متحدان کمی برای محمداشرف غنی باقی مانده است. طالبان از نظر نظامی در حال پیروزی قرار دارند و حامیان بین‌المللی رئیس‌جمهور نسبت به او و روند صلح متزلزل و بی‌حوصله شده‌اند.
آقای غنی در کنفرانس‌های بین‌المللی شرکت می‌کند، با دیپلمات‌ها دیدار دارد و در تازه‌ترین مورد افتتاح یک بند آب‌گردان را در کارنامه‌اش درج کرده است. او در سخنرانی میهنپرستانهاش هنگام گشایش این بند قول داد که از کشورش در برابر طالبان دفاع کند. اما این که رئیس‌جمهور افغانستان در آیندۀ کشور به خطرافتاده‌اش چه‌قدر کنترل دارد، پرسش‌برانگیز است؛ زیرا این روزها او خود میان سیاست‌مداران، تحلیل‌گران و شهروندان به مشکل تبدیل شده است.
آقای غنی همواره واجد شرایط کارش بوده، در دانشگاه‌های جان هاپکینز، بریکلی، کلمبیا و هم‌چنان در اداره‌هایی چون بانک جهانی و سازمان ملل متحد از اعتبار عمیقی برخوردار بود، اما این روزها به گونۀ کامل کنار گذاشته شده است. کسانی که او را می‌شناسند می‌گویند، غنی که نویسندۀ جدی با نیروی درک درجه یک است به مشوره‌های مشتی از آدم‌های بی‌میل وابسته است که این امر سبب شده متحدانش را با سرعت از دست بدهد. چنین امری در کشوری که یک گروه تندرو اسلام‌گرا که به لحاظ نظامی دست بالا دارد در آن فعال است و به گفتۀ سازمان ملل، نزدیک به نیم از جمعیتش با گرسنه‌گی حاد مواجه بوده، و توازن مالی‌اش با کمک‌های خارجی ایجاد می‌شود، حکمرانی ضعیف و فساد گسترده و همه‌گیر را ایجاد می‌کند.
امریکا آماده می‌شود تا نیروهای باقی‌مانده‌اش را از افغانستان خارج کند؛ دورنمایی که انتظار می‌رود در میان‌مدت به فروپاشی نیروهای افغانستان منجر شود که اکنون از سوی آمریکا حمایت می‌شود.
رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان می‌گوید: «او در وضعیت ناامیدانه قرار دارد، ما ضعیف‌تر می‌شویم. امنیت ضعیف است، همه چیز در حال به‌تحلیل رفتن است و طالبان از این وضعیت سود می‌برند.»
ایالات متحده به گونۀ پیوسته از آقای غنی فاصله گرفته و همواره تلاش کرده است با دورزدن او با طالبان و دیگر قدرت‌های منطقه‌یی به توافق برسد. جنگ‌سالاران افغانستان که در جایگزینی قدرت از نیرومندی زیادی برخوردارند، به گونۀ صریح غنی را محکوم کرده و به او اهانت می‌کنند.
پارلمان کشور دو بار سند بودجۀ محمداشرف غنی را رد کرد و او را بی‌اعتبار ساخت. طالبان که مخالفان اصلی او به شمار می‌روند از قبولی ایدۀ توافق با آقای غنی خودداری می‌کنند. به نظر می‌رسد اختیارات او در مقایسه به شروع ریاست جمهوری‌اش- بر اساس اعلام کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، مشارکت رأی‌دهنده‌گان در پیروزی کاملاً مناقشه‌برانگیز او در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۸.۷ درصد بوده است- تضعیف شده باشد.
نشانه‌های ابتدایی امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد؛ زیرا آقای غنی بار دیگر پیشنهادهای مقدماتی آمریکا را رد کرده و طالبان در مورد ایده‌هایی کنونی روی میز متعهد به نظر نمی‌رسند.
مقام‌های آمریکایی در مواجهه با غنی تقریباً شکیبایی‌شان را از دست داده‌اند. بسیاری از این مقام‌ها عدم امتیازدادن او به مخالفان را سرکشی قلمداد کرده و از این روش خسته شده‌اند. برخی از اعضای جامعۀ مدنی برای توصیف جایگاه سیاسی او از اصطلاح «مردۀ متحرک» استفاده می‌کنند. نامۀ اخیر انتونی بلینکن، وزیر خارجۀ آمریکا به غنی چنان تند بود که حتا منتقدان غنی آن را توهین‌آمیز قلمداد کردند.
