افغانستان ده آلتینچی صنف‌دن یوقاری قیزلر یوزی گه مکتب‌لر ایشیگی یاپیلگنی‌دن قریب ۱۹ آی اوتگن، بیراق اوقووچیلر حاضرگچه نابیللی بیر تقدیرده قرار تاپگنلر. غربی و جنوب‌غربی ولایت‌لرده‌گی قیز اوقووچیلردن قطاری نینگ ایتیش‌لریچه، نابیللی تقدیر و مکتب‌لر یاپیق قالگنی نینگ دوام تاپگنی، خواطرلر نینگ کوپه‌یشی گه سبب بولگن.
هرات مکتب‌لریدن بیری‌ده‌گی سکیزینچی صنف اوقووچیسی مریم، سکیز ییل صنف نینگ اول نمره‌سی ایکن و مکتب دوره‌سی نینگ بیتگنی‌دن کیین، طبیات بولیمی‌ده تحصیل قیلیش نی ایسته‌ر ایکن. اونینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه: «مکتب‌لر نینگ یاپلیشی بیلن برچه امید‌لریم اورته‌دن کیتدی، درس و تعلیم خصوصیده ناامید بولدیم. هر کون اوی‌ده اولتیری، تکراری کتاب‌لر نی اوقیش‌دن خسته بولدیم. افسرده بولیب تیز اعصبانی بوله‌من، انه شوو سبب عایله‌م مینی درمان قیلیش اوچون داکتر گه مراجعه قیلگنلر و درمان آستیده قرار تاپگن‌مین.»
مریم، ایکی آی‌دن بیری عصبی قیین‌چیلیک‌لر و افسرده‌لیک سبب، هرات ده کسل‌خانه‌لردن بیریده درمان آستیده قرار تاپگن که، او مکتب‌لر نینگ یاپیلگنی نی بو وضعیت‌ده قرار تاپگنی گه سبب بولگن دیگن.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفه‌میزگه باش اورینگ!
زرنگ شهری‌ده‌گی مکتب‌لردن بیری نینگ اونینچی صنف اوقووچیسی بولمیش نیلوفر، الماری‌لریده‌گی کتاب‌لری گه قره‌ب ایتیشیچه، بیر یریم ییل‌دن بیری اوی‌ده قالیب و کتاب و کتابچه‌لری نی کوریش بیلن یاشی نینگ آلدی نی آلالمه‌یدی. نیلوفر یاش‌لی کوزلری بیلن کوپه‌یتیریشیچه: «ایشانینگ که برچه‌میز بیر وضعیت‌ده قرار تاپگن‌میز. قرانغو و ناامید‌لیک بیر وضعیت‌ده قرار تاپگن‌میز.تعلیم کوریب و پیشرفت قیلیش اوچون افغان قیزلر نینگ گناه‌سی نیمه دیر.؟»
شونینگدیک فراه ده اوقووچیلردن باشقه بیری ۱۸ یاشر مرسل، مکتب‌لر نینگ یاپیق قالگنی خصوصیده ناامید‌لیک بیلدیریب و ایتیشیچه: «اونبیرینچی صنف اوقووچیسی ایدیم، مکتب‌لر یاپیق قالگنی سبب، عایله‌م مینی نامزد قیلدیلر. مین درس اوقیب و کیله‌جک‌ده باشقه عیال‌لر گه خذمت قیلیش نی ایسته‌یمن؛ بیراق بیر تامان‌دن نامزد‌لیک و باشقه تامان‌دن مکتب‌لر نینگ یاپیق قالگنی مینی کوپ ناامید و افسرده قیلگن.»
مرسل نینگ کوپه‌یتیریشیچه، بیر تامان‌دن مکتب‌لر نینگ یاپیق قالگنی و باشقه بیر تامان‌دن زوردن نامزد بولگنی سبب، اوزی نی اولدیریش گه اقدام قیلگن؛ بیراق سینگلی آرقه‌لی قوتقریلگن.
قیزلر یالغیز غربی ولایت‌لرده مکتب گه باره آلمه‌یش سبب روانی قیین‌چیلیک‌لر گه چلینمه‌گنلر؛ بلکیم باشقه ولایت‌لر اینیقسه جنوب‌غربی ولایت‌لرده هم قیزلر شو کبی قیین‌چیلیک‌لر بیلم روپه‌ره‌لر.
کیله‌جک‌ده داکتر بولیش نی ایسته‌گن قندهار ولایتی‌ده‌گی اوقووچیلردن بیری شکیلا نینگ ایتیشیچه، مکتب‌لر یاپیلگنی سبب، آرزولری گه ییتیشه‌آلمه‌گن و مکتب‌لر یاپیلگنی‌دن کیین، علم اورگنیش اورنیده اوی ایشلری بیلن مصروف بولگن دیر.
