افغانستان سرپرست حکومتی تامانیدن قبول قیلینگن ایش قانونی ۱۶ باب و ۱۴۷ مادهدن عبارت بولیب، اونده ایش وقتلری، ایش حقی، ایش گه قبول قیلیش شرطلری، ایش شرطنامهلری، ایشچیلرنینگ دمآلیش و تعطیل حقوقلری کبی موضوعلر یاریتیلگن. بیراق سلاموطندار ۱۴ ولایتده ۴۲ یاش ایشچی بیلن صحبت اوتکزگن، اوشبو یاشلرنینگ کوپچیلیگی رسمی شرطنامهسیز، ساغلیق بیمه و جوده کم ایش حقی عوضی گه آغیر محنت شرایطلریده ایشلهماقدهلر.
بو ۴۲ نفر یاشدن ۲۸ نفری، اسلام امیرلیگی حاکمیتیدن سۉنگ ایشلش گه مجبور بولگن. ۱۷ نفری ایسه اولراق اداری بولیملرده ایش بیلن مصروف بولگن. اولرنینگ ۲۵ نفری اقتصادی قیینچیلیک و حیات دستلبکی خذمتلریدن فایدهلنه آلمسلیکدن شکایت قیلهدیلر.
ایش قانونینینگ ۴۱ مادهسیگه کوره، ایشچیلر اوچون هفتهلیک ایش ساعتی مکسیمل ۴۰ ساعت اېتیب بیلگیلنگن. ۴۲-ماده گه کوره، بو ساعتلر ایشچینینگ یاشیگه قرهب فرق قیلهدی. اوشبو ماده گه اساسن، ۱۵ یاشدن ۱۸ یاشگچه بولگن اوسمیرلر هفتهسیگه فقط ۳۰ دن ۳۵ ساعتگچه ایشلش گه رخصت ایتیلهدی.
شو بیلن بیرگه سلاموطندارنینگ معلوماتلریگه کوره، صحبت قیلینگن ۴۲ نفر ییگیتنینگ یاشی ۱۳ دن ۱۸ گچه بولگن، هفتهده ۴۰ ساعتدن آرتیق ایشلهیدیلر بو موضوع آچیق روشده محنت قانونینینگ بوزیلیشی حسابلنهدی.
محنتکش بالهلرنینگ حکایهلری
۱۳ یاشر هراتلیک محمدعمر، مکتبنینگ تورتینچی صنفینی توگهتگچ، آلتی کیشیلیک عایلهسینینگ احتیاجلرینی تأمینلش مقصدیده ایشیک و دیرهزه یسش ایشیگه کیریب او هفتهسیگه تولیق ۴۰ ساعت ایشلهیدی، بو ایسه محنت قانونینینگ بوزیلیشی ایکنلیگینی کورستهدی.
اونگه کوره: «تورتینچی صنفگچه اوقیدیم، اوندن کېین دوام ایتّیره آلمهدیم. بیر ییلدن بیری تیمیرچیلیکده ایشلهی من، ایشیک و دریزه یسهیمیز. عایلهمیز قرض گه باتگن ایدی و اقتصادی معمالر طفیلی بو ایش گه کیریشدیم، هېچ بولمسه بیر آز یاردم بولسین دیب. عایلهمیزده آلتی کیشیمیز، فقط بیتّه آدم ایشلهیدی، او هم مینمن. هفتهسیگه ۴۰۰ افغانی درآمد تاپهمن.»
۱۵ یاشر شیرخان ایلگری مکتبنینگ بیشینچی صنفیده اوقیگن، بیر آی بولهدی که ۱۲ کیشیلیک عایلهسیگه باشپنه تاپیش اوچون کنر ولایتیدن عایلهسیدن اوزاقده کابل گه کېلیب، موزقیماق ساتماقده، او کابل شهری کوچه و تار کوچهلریده موزقیماق ساتیش بیلن بوتون وقتینی بند قیلگن.
بیزلرنینگ فیسبوک صحیفهمیزگه باش اورینگ!
اونینگ ایتیشیچه: «بیشینچی صنفگچه اوقیدیم، لېکن قشاقلیک طفیلی دوام ایتّیره آلمهدیم. بیر آیدن بیری موزقیماق ساتهیپمن. یامان اقتصادی حالت سببلی شو ایشنی قیلهیپمن. عایلهمیزده ۱۲ کیشیمیز، فقط اوزیم ایشلهیپمن و اقتصادی احوالیمیز جوده یامان. اگر مالیهوی حالتیمیز یخشیلنسه، اوقیشنی دوام ایتّیرهمن.»
تحصیل قیلگن لېکن ایشچیلیککه یوز کېلتیرگن
۲۵ یاشر طارق، جمهوریت قولهشیدن اول تشقی ادارهلردن بیریده ایش بیلن مصروف ایدی ایتیشیچه، توزوم اوزگرگچ هېچ بیر جایگه ایش تاپه آلمهی و حیات همده عایله احتیاجلرینی تأمینلش اوچون ایشچیلیککه یوز کیلتیرگن.