زبانی که در این نامه به کار رفته بود، زبانی بود که برای «دانش‌آموزان نافرمان» استفاده می‌شود نه رئیس‌جمهور یک کشور. در این نامه عبارت «پافشاری می‌کنم» سه بار به کار رفته است. آقای بلینکن در ادامه نوشته است: «آقای رئیس‌جمهور من باید به شما واضح بسازم، همان‌گونه که روند سیاسی ما در واشنگتن جریان دارد، ایالات متحده هیچ گزینه‌یی را رد نکرده است.» بخش ناگفتۀ متن روشن بود: «نفوذ یا موثریت شما بسیار اندک است.»
حکمت‌خلیل کرزی، معین پیشین سیاسی وزارت خارجه و پسر کاکای حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین می‌گوید: «به عنوان یک افغان، احساس حقارت به شما دست می‌دهد، احساس می‌کنم غنی شایستۀ -چنین حقارتی- است. او با همکاران نزدیک خودش طوری معامله می‌کند که سرانجامش تباهی‌ست.»
حکومت بایدن در حال انجام گفت‌وگوهای چند ملیتی‌ست که قرار است در اواخر این ماه در استانبول ترکیه برگزار شود و هدف از این نشست ایجاد طرحی برای پیشرفت گفت‌وگوهای صلح افغانستان است. حکومت موقت برای گرفتن قدرت تا زمان برگزاری انتخابات محور تلاش‌های آمریکاست. بر اساس پیش‌نویس درزکرده، در حکومت موقت، قدرت میان حکومت کنونی و طالبان تقسیم می‌شود. برای روی کارآمدن چنین حکومتی نیاز است تا غنی کنار برود؛ موضوعی که غنی بارها از بررسی آن خودداری کرده است.
آقای غنی طرح پیشنهادی خودش را دارد که در آن موضوعات آتش‌بس، حکومت موقت صلح که ترکیب آن مشخص نیست و در نهایت انتخابات زودهنگام که او قول داده است در آن شرکت نمی‌کند، گنجانده شده است.
طرح‌های آمریکا و غنی هیچ‌کدام نمی‌تواند شروع‌کننده باشد؛ زیرا طالبان هیچ‌گاهی موافقت‌شان را با انتخابات اعلام نکرده‌اند و همین‌طور هیچ‌گاهی نگفته‌اند که چه نوع حکومتی را می‌خواهند یا به تقسیم قدرت قناعت می‌کنند. حمدالله محب، مشاور شورای امنیت ملی آقای غنی در یک مصاحبه گفته است: «آن‌چه را که ما می‌بینیم آنان خواهان تمام قدرت‌اند و منتظرند تا قدرت را به زور تصاحب کنند.»
آقای کرزی می‌گوید: «او دوست دارد چنین کند؛ زیرا او احساس می‌کند که یکتاست.» منظور حامد کرزی این است که غنی فکر می‌کند او تنها کسی‌ست می‌تواند تصمیم‌های جدی اتخاذ کند.
در حالی که آقای غنی به طور پیوسته سرمایۀ سیاسی خود را در کابل و با شرکای بین‌المللی از دست می‌دهد، موقعیت نظامی این کشور در حال زوال است. هر روز خبرهایی از کشته‌شدن نیروهای امنیتی به گوش می‌رسد. یک دیپلمات ارشد غربی در کابل که در مورد فرسایش دوامدار ابراز نظر می‌کرد، می‌گوید: «آنان نمی‌توانند به انجام آن ادامه دهند، هزینۀ دولت، اعتبار و مشروعیت آن پایدار نیست.»
یادآوری دورنمای سپتامبر ۱۹۹۶، زمانی که طالبان تقریباً بدون مخالفت قابل ملاحظه وارد کابل شده و اقدام به ایجاد یک رژیم خشن کردند، پایتخت را در وهم فرو برد. در اعماق محوطۀ کاخ ریاست جمهوری ۸۳ هکتاری شبه‌پارک که با هفت لایۀ امنیتی محافظت می‌شود، حلقۀ داخلی کوچکی از دستیاران نزدیک غنی در حال کوچکترشدن است. او ماه گذشته و پس از سرنگونی یک چرخ‌بال توسط یکی از شبه‌نظامیان حاضر در کشور، وزیر داخله‌اش را که یک جنرال ارتش است، از کار برکنار کرد. او وزیر مالیه‌اش را کنار گذاشت و دادستان کل کشور نیز از سمت خود استعفا داد.
یکی از مقام‌های ارشد پیشین می‌گوید که از واقعیت و آن‌چه در میدان جنگ می‌گذرد کنار گذاشته شده است. با این حال، آقای محب این ارزیابی را رد می‌کند و می‌گوید: «این انتقادها از سوی نخبه‌گان سیاسی‌یی انجام می‌شود که فکر می‌کنند به حاشیه رانده شده‌اند.»
برخی از مقام‌ها محمداشرف غنی را طوری توصیف می‌کنند که مجبور است در امورات ریز مدیتریتی دخالت کند، از جمله دخیل‌کردن خودش در جزئیات امور نظامی و تصمیم‌های شخصی حتا تا سطح فرماندهان پولیس محلی. آقای کرزی می‌گوید: «او دوست دارد چنین کند؛ زیرا او احساس می‌کند که یکتاست.» منظور حامد کرزی این است که غنی فکر می‌کند او تنها کسی‌ست می‌تواند تصمیم‌های جدی اتخاذ کند.
آقای محب اتهام دخالت در امورات ریز مدیتریتی را «یک مبالغۀ بزرگ» می‌خواند و می‌گوید که رئیس‌جمهور در نشست امنیتی شرکت نمی‌کند و می‌افزاید: «او هفته‌ها از تصویر استراتژیک آگاه است.» دفتر ارتباطات آقای غنی برای درخواست مصاحبه با رئیس‌جمهور موافقت نکرد و یک مقام ارشد به درخواست مصاحبه پاسخ نداد.
یک دیپلمات ارشد غربی در کابل می‌گوید، به نظر می‌رسد پیامدهای انزوای آقای غنی در زمان واقعی در حال آشکارشدن است. رئیس‌جمهور دیدگاه نیرومندی نسبت به کشور دارد، اما معامله بر سر آن که به لحاظ سیاسی کارامد باشد، مناسب او نیست و این موضوع در اختلاف‌های ملی قابل مشاهده است که چنین چیزی برای تحاد مردم افغانستان خوب نیست.
این اختلاف‌ها از کابل به مناطق دیگر کشور منتقل می‌شود؛ جایی که شبه‌نظامیان مستقل و دیگر اخلال‌گران نظم یا خود را دو باره مسلح کرده‌اند یا آماده می‌شوند مسلح شوند. پس از سرنگونی یک چرخ‌بال در ماه مارچ، جنگ میان نیروهای دولتی و یک شبه‌نظامی اقلیت شیعه در مرکز افغانستان جریان دارد. آقای غنی و دستیارانش با وجود بی‌میلی ارتش افغانستان در مدیریت این جنگ نقش فعال داشته‌اند.
یک مقام ارشد امنیتی افغانستان می‌گوید: «این چیزی بود که می‌خواستیم از آن اجتناب کنیم. جنگ پیش از این گسترش یافته و حالا می‌خواهید جنگ دیگری را شروع کنید؟»
گفت‌گوهای پیش‌رو در ترکیه ممکن است مانند گفت‌وگوهای اخیر در مسکو و دوشنبۀ تاجیکستان به خوبی به پایان برسد. ایدۀ آمریکا- جایگزینی گفت‌وگوهای قطر که ره به جایی نبرد با گفت‌وگوهای جدید در مکان جدید است- لزوماً برنده‌شدن در شرط‌بندی نیست. نشانه‌های ابتدایی امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد؛ زیرا آقای غنی بار دیگر پیشنهادهای مقدماتی آمریکا را رد کرده و طالبان در مورد ایده‌هایی کنونی روی میز متعهد به نظر نمی‌رسند.
یک مقام ارشد امنیتی افغانستان می‌گوید: «اگر آمریکا خارج شود و توافق سیاسی انجام نشود، ما به دردسر بزرگی می‌افتیم. امیدواری زیاد در بعد نظامی نداریم، اگر چیزی دریافت نکنیم، طالبان پیش‌روی می‌کنند و جنگ شدیدی در خواهد گرفت»
منبع: نیویارک تایمز