اوقووچیلر غربی و جنوب‌غربی ولایت‌لرده ۱۴۰۲-ییل‌ده مکتب‌لر آچیلیشی نی کوتیب توریب و اسلام امیر‌لیگی نینگ محلی و مرکزی مسئوللریدن، تعلیم نینگ قیته باشلنشی اوچون عملی و جدی اقدام قیلیشلری نی ایسته‌گنلر.
شونده‌ی بیرحالده، غربی و جنوب‌غربی ولایت‌لرده آلتینچی صنف‌دن یوقاری قیز اوقووچیلر عایله‌لریدن قطاری نینگ ایتیش‌لریچه، قیز مکتب‌لر نینگ یاپیق قالگنی، قیزلر اوچون روانی خواطر کوپه‌یشی گه سبب بولگن.
غور ده اونبیرینچی صنف اوقووچی نینگ آنه‌سی خدیجه گه کوره، قیزی اوتگن ۱۱ ییل‌ده صنف بیرینچی‌سی ایکن و کانکور سیناوی‌ده بیرینچی بولیب و تیش داکترلیک بولیمی‌ده عیا‌لر گه خذمت قیلیش نی ایسته‌ر ایکن. خدیجه نینگ کوپه‌یتیریشیچه: «قیزلر یوزی گه مکتب‌لر ایشی نینگ یاپیلگنی‌دن بیری، قیزیم خسته و افسرده بولگن که، حاضرگی حکومت اونینگ آرزولری گه ییتیشیشی خصوصیده رخصت بیرمه‌گن.»
او اسلام امیر‌لیگی مسئوللریدن، کیله‌سی بهار قیزلری نینگ آرزولری گه ییتیشیشلری اوچون مکتب‌لر نینگ آچیلیشی نی ایسته‌یدیلر.
شونینگدیک هرات یشاوچیلریدن بیری محمد‌حلیم نینگ ایتیشیچه، قیزی اونینچی صنف اوقووچیسی ایکن و رباتیک بولیمی‌ده هم یخشی خلاقیتی بار. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «قیزی نخبه بیر اوقووچی بولیش اوچون دایم سعی و حرکت قیله‌ر ایدی و رباتیک بولیمی‌ده کوپینچه ایش‌لر نی انجام بیرگن؛ بیراق مکتب‌لر نینگ یاپیق قالگنی، خواطرلر گه سبب بولگن که، بعضا قیزیم ییغله‌یدی و مین و ایناغه‌لریدن دایم مکتب‌لر نینگ باشلنیشی نی سوره‌یدی.»
شونینگدیک قندهار یشاوچیلریدن فیض‌الدین نینگ سلام‌وطندار گه ایتیشیچه، علم اورگنیش برچه عیال و ایرککلر گه فرض دیر و حکومت قیزلر گه ایسته‌گنلری بولیم‌لر اینیقسه عیال‌لر نینگ اساسی نیازی بولگن ساغلیق بولیم‌ده تعلیم زمینه‌سی نی یره‌تیشی کیره‌ک.
بیزلرنینگ توییترده هم تعقیب قیلینگ!
شونده‌ی بیرحالده، داکترلر نینگ ایتیش‌لریچه، مکتب‌لر نینگ یاپیق قالیشی و عیال‌لر ایشی توخته‌تیلیشی، قیز اوقووچیلر و ایشلاوچی عیال‌لر نینگ روانی گه تاثیر قوییب و اولر گه زیان ییتیشتیرگن.
غور ده اعصاب و روان متخصصی عبدالاحمد نوری نینگ ایتیشیچه، یالغیز اوشیو ولایت‌ده ۸۰ فایز‌دن آرتیق اوقووچی قیز و ایشلاوچی عیال روانی قیین‌چیلیک‌لر گه چیلنگن و شونینگدیک بو قیین‌چیلیک کوپه‌یماقده دیر. اونینگ کوپه‌یتیریشیچه: «اوتگن ییل‌دن بیری مراجعه قیلووچیلری‌میز نینگ سانی کوپه‌یگن و مراجعه قیلووچیلری‌میزدن کوپینچه‌سی نی طلبه قیزلر و ایشلاوچی عیال‌لر تشکیل بیره‌دی که، اولردن ۸۰ فایز‌دن آرتیغی مکتب‌لر یاپیلگنی و ایشلری توخته‌لگنی سبب، روانی کسل‌لیک‌لر گه چلینگنلر.»
قیز اوقووچیلر و اولر نینگ عایله‌لری اسلام امیر‌لیگی مسئوللریدن مکتب‌لر نینگ آچیلیشی نی ایسته‌ب و حکومتی مسئوللردن دایم قیزلر اوچون تعلیمیو تحصیلی تینچ فضا ایجاد بولیشی خصوصیده سعی و حرکت قیلیشلری نی سوره‌گلر، بیراق حاضرگچه مکتب‌لر و بیلیم یورت‌لر نینگ قچان آچیلیشی بیللی ایمس و قیزلر و عیال‌لر نابیللی بیر وضعیت‌ده قرار تاپگنلر.