار.»
برچه‌سی بیلن، سرپرست حکومت امر معروف و نهی منکر وزیرلیگی مسئوللری، سلام‌وطندار گه یوللـه‌گن کتبی پیام‌لری گه، اوشبو وزیرلیک ده ایرکک‌لر تامانیدن سرک‌لرده عیاللر بیزاوته بولیشی گه دایر رسمی شکایت حاضرگچه ثبت بولمه‌گنینی اېتگنلر.
سرک‌لرده ایرکک‌لر تامانیدن عیاللر بیزاوته قیلینیشی، اوی دن تشقریده عیاللر خوفسیزلیگینی قیینچلیک بیلن دوچ قیلیب و جمعیتده اولر نینگ حضوری گه سلبی تأثیر قویگن باشقه معمالردن سنله‌دی.