او بوتوغریدهگی قیینچیلیکلر حقیده بوندهی دیېدی: «هه، جمعیتده اوقیمیشلی آدملر کوپ و ایشچیلیککه یوز کیلتیرگنلر؛ مثال اوچون اوزیم. بیرینچیدن اوقیمیشلی من؛ چونکه حاضر اقتصادی احوال، اقتصادی شرایط باعث ایشچیلیککه یوز کیلتیرگن من. اساسی مشکل یعنی ایش یوقلیگی و یخشی درآمد بولمسلیگی دیر.»
۳۰ یاشر عصمتالله، ۱۲ ییلدن بیری اوی و دیوارلرنی بویش بیلن حیات کیچیریب کیلماقده. او بو کسبنی اورگهنیش یانیده، اقتصاد فاکولتهسینی اوقیب بیتّیرگن؛ بیراق اوقیگن بولیمیده ایش فرصتی یوقلیگی اوچون بویش ایشلری آرقهلی حیاتیگه دوام بیریب کیلماقده.
اونگه کوره: «اوقیشنی بیتیرگنیمدن سۉنگ؛ رسمی ایش تاپه آلمهدیم؛ شونی اوچون بویش کسبینی تنلهدیم و حاضر شو ساحهده ایشلهماقده من. حیاتده اساسی مشکل ایش مسئلهسی دیر؛ آلدین ایش فرصتلری کوپ ایدی و کوپینچه آدملر ایش بیلن مصروف ایدی؛ بیراق حاضر ایش کوچی بیکار بولیب و ایش فرصتلری هم کمهیگن.»
قیین ایش؛ بیراق بوش دسترخوان
۳۶ یاشر محمد، حیات احتیاجلرینی تأمینلش اوچون هر ایشگه قول اورگن؛ بیراق عایله اعضالرینینگ تولیق احتیاجلرینی تأمینله آلمهگن. اونگه کوره: «جمهوریت تیزیمیده تکسی موتریم بار ایدی؛ قریب اوچ ییلدن بیری کراچیم بار و سابق بیر تیری بولگن کراچیم بار ایدی یشاوچیلرنینگ یوکینی تاشیردیم؛ ایندی میوه ساتهدیم. حاضر ایشسیزلیک نهایهسیگه یېتگن، اوی اجاره، هر آی آخریده نیمه قیلیشنی بیلمهیمیز؛ تورت مینگ افغانی اجاره تولهیمیز. ایشیمیز شوندهی که بعضیده تاوان و بعضیده فایده قیلهمیز.»
اقتصادی انقراض، ایشسیزلیک کوپهیشی و ایشچیلر حقوقی گه بیفرقلیک
خلقارا معلوماتلر اساسیده، اسلام امیرلیگی ایکینچی مرته قدرتنی آلگنیدن سۉنگ، افغانستانده ایش فرصتلری و اقتصادی احوال مثلی کوریلمهگن درجهده آشگن. گزارشلر گه بناً خلقارا حربی کوچلر چیقیشی و تشقی یاردملر کېسیلیشی بیلن، مملکتنینگ ۲۰ میلیوندن آرتیق یشاوچیسی آچلیک انقراضی بیلن یوزمه-یوز بولگنلر.
برچهسی بیلن، حقوق بوییچه بیلرمانلر، ایشنی هر بیر کیشینینگ اصلی حقوقی بیلهدیلر، اولر گه کوره، مملکتده ایشچیلر حقوقی قۉللب-قوتلنمهدی و اولکهده ایشچی یاشلر احوالی یخشیلنیشی اوچون ایش قانونی قتیه کوریب چیقیلیب و ایش قیینچلیکلری حل ایتیلیشی اوچون عایلهلر گه حمایتی دستورلر کورسهتیلیشی کېرهک.
بیزلرنینگ «ایکس» ترماغی ده هم تعقیب قیلینگ!
حقوق ساحهسیده بیلرمان عبدالجلیل واحدیارنینگ ایتیشیچه: «اسلام امیرلیگی حاکمیتیده بویروغ و قاعدهلر گه اونچه دقت قیلینمهیدی. افغانستانده ایشچیلر احوالی یخشیلنیشی اوچون ایش قانونی قیته کوریب چیقیلیب و یاشلر همده اوسمیرلر اوچون علیحده شرایط نظرگه توتیلیشی کېرهک و ایشچی بالهلر حقوقی رعایت ایتیلیشی اوچون نظارت و قانون عملگه آشیریلیشی ضرور.»
مدافع وکیل صالحمحمد فایق گه کوره: «افغانستاننینگ حقوقی تیزیمی هردایم اسلام مقدس شریعتیدن تأثیرلنگن و ایشچیلیک ساحهسیده هم اسلام مقدس دینی شریعتیدن تأثیرلنگن. هر بیر کیشی ایشلهی آلهدی و بو هر کیمنینگ شخصی حقی دیر و هېچ کیم بیر کیشینی اوز حقوقیدن محروم قیلیش گه حقی یوق. ایش گه قبول قیلیشده تبعیض بولمسلیگی ضرور.»
باشقه تاماندن، اقتصادی ایش بیلرمان عبدالنصیر رشتیانینگ ایشانچی گه کوره، اوتگن ۲۰ ییل ایچیده اقتصادی آست قورمهلر اوستیگه سرمایه یاتقیزیلمسلیگی ایشسیزلر سانی کوپهیشیگه سبب بولگن. اونینگ کوپهیتیریشیچه: «افسوس بیلن افغانستان خارجی یاردملر گه قرهم ایدی و بو یاردملر سیاسی اوزگریش کیلگنیدن سۉنگ کېسیلدی یا که کمهیدی و افسوس بیلن بو یاردملر یشاوچیلرنی ایش بیلن تأمینله آلمهدی. اوشبو یاردملر وقتینچهلیک ایدی شونینگ اوچون حاضرگچه قشاقلیک و ایشسیزلیک سانی یوقاری دیر.»
ایشسیزلیکنی کمهیتیریش اوچون دولت نهادلرینینگ دستورلری
کابل بلدیه ریاستی مسئوللرینینگ ایتیشیچه، مملکتده ایشسیزلیک میزانینی کمهیتیریش اوچون ایریم ریجهلرنی نظرگه آلگنلر. کابل بلدیه ریاستینینگ مدنیت ایشلری بوییچه مصلحتچیسی نعمتالله بارکزی سلاموطندار بیلن اوتکزگن صحبتیده ایتیشیچه: «کابل بلدیهسی خدماتی بیر اداره اولهراق یشاوچیلر خذمتی گه بولیب و انیق لایحهلری بار، انیق لایحهلرنی خصوصی سکتورلر آرقهلی آلغه آلیب بارهدی و یشاوچیلر گه ایش فرصتی یرهتیلیشی اوچون. بیراق اوزلریز گه معلوم که ایش فرصتلرینی یرهتیش گه باشقه ادارهلر مکلف و بلدیه ادارهسی بوتوغریده یشاوچیلر خذمتی ده دیر.»
باشقه تاماندن، معلومات و مدنیت وزیرلیگی مسئوللری، یاشلرنینگ ظرفیتی آشیریلیشی اولر گه ایش اورینلری یرهتیش و تشقی بازارلر گه قول تاپیش اوچون سعی-حرکت قیلماقدهلیکلریدن خبر بیرهدیلر.
معلومات و مدنیت وزیرلیگی سۉزلاوچیسی خبیب غفراننینگ سلاموطندار گه ایتیشیچه: «یاشلرنینگ کونگیللی فعالیتلری دیر؛ اجتماعی مسئلهلرده یاشلرنی فکراً اصلاح قیلیش گه قرهتیلگن دستور دیر؛ بو یاشلر آرهسیده ساغلام تفکرنی ترغیب قیلیش مقصدیده اختراعچی و ایجادکار یاشلرنی رغبتلنتیریشگه قرهتیلگن دستور بولیب، او یاشلرنی امکانیتلرینی آشیریش و بندلیک یرهتیش ساحهسینی اوز ایچیگه آلهدی. معلومات و مدنیت وزیرلیگی ایشسیزلیک درجهسینی کمهیتیریش و یاشلرنینگ ینگی کونیکمهلرینی مستحکملش مقصدیده آنلاین ایش تاپیش و ایرکین سودا ساحهلریده دستورلرنی یولگه قویگن.»
شو بیلن بیرگه، سرپرست حکومت ایش و اجتماعی ایشلر وزیرلیگی مسئوللری، یاشلر اوچون ایش اورینلری یرهتیش مقصدیده اوشبو وزیرلیک تامانیدن اوتکزیلگن ملی ایش کنفرانسی و ملی همده خلقارا تشکیلاتلردن ایش تاپیشگه عاید وعدهنامهلرنینگ آلیشی حقیده خبر بیرگن.
اوشبو وزیرلیک سۉزلاوچیسی سمیعالله ابراهیمی گه کوره: «کنفرانس همکارلر، امارت مسئوللری و خلقارا تشکیلاتلر همده موسسهلر بیلن همکارلیکده تشکیل ایتیلدی؛ تورلی ادارهلر بیلن شرطنامهلر امضالندی، ایش تاپیشگه عاید وعدهنامهلر آلیندی. شونینگدیک تخنیک و کسب-هنر اوقوولری آرقهلی اینیقسه هېچ قندهی کونیکمه گه ایگه بولمهگن یا که اوقیشلری یریم قالگن یاشلر اوچون برچه ولایتلرده اوقوو مرکزلری آچیلگن. خورسندلیک بیلن حاضرده مینگلب آدملر اوشبو مرکزلرده تعلیم آلیش بیلن بند.»
ایش و اجتماعی ایشلر وزیرلیگی افغانستان ایشچیلرینی قطر گه قوشمه کارخانهلر و ایچکی خصوصی کمپنیهلر گه یوباریش بوییچه سۉنگی قرارلر حقیده هم خبر بیرگن. دنیا قشاقلیک کورستکیچی بوییچه، افغانستان آغیر قشاقلیک بیلن یوزلشهیاتگن ۳۶ مملکتدن بیری دیر.